وضعیت آبی: استراتژی مایکروسافت برای مقابله با اپل و گوگل چیست؟

در طول سی و چند سال گذشته، شرکت مایکروسافت موفق شده به بازیگری طراز اول در زمینه‌ی رایانه‌های رومیزی تبدیل شود. اما در یک دهه‌ی گذشته با افول در فروش رایانه‌های شخصی، این ابزارهای همراه هستند که جایگاه آن را پر کرده‌اند و نسل آتی از دنیای محاسبات شخصی را شکل داده‌اند. این مفروضات موجب شده تا چالش‌های بسیار جدی و جدیدی برای مایکروسافت پیش آید؛ و مشکلات آن‌ها بزرگ‌تر از تنها یافتن راهکاری برای غلبه بر نفوذ رو به گسترش گوشی‌های هوشمند و تبلت‌ها باشد. بدین ترتیب می‌توان اطمینان داشت که رویکرد سنتی فروش بسته‌های نرم‌افزاری یا واگذاری مجوزهای آن به تولیدکنندگان اصلی سخت‌افزار (OEMها) و شرکت‌های بزرگ به چالش کشیده شده است.

در نهایت پس از سال‌ها یکه‌تازی، مایکروسافت با مخاطرات جدی در برنامه آفیس و سیستم‌عامل ویندوز یا همان هسته‌های اصلی کسب و کار خود مواجه شده است. مشتریان نهایی و شرکت‌های بزرگ به خریداری تجهیزات با توجه به قابلیت‌ها و شکل ظاهریشان تمایل بیشتری دارند تا نرم‌افزاری که بر روی آن سوار شده است. بدین ترتیب، و به تدریج ویندوز به کالایی کهنه بدل می‌شود که هم‌پیمانان سابق مایکروسافت از آن روی برگردانده‌ و به اندروید، و سیستم‌عامل کروم (Chrome OS) به عنوان جایگزین‌های ماندگار نگاه می‌کنند و به این ترتیب به انحصاری که ویندوز سال‌ها داشته پایان می‌دهند. اینجاست که مایکروسافت با موازنه‌ای حساس روبرو می‌شود که آینده‌ی بسیار سختی را برای آن شرکت و کسب و کارش رقم می‌زند.

حمایت از این دو گاو شیرده – یعنی برنامه آفیس و سیستم عامل ویندوز – از طریق فروش مجوز استفاده‌ی نرم‌افزار به مؤسسات بزرگ و OEMها (تولید کنندگان اصلی سخت‌افزار) مدت‌هاست که استراتژی اصلی مایکروسافت بوده؛ اما آن‌ها باید توجه داشته باشند که همه چیز تغییر کرده است. به همین خاطر است که مایکروسافت به سوی محاسبات ابری (کلاد) گام برداشته و از طرف دیگر در تکاپوی آماده‌سازی سیستم عامل جدید خود بلو (Blue) است.

بلو در حقیقت در ادامه‌ی روند بازتولید و ابتکارات مایکروسافت در سال گذشته‌ی میلادی است؛ جایی که آن‌ها نسخه‌های تازه‌ای از ویندوز، آفیس و ویندوز فون خود را ارائه کردند، و از لوگوی سازمانی تازه‌شان نیز پرده‌برداری نموده و در نهایت با معرفی دو تبلت سرفیس، همه‌ی علاقه‌مندان دوآتشه و مخالفان سرسخت خود را به شگفتی واداشتند. زمانی که عرضه‌ی سخت‌افزار و نرم‌افزارهای تازه آن‌ها نقل همه‌ی محافل بود، استیو بالمر مدیر عامل شرکت، از بروز «تغییرات اساسی» در مدل تجاری مایکروسافت سخن گفت، و معتقد بود که پس از مدت‌ها بودن به عنوان تولیدکننده‌ی نرم‌افزار به شرکتی مبتنی بر سخت‌افزار و ارائه خدمات بدل شده است.

در حالی که ویندوز بلو نسخه‌ای برگرفته از ویندوز و در حقیقت نسخه 8.1 آن است، اما آن‌ها باید در نام‌گذاری نسخه‌های بعدی دقت بیشتری کنند. این رویکرد را می‌توان راهکاری ساده برای تنظیم سایر روند پردازش و توزیع محصولات داخلی مایکروسافت و نرم‌افزارهای آن با سرعتی بالا تلقی کرد، که این شرکت را چابک و سریع‌تر از قبل می‌کند. و در عوض در بازه‌ای سه ساله برای عرضه‌ی نسخه‌های تازه‌تر ویندوز، مایکروسافت می‌بایست هر ساله به‌روزرسانی‌های خود را آماده و ارائه کند. پس بدین ترتیب، باید تغییرات کافی را در بلو اعمال کند.

این در حالی است که گوگل از فرصت دروغ اول آوریل (13 فروردین) بهترین بهره را برای استهزای مایکروسافت برد و نشان داد هر چند یاران گیتس مدت‌هاست که مدعی تغییرات بزرگ هستند همچنان از رویکردهای سنتی خود استفاده می‌کنند و به همان کسب و کار سابق چنگ می‌زنند. اما آیا استیو بالمر می‌تواند عکس این موضوع را حداقل به گوگل و یارانش ثابت کند و آن‌ها را مجبور کند تا حرف‌هایشان را پس بگیرند؟

مایکروسافت می‌داند که اغلب مشتریان به جای تهیه بسته‌های نرم‌افزاری، سیستم عامل ویندوز را به صورت از پیش نصب شده بر روی دستگاه خود دریافت می‌کنند، پس به همین خاطر آن‌ها باید به این موضوع اهمیت بیشتری دهند. ویندوز 8.1 (یا همان بلو) می‌تواند از طریق ابزارهای فعلی و از طریق فروشگاه ویندوز استور با قیمتی کم در اختیار کاربران قرار گیرد تا همانند رویکرد اپل، هر ساله کاربران را ترغیب به به‌روزرسانی سیستم‌عامل خود نماید. البته این مورد نیازمند بهبود و ارتقای قابلیت‌های کلاد (ابری)، یکپارچه‌سازی با بینگ (Bing)، ‌و اعمال تغییرات گسترده برای بهینه‌تر کردن سیستم‌عامل برای گجت‌های 7 و 8 اینچی است. بدین ترتیب آن‌ها با کم کردن از قیمت تمام شده محصولشان برای OEMها می‌کوشند ساخت تجهیزات ویندوزی را به بخش مهمی از سناریوی بلو و آینده‌ی ویندوز بدل کنند و جایگزینی برای اندروید و کروم (سیستم‌عامل‌های باز متن) شوند.

از سوی دیگر، بلو را می‌توان تلاشی برای اعمال تغییرات گسترده از پایه در ویندوز دانست، که دیگر بخش‌های مایکروسافت و توسعه‌دهندگان را دست خوش تغییر می‌کند. ماری جو فولی، از ZDNet معتقد است که، «جای هیچ تعجب نیست که ویندوز مبنای اصلی تمام به‌روزرسانی‌های بلو باشد. و در کل به خاطر همین بلو است که مایکروسافت می‌تواند به رویکرد «مدل برنامه محور» تغییر مسیر دهد. راهکاری که در تمایزی آشکار با سایر روش‌های پیشین آن‌هاست.» خدمات ویندوز، که نام جدیدی برای ویندوز لایو است، و تمرکز بیشتری را بر Outlook.com، SkyDrive و حساب ویندوز دارد، در کنار برنامه‌های جدید باید ابتدا توسط تیم تجربه مایکروسافت بررسی شود. مایکروسافت به سوی دوره‌ای گام برمی‌دارد تا در آن خدمات و سرویس‌های خود را به صورت حق اشتراکی به فروش برساند، درست همان رویکردی که در خدمات آن‌لاین آفیس 365 آن را پیش‌تر ارائه کرده بود.

با توجه به تلاش‌های اصلی بلو، این طرح در کل بدان معنی است که بخش‌های گوناگون مایکروسافت باید بیش از پیش با هم کار کنند، طرح‌های تولیدی خود را با یکدیگر به اشتراک بگذارند و بیش از پیش برنامه‌ها، نرم‌افزارها و خدمات را با یکدیگر یکپارچه نمایند. این موضوع بیشتر در تیم نرم‌افزار مایکروسافت آفیس کرد پیدا می‌کند، که یکی از بخش‌های کلیدی ویندوز RT است، اما هنوز نتوانسته خود را آن طور که باید و شاید در محیط ویندوز 8 مطرح نماید. در دنیای آبی «بلو» مایکروسافت می‌کوشد تا روایتی «مترو» و ویندوز هشتی از برنامه‌هایی چون واژه پرداز Word، Excel، PowePoint را تا اواخر سال جاری ارائه نماید که از نظر کاربرد شباهت زیادی به سرویس‌های تحت وب این شرکت خواهد داشت. نقطه نظرات اخیر کورت ول‌بنه، مدیر بخش آفیس مایکروسافت، در این باره عبارتست از اینکه روایت‌های «مترو» از آفیس شامل مجموعه‌ای از قابلیت‌هایی است که برای کنترل بیشتر بر روند ویرایش برنامه‌های رومیزی برداشت می‌شود.

از دیگر سوی ویندوز فون بخش مهمی از استراتژی بلو به شمار می‌رود. مایکروسافت می‌کوشد تا تعداد تجربیات قابل همگام‌سازی خود را بین رایانه‌ی شخصی و تلفن هوشمند افرایش دهد. برای نمونه پخش موسیقی‌های Xbox در ویندوز فون 8 از آن جمله است، اما نسخه‌های آتی ویندوز فون احتمالاً شامل قابلیت همگام‌سازی مرورگر و تنظیمات محتوایی آن خواهد بود. هدف اصلی آن‌ها کسب اطمینان از این موضوع است که مایکروسافت می‌تواند رسانه‌ای مناسب را برای جستجو پرس و جوهای مرتبط در هر ابزاری به کار گیرد و این کار را بر اساس محتوای مورد علاقه‌ی کاربر انجام دهد. برای روشن شدن این موضوع به این مثال توجه فرمایید، مثلاً کاربر به دنبال کلمه‌ی Jazz ([موسیقی] جاز) است، و فرقی نمی‌کند از چه ابزاری این جستجو را صورت می‌دهد – از گوشی هوشمند، تبلت، Xbox یا رایانه‌ی شخصی – به هر حال، محبوب‌ترین آهنگ‌های موسیقی در این زمینه برای وی پخش خواهد شد. Bing در این بین باید کمک‌های شایان توجهی به این استراتژی ارائه نماید، و به عنوان پلتفرمی کاری برای ارتقای کلیه خدمات شرکت به شمار رود؛ موردی که رقبای مایکروسافت در حال حاضر کارهای مهمی صورت داده‌اند.

دست‌یابی به تمامی این اهداف سخت و دشوار است. تمامی این تلاش‌های یکپارچه در کلیه بخش‌های شرکت مایکروسافت برای ارتقای یکپارچه‌سازی، خود نیازمند تغییرات پر دامنه در زمینه‌ی مهندسی نرم افزار است. هم‌اکنون بخش‌های گوناگون مایکروسافت برای ارائه‌ی نسخه‌های به‌روزرسانی با سرعتی کمتر برنامه‌ریزی کرده‌اند؛ به همین خاطر سرعت بخشیدن به این امور کار دشواری می‌نماید. نه تنها از نظر داخلی، بلکه برای خود مشتریان، و شرکت‌های بزرگ که خود را با این روند عادت داده‌اند نیز این موضوع دشوار است. در داخل مایکروسافت، بخش‌های گوناگون به طور سنتی با هم از نزدیک کار نمی‌کنند.

یکپارچه‌سازی بر ویندوز 8 و ویندوز RT به مایکروسافت و توسعه دهندگان اجازه می‌دهد بر ساخت برنامه‌های کاربردی برای محیط جدید «مترو» متمرکز شوند. پیتر برایت، از Ars Technica معتقد است که، «ویندوز RT می‌تواند پلتفرمی برای آینده باشد، موضوعی که به هیچ وجه اجتناب ناپذیر نیست. روزگاری .NET پلتفرم یکپارچه بود و در کل بخشی از برنامه اصلی برای لانگهورن به شمار می‌رفت که در نهایت با عرضه‌ی ویندوز ویستا این دوران نیز به پایان رسید و رو به افول گذاشت. برایت همچنین معتقد است که اگر او یکی از توسعه دهندگان مایکروسافت می‌بود «بسیار احتیاط» می‌کرد چرا که فقدان تعهد از سوی مایکروسافت پیرامون طراح‌هایش موجب توسعه‌ی محیط «مترو»، API‌ها و ابزارهای توسعه‌ی متناظر با آن می‌شود.

پر چالش بودن سلیقه توسعه دهندگان تنها مشکل پیش روی مایکروسافت نیست: چرا که کلیه محصولات و سرویس‌هایی که با بلو همگام نشده‌اند در یک زمان به طور واحد ارائه خواهند شد، که حاکی از این موضوع است که مایکروسافت همچنان نیازمند زمان بیشتری برای همگام‌سازی است. این طرح همچنین شامل محصولاتی می‌شود که پیش‌تر آماده شده‌اند، اما پس از عرضه‌ی اولیه‌ی ویندوز فون بلو و ویندوز بلو ارائه خواهند شد.

دیگر تغییری که در بلو – ارائه نرم‌افزار به عنوان سرویس خدماتی - صورت خواهد گرفت آن است که نرم‌افزار خود به مثابه یک خدمت (سرویس) خواهد بود. بدین ترتیب باید به نحوی مشتریان را متقاعد کند که به سیستم‌عامل اجاره‌ای مهاجرت کنند که هر ماه یا هر سال باید مبلغی را برای استفاده از آن بپردازند. پس اگر ویندوز و آفیس حقیقتاً کالامحور شوند مهم‌ترین چالش مایکروسافت همین ترغیب خریداران و مؤسسات به پرداخت هزینه‌ای دسترسی به آن و جایگزین آن با سایر شیوه‌های سنتی است.

کلام آخر اینکه، علی‌رغم عقب افتادن مایکروسافت در برخی از زمینه‌ها آن‌ها می‌کوشند تا این موضوع را سریعاً رفع ‌کنند. خوشبختانه آن‌ها از نظر منابع و امکانات مشکلی ندارند و می‌توانند با متمرکز کردن بر سیاست‌های کلی خود در بازار تبلت و ویندوز فون به موفقیت‌های چشمگیری نائل آیند.