کاربران ایرانی و روایتی از چالش با اپل برای اپلیکیشن

فکرِ اینکه ناگهان گوشی‌مان از کار بیافتد و دیگر نتوانیم یک تاکسی اینترنتی هم خبر کنیم، دغدغه‌ای آزاردهنده شده است. یعنی برنامه‌های ایرانی آیفون از دور خارج شدند؟ یک مرورِ سریع برای روشن‌تر شدنِ ابعاد این اتفاق راهگشا خواهد بود:

در طول سال‌های پس از تحریم، همواره برای عبور از محدودیت‌ها راهکاری پیدا کرده‌ایم. این به یک ویژگی (یا شاید مهارت) طبیعیِ ایرانی تبدیل شده است. به زندگی دیجیتالی روزمره‌مان نگاه کنیم:

با اینکه تحریم هستیم ولی از اسپاتیفای موسیقی گوش می‌کنیم، از ایکس‌باکس خرید می‌کنیم، حتی از آمازون امریکا کالا سفارش می‌دهیم. در عینِ حال اواخر سال ۹۷ بود که غافلگیر شدیم.

بزرگ‌ترین کسب و کارهای ایرانی ناگهان بخشی از کاربران موثرشان را از دست دادند. اسنپ، تپسی، نرم‌افزارهای مالی و بانکی و بسیاری دیگر، بعد از تحریم نرم‌افزارهای ایرانی توسط اپل، یک سکتۀ دیگر را تجربه کردند؛ سکته‌ای که اگرچه تازگی نداشت، اما وسعت و قدرت بیشتری یافته بود و چالشی جدی به حساب می‌آمد.

استارتاپ‌ها و کسب‌وکارهای بزرگ ایرانی همه به تکاپو افتادند تا یک راه‌حل پیدا کنند. بازار گوشی‌های آیفون را از دست داده بودند و این اتفاق کوچکی نبود. هر کس روشی پیش گرفت. ظرف یک هفته آن روش‌ها هم از کار افتاد. اوضاع پیچیده شده بود.

حالا مصرف‌کنندگان گوشی اپل کم‌وبیش حس می‌کنند در حال حملِ یک «ریسک محترک»اند؛ سرمایه‌ای چند میلیونی که هر لحظه ممکن است با یک حرکتِ دیگر از سوی اپل یا ترامپ، به کالایی بی‌ارزش تبدیل شود.

منفعلانه عمل کردن انتخاب خوبی نیست. چشم‌پوشی از بازار نیز نمی‌تواند شجاعانه باشد. باید هم‌زمان به ابعاد مختلف محدودیت‌های اپل برای کاربران ایرانی نظر انداخت و چندسویه به موضوع نگریست. بازار، سود، اعتماد کاربران و هویت برند همگی موضوعاتی هستند که یقیناً کسب و کارها و کاربران توأمان با آن‌ها درگیرند.

موضوع دیگری که حائز اهمیت است، بازگردانی اعتماد کاربرانی است که در این مدت بارها از سوی کسب و کارهای بزرگ مجبور به نصب برنامه‌ها شده‌اند و دوباره با مشکل مواجه شده‌اند.

از طرف دیگر، برخی از کسب و کارها نیز پس از ناامیدی از رفع مشکلات، از ارائه نسخه‌های به‌روز و جدید متناسب با سیستم‌عامل iOS صرف‌نظر کرده‌اند. موضوعی که نارضایتی کاربران آیفون را به‌دنبال داشته است.

این در حالی است که به‌عقیدۀ صاحب‌نظران حوزۀ کسب‌و‌کار، کاربران آیفون معمولاً کاربرانی مؤثرند که اگرچه از نظر تعداد نسبت به کاربران اندروید کمترند، اما گسترۀ کمی و کیفی خرید بالاتری دارند و حاضرند حضور فعال‌تری در فضای کسب‌و‌کار آنلاین داشته باشند.

حس اینکه همیشه منتظر باشیم تا راهِ حل قبلی از کار بیافتد و فوری چاره‌اندیشی کنیم، تقریباً به یک عادت تبدیل شده. انگار به یک آونگ بینِ مشکل و ترفند، محدودیت و خلاقیت، تحریم و شکستن تحریم تبدیل شده‌ایم!

همه می‌دانند که اپل به‌طور کلی در تدوین سیاست‌ها و اتخاذ روش‌ها بسیار سخت‌گیر است. نمی‌توان این موضوع را شوخی گرفت و بدونِ درنظرگرفتن ملاحظات مختلف نرم‌افزاری، سیاسی و حقوقی، به‌دنبال راهکار گشت.

شاید وقتش رسیده باشد به یک چاره‌جوییِ پایدارتر فکر کنیم و تکیه به ترفندهای موقتی و نااستوار را کنار بگذاریم و اگر ترفندی هم در میان است، بهترین ترفند را پیش بگیریم.

با گذشت چندماه از محدودیت‌های جدید اپل، نگرانیِ کاربران ایرانی آیفون به‌طور کامل رفع نشده. این کاربران که جمعیتی در حدود ۶ میلیون نفر را تشکیل می‌دهند، ویژگی‌هایی متمایز دارند:

• گوشی آیفون بخشی از هویت فردی‌شان است
• آیفون‌شان را نه فقط یک گوشی تلفن همراه، بلکه یک ابزار محتوایی می‌دانند که دسترسی به محصول‌های مختلف را برای‌شان فراهم می‌کند (از موسیقی گرفته تا فیلم که اخیراً اپل از راه‌اندازی‌اش خبر داده است)
• ویژگی‌های اجتماعی خاصی دارند (معمولاً از طبقۀ متوسط به بالای اجتماع هستند و موقعیت‌های اجتماعی مؤثری دارند. به همین دلیل گروه اندکی هم تلاش کرده‌اند با خرید این محصول خود را به آن گروه شبیه کنند)

در بین این گروه، دو طیف کاربر با دو نوع کاربری اصلی وجود دارند:

۱. کاربری روزمره: کسانی که دانش فنی چندانی ندارند، اما به‌دلیل پیگیری منظم راه‌حل‌ها و اصطکاک با فناوری، راه‌حل را پیدا می‌کنند

۲. کاربری فناورانه: کسانی که به‌دلیل داشتن مهارت فنی یا نزدیکی به لبۀ فناوری، راه‌حل‌ها را می‌سازند یا پیدا می‌کنند

۳. کاربری غیرفناورانه: گروهی که اصطکاک کمتری با فناوری دارند و به‌آسانی از محدودیت‌های اپل متضرر می‌شوند

یک بار دیگر به آیفون یا آیپد خود نگاه کنید. واقعاً حیف نیست به کالایی بی‌کاربرد تبدیل شود؟

یعنی باز هم راهی پیدا می‌کنیم؟ تجربه می‌گوید که بله!