۹ دی: سالگرد مرگ ژآن باپتیست ون هلمونت شیمیدان و پزشک سرشناس بلژیکی

ژآن باپتیست ون هلمونت ۱۲ ژانویه سال 1580 در یک خانواده‌ی پر جمعیت متولد شد. پدرش از افراد با نفوذ شهر بروکسل بود و در شورای شهر فعالیت می‌کرد. بعد از سپری کردن تحصیلات در مقاطع پایه وارد دانشگاه لوون شد، در این دانشگاه چندین بار رشته تحصیلی خود را تغییر داد، اما در نهایت داروسازی را برگزید و تحصیلاتش را در این رشته ادامه داد. با این حال یکباره تحصیل را رها کرد و شروع به مسافرت به کشورهای اروپایی نظیر سوییس، ایتالیا، فرانسه و انگلستان کرد. بعد از مدتی به کشورش بلژیک بازگشت و تحصیلاتش را ادامه داد و سال 1599 از دانشگاه لوون فارغ التحصیل شد. در سال‌های ۱۶۰۶ تا ۱۶۰۹ و در خلال دوران شیوع گسترده‌ی طاعون در اروپا، دانشجوی رشته پزشکی شد و توانست دکترا بگیرد.

واژه‌ی گاز نخستین بار توسط ژآن باپتیست ون هلمونت مورد استفاده قرار گرفت بنابراین از وی به عنوان پدر علم شیمی گاز یاد می‌شود. شیمی گاز علمی است که در آن به مطالعه خصوصیات فیزیکی و شیمیایی گازها می‌پردازند و اوج شکوفایی آن به قرون ۱۷ ِ-۱۸ و اوایل قرن ۱۹ میلادی باز می‌گردد که بسیاری از گازهای در این دوران شناسایی شدند. عقاید علمی ون هلمونت بر اساس آنچه به جای مانده پر از تناقضات است. از یک سو وی از پیروان علوم قدیم یاتروشیم بوده و عقاید پاراسلسوس را تایید کرده و از سوی دیگر همین عقاید را به چالش کشیده و موافق آزمایش و تحقیق و تفکرات نوین همانند گالیله، ویلیام هاروی و فرانسیس بیکون بوده است. یاتروشیمی شاخه‌ای از علم پزشکی و داروسازی بوده که در قرن شانزدهم و هفدهم میلادی به وجود آمد و افرادی چون پاراسلسوس در این زمینه فعالیت کردند. این علم با روی کار آمدن نظریات جدید در زمینه شیمی و داروسازی به کلی مطرود شد.

مهمترین خصوصیت ون هلمونت دقت و صبر وی در انجام آزمایشات علمی و اجرای مشاهدات دقیق بود که گاهی برخی آزمایشات وی تا حدود ۵ سال و بیشتر نیز ادامه می‌یافت و همین دقت بالا و صبر در ثبت مشاهدات باعث کشف وجود گازها در طبیعت شد. در آن دوران تصور بر این بود که گیاهان جرم خود را از خاک بدست می‌آورند اما ون هلمونت این فرضیه را به چالش کشید و دست به انجام آزمایش‌های بسیاری زد. وی گیاهی را در یک محیط با جرم خاک مشخص به مدت ۵ سال پرورش داد و تمام وضعیت رشد گیاه را مورد مطالعه قرار داد سپس وزن گیاه و وزن خاک را در محیط آزمایشی خود بررسی کرد و بخاطر این موضوع که جرم خاک در این مدت تغییر نکرده بود ادعا کرد که گیاهان جرم خود را از آب بدست می‌آورند٬ نه خاک. البته این ادعا تا حدودی صحت دارد چراکه در آن دوران هنوز گازها و فرایندهای شیمیایی آن‌ها کشف نشده بود و خود وی سالیان بعد برای نخستین بار از واژه‌ی گاز استفاده کرد و وجود این حالت از ماده در طبیعت را اعلام کرد.

ژان باپتیست ون هلمونت در تاریخ ۳۰ دسامبر سال ۱۶۴۴ در سن 64 سالگی دیده از جهان فروبست.