۳۰ شهریور: زادروز هایک کامرلینگ اونس فیزیکدان هلندی

۱۶۱ سال پیش در چنین روزی یعنی ۲۱ سپتامبر سال ۱۸۵۳ هایک کامرلینگ اونس در شهر گرونینگن کشور هلند دیده به جهان گشود. پدرش یک کارگاه آجرپزی داشت که زندگی آنها از طریق همین کار تامین می‌شد.

در سال ۱۸۷۰ هایک کامرلینگ اونس وارد دانشگاه گرونینگن شد و فرصت این را پیدا کرد تا زیر نظر دانشمندان بزرگی نظیر گوستاو کیرشهف و رابرت بونسن تحصیل کند. در سال ۱۸۷۸ فوق لیسانس خود را به پایان رساند و در سال ۱۸۷۹ در مقطع دکترا فارغ التحصیل شد. در خلال سال‌های ۱۸۸۲ تا ۱۹۲۳ دکتر هایک کامرلینگ اونس به عنوان استاد در دانشگاه لیدن در کنار تحقیقات خود به تدریس پرداخت. در سال ۱۹۰۴ یکی از بزرگترین آزمایشگاه‌های سرما شناسی را در دانشگاه لیدن راه‌اندازی کرد و بعد از آن از تمامی دانشمندان دعوت کرد تا از این آزمایشگاه در تحقیقاتشان استفاده کنند. این کمک وی موجب شد تا در مجامع علمی آن زمان به نیکی از وی یاد شود.

در ۱۰ جولای سال ۱۹۰۸ دکتر هایک کامرلینگ اونس توانست برای نخستین بار گاز هلیوم را به حالت مایع درآورد که برای اینکار وی دمای هلیم را تا منفی ۲۶۹ درجه یا ۴.۲ درجه کلوین کاهش داد که این یک موفقیت بزرگ در علم فیزیک آن زمان به حساب می‌آمد؛ چرا که این سردترین دمایی بود که بر روی کره زمین بدست آمده بود. در سال ۱۹۱۱ دکتر کامرلینگ اونس میزان رسانایی فلزات خالص را در دماهای پایین آزمایش کرد. تا ان زمان دانشمندان تصور می‌کردند که با کاهش شدید دما میزان رسانایی کاهش می‌یابد و حرکت الکترون‌ها متوقف می‌شود. در یکی از آزمایش‌ها وی فلز جیوه را تا دمای ۴.۲ درجه کلوین کاهش داد و قانون فارادی را بر روی آن آزمایش کرد و متوجه شد که در این دما میزان مقاومت الکتریکی به صفر رسیده است. این زمانی بود که خاصیت ابررسانایی کشف شد.

اَبَررسانایی پدیده‌ای است که در دماهای بسیار پایین برای برخی از مواد همانند جیوه اتفاق می‌افتد. در این وضعیت مقاومت الکتریکی ماده صفر می‌شود و ماده خاصیت دیامغناطیس کامل پیدا می‌کند، یعنی میدان مغناطیسی را از درون خود طرد می‌کند. طرد میدان مغناطیسی تنها تفاوت اصلی ابررسانا با رسانای کامل است. ابررساناهای دمای پایین امروزه در ساخت آهنرباهای ویژه طیف سنج‌های رزونانس مغناطیسی هسته، رزونانس مغناطیسی برای مقاصد پزشکی و درمانی، شتاب دهنده ذره‌ها، ترن‌های سریع مغناطیسی و انواع ابزارهای رسانایی الکترونیکی بکار می‌رود. آهنرباهای ابررسانا از قوی‌ترین آهنرباهای الکتریکی موجود در جهان هستند. از آنها در قطارهای سریع‌السیر برقی و دستگاه‌های MRI و NMR و هدایت کردن ذرات در شتاب دهنده‌ها استفاده می‌شود. محققان امیدوارند که در آینده از ابررسانا در ساختن ترانسفورماتورها، وسایل ذخیره‌ی برق، الکتروموتورها، محدود کردن جریان اتصال کوتاه، وسایل شناور مغناطیسی استفاده کنند.

دکتر هایک کامرلینگ اونس سرانجام در تاریخ ۲۱ فوریه سال ۱۹۲۶ و در ۷۲ سالگی دیده از جهان فروبست.