همگام با پیشروان: با CRISPR-Cas 9، ویرایشگر DNA آشنا شوید

تصور کنید که بتوانید رشد خود را کنترل کرده و پیری یا رنگ موی خود را خد کنترل کنید. دستیابی به چنین آرزوهایی هنوز امکان پذیر نیست ولی می‌توان کارهایی شبیه به این را در آینده‌ای نزدیک طبیعی قلمداد کرد.

به شخصه، زمانی که مقاله مربوط به فناوری برش دی ان‌ای را در مجله‌ی Nature دیدم، قدری از کاربردهای بالقوه‌ای که چنین فناوری می‌تواند در آینده داشته باشد وحشت زده شدم. علوم زیست شناسی و در پایه‌ای ترین شکل علوم مربوط به ژنتیک همواره یکی از علومی بودند که از دوره‌ی نوجوانی، ذهن من را به خود مشغول می‌کردند. اگر بخواهم به زبانی ساده اهمیت این علم (ژنتیک) را برایتان توضیح دهم باید بگویم می‌توانید تصور کنید که علوم ژنتیک حکم زبان اسمبلی را در دانش رایانه دارند. زبانی که اگرچه کار کردن با آن دشوار و بی نهایت حوصله بر است ولی نتایج کمترین تغییرات در آن به معنی نوشتن یک برنامه‌ی عالی یا یک برنامه‌ی بی‌مصرف خواهد بود. در حقیقت یافته‌های جدید نشان داده است که بخش بسیار مهمی از شما به عنوان یک موجود هوشمند در دی ان‌ای شما کد نویسی شده است و شما می‌توانید با تغییر این کد‌ها توانایی‌های جسمی و ذهنی خود را تغییر دهید. قابلیتی که بهره مندی از آن مسئولیت‌های اخلاقی بسیاری نیز برای صاحبان آن در پی خواهد داشت.

البته تاکنون امکان چنین دستکاری‌هایی برای بشریت وجود نداشته است و در صورت فراهم آمدن چنین امکانی (که امروز راجع به آن صحبت خواهیم کرد) هنوز نیاز است تا با دانش برنامه نویسی  و نحوه‌ی تفسیر کدهای نوشته شده آشنا شویم تا بتوانیم به این زبان اقدام به نوشتن برنامه‌ای درخور کنیم. فناوری CRISPR-Cas 9 از مطالعه‌ای بنیادین بر روی سامانه دفاعی باکتری‌ها آغاز شد، مطالعه‌ای که در آن تنها به دست آمدن دانش مد نظر افراد بوده است و نه درآمد یا فروش آن! (مشکلی که همواره گریبانگیر کشورهای در حال توسعه است)

گذشته از هدف اولیه، طی این پژوهش، پژوهشگران موفق به یافتن سازوکار دفاعی جالبی در بدن باکتری‌ها شدند که در ادامه آن را به طور خلاصه برایتان بیان می‌کنیم. طی این فرایند باکتری از طریق کانال‌های ورودی خاصی و طی فرایندی که نام آن CRISPR گذارده شده است نسخه‌ای شبیه سازی شده از DNA ویروس را به فرمت! RNA در آورده و سپس پروتئین CAS 9 از این نسخه‌ی RNA استفاده می‌کند تا نسخه‌ی مشابه دی ان‌ای ویروس را یافته و آن را از DNA اصلی باکتری جدا کند. این روش موجب می‌شود تا ویروس مهاجم حتی پس از وارد کردن دی ان‌ای خود به درون سلول و دی ان‌ای باکتری نتواند نسخه‌های دیگری از خود را تکثیر و به بیان بهتر کنترل باکتری را به دست بگیرد.

حالا که با اساس کار این پروتئین آشنا شدید، تصور کنید که بتوان از چنین پروتئینی در بدن انسان بهره برد. در این صورت شما می‌توانید بخش‌های معیوب یا غیردلخواه دی ان‌ای فرد را جداسازی کرده و با وارد کردن رشته‌ی دی ان‌ای دیگری آن را جایگزین کنید. به عبارت دیگر شما با استفاده از این روش قیچی برای بریدن و اصلاح کردن دی ان‌ای در مقیاس مولکولی در دست دارید. قیچی که اگرچه کاربردهای بسیار مفیدی می‌تواند داشته باشد ولی کاربردهای مضر آن می‌تواند به فاجعه‌ای در نسل بشر بیانجامد. البته در کوتاه مدت جای نگرانی نیست چراکه لازمه‌ی بهره گیری از چنین ابزاری دسترسی به دانش اصلی کد یا حداقل آشنایی با حروف نوشته شده به این روش است. دانشی که حداقل در مجامع عمومی بشر از آن بی بهره است.

بدیهی است، در دست داشتن چنین ابزار نیرومندی محدودیت‌های اخلاقی زیادی را نیز طلب می‌کند چرا که چنین ابزارهایی می‌توانند مسیر آینده‌ی بشر را به سمت و سوهای متفاوتی بکشانند. دنیایی با اختلاف طبقانی از جنس توانایی‌های ژنتیکی یا دنیایی بدون بیماری یا مرگ! شما چه تصوری از کاربردهای این فناوری دارید؟

اگر مشتاقید با داستان کشف این روش و آینده‌ی آن بیشتر آشنا شوید در ادامه به ویدیوی خانم جنیفر دودنا، یکی از پیشروان اصلی این حوزه توجه کنید.

دانلود