انقلاب صنعت موسیقی با صفحههای گرامافون 45RPM چگونه رخ داد
۷۰ سال پیش که صفحه گرامافون یا وینیل 45rpm یا همان ۴۵ دور در دقیقه وارد خانههای مردم شد، بیشتر از آنکه محصولی رادیکال به نظر برسد، گیجکننده بود. این فرمت بسیار محبوب بهتنهایی موفق شد تا انقلابی در موسیقی پاپ ایجاد کند. شرکت RCA Victor اولین شرکتی بود که اقدام به پر کردن صفحههای کوچکتری (با قطر هفت اینچ) کرد که نسبت به صفحههای 78rpm که آن زمان رواج داشت، حجم کمتری از موسیقی را در خود جای میداد. هر طرف از این نوع صفحههای گرامافون، تنها گنجایش ضبط چند دقیقه موسیقی را داشت.
کوچک بودن صفحههای 45rpm و این واقعیت که گوشدادن به آنها نیازمند دستگاههای خاصی بود، دستاندرکاران موسیقی در دوران پیش از ظهور راک را بهتزده و سردرگم کرده بود. صاحب یک فروشگاه در مصاحبهای با مجلهی Cashbox گفته بود:
مشتریهای من نمیدانند چه چیزی بخرند. آنها وارد مغازه میشوند، یک صفحهی موسیقی درخواست میکنند و بعد از من میپرسند که آیا میتوانند آن را با همان گرامافونهایی (یا فونوگرام) که در خانه دارند اجرا کنند یا خیر.
و در بیشتر موارد امکان چنین کاری وجود نداشت و در نتیجه، مشتریها دست خالی آنجا را ترک میکردند.
با نگاهی به بایگانی شرکت اینگونه برمیآید که آنها سبکهای مختلفی را از موسیقی کلاسیک و موسیقی کودکان گرفته تا موسیقی کانتری پوشش دادهاند. یکی از کارها که بیشتر در خاطر مردم مانده، آهنگ «That’s All Right» آرتور کروداپ است که یک دههی بعد توسط الویس پریسلی بازخوانی شد و نقطهی عطفی در کارنامهی وی بهشمار میرفت. یکی دیگر از کارهای اولیهی RCA، آهنگ «The Little Teacher» است که توسط یک آوازهخوان مذهبی یهودی اجرا شد.
فهرست پرفروشترین صفحات موسیقی پاپ برای آن برهه از تاریخ کامل نیست. جالب است بدانید، صفحههای گرامافون از رنگآمیزی متنوعی برخوردار بودند. مثلا یکی زرشکی بود و دیگری آبی تیره و دیگری آبی روشن؛ صفحهی الویس پریسلی هم نارنجی بودند (البته، صفحههای گرامافون رنگی در واقع در سالهای ابتدایی پس از جنگ جهانی دوم ظهور کردند).
پس از انتشار این آثار، شرکتهای دیگر هم بهسرعت وارد بازار شدند و انقلابی در انتشار تکآهنگهای موسیقی شکل گرفت. منصفانه نیست که تأثیر تکآهنگهای ضبطشده روی صفحههای 45rpm را در موسیقی نادیده گرفت. برای درک اهمیت آنها در روزگاران قدیم، فقط کافی است آن را با سورپرایز آیتونز در زمان حال و فروش تکآهنگ تنها به قیمت ۹۹ سنت مقایسه کنید. عمومیت و سهولت دانلود تکآهنگهای ارزانقیمت دیجیتال در این پلتفرم تأثیر زیادی بر صنعت موسیقی گذاشته و تکآهنگها، از دوران صفحههای گرامافون تاکنون، هرگز تا بدین اندازه محبوب نبودهاند. این صفحههای دوستداشتنی صنعت موسیقی سالهای ۵۰ و ۶۰ میلادی را به زیر سلطهی خود درآورده بودند. تأثیر آنها روی موسیقی راک مانند تأثیر قطعهی تاریخساز «Lo/Hi» از گروه راک د بلک کیز (Black Keys) است. عدهای معتقد هستند، قطعهی مزبور برای نجات موسیقی راک اند رول منتشر شد.
نوجوانان دههی ۵۰ از نوع ارزانتر و قابلحملتری از صفحهها استفاده میکردند. یکی از تبلیغاتی که از آن زمان باقی مانده است، قیمت هر کدام از صفحههای ضبطشده را تنها ۶۵ سنت نشان میدهد. از قطعهی «Rock Around the Clock» اثر بیل هیلی و «ستارگان دنبالهدارش» که یکی از تحولسازترین آهنگهای پرفروش آن دوران بود، سه میلیون نسخه در سال ۱۹۵۵ به فروش رفت. دهههای پس از آن، هنرمندهای مختلفی از بیتلها و رولینگ استونز گرفته تا پتی اسمیت و نیروانا و وایت استرایپس هم آثار خود را روی صفحههای گرامافون 45rpm منتشر کردند. تعدادی از آثار ارزشمندی که از جایگاه مهمی در موسیقی برخوردار هستند، از جمله «Positively 4th Street» اثر باب دیلن و «Honky Tonk Women» اثر استونز هم در ابتدا بهصورت تکآهنگ و روی این صفحات منتشر شدند.
مجموعه جادوی صدا؛ نگاهی به روند توسعه ابزارهای ذخیرهسازی صداجادوی صدا: نگاهی به روند توسعه ابزارهای ذخیرهسازی صدا (قسمت اول) جادوی صدا: نگاهی به روند توسعه ابزارهای ذخیرهسازی صدا (بخش دوم) جادوی صدا: نگاهی به روند توسعه ابزارهای ذخیرهسازی صدا (بخش سوم و پایانی)
برخی از این صفحهها، کاورهایی تصویردار داشتند. معمولا، بخشی از تمرینها یا کارهای حذفشده از آلبومهای دیگر را پشت صفحه (B-Side) ضبط میکردند. اگر سری به پشت صفحهی «Go Your Own Way» اثر فلیتوود مک (۱۹۷۷) بزنید، آهنگ «Silver Springs» را خواهید شنید که اثر شاخص استیو نیکس با اجرای فلیتوود مک است و ابتدا قرار بود در آلبوم Rumours منتشر شود. یک دهه پس از آن، طرفداران موسیقی ایندی (آن دسته از آثار موسیقایی که خارج از جریان اصلی موسیقی تولید میشوند؛ مانند ایندی راک و ایندی پاپ و غیره.... از آن جهت که از نظر نوع کار معمولا متعلق به سبک موسیقایی خاصی نیستند، معمولا آنها را آثار مستقل مینامند) که بهمحض انتشار تکآهنگ «Makes No Sense at All» اثر هوسکر دو (Hüsker Dü) آن را در هوا قاپیده بودند، متوجه شدند که کاور باورنکردنی و در عینحال جذاب «Love Is All Around» که به نام ترانهی متن سریال تلویزیونی «Mary Tyler Moore Show» هم معروف است، در طرف دیگر صفحه موجود است.
طبق گفتههای نیویورک تایمز، محبوبیت صفحههای هفت اینچی سال ۱۹۷۴ به اوج خود رسید. در همین سال بود که ۲۰۰ میلیون نسخه از این صفحههای گرامافونی فروخته شد. پس از آغاز دههی ۸۰، آنها به تدریج دچار مرگی آرام و تحقیرآمیز شدند. از تعداد جعبههای موسیقی در بازار کاسته شد و طرفداران پروپاقرص راک که میخواستند همهچیز به روال سابق برگردد، باز هم به آلبومهای موسیقی روی میآوردند و نوارهای کاست (و حتی مینی سیدیها و کاستهای تکآهنگ) شروع به کنار زدن صفحههای 45rpm کردند.
صفحههای هفت اینچی دیگر هرگز نتوانستند به شکوه سابق خود برگردند؛ اما همچنان برای بقا مقاومت کردند. شرکت نشر موسیقی Sub Pop، اولین باشگاه تکآهنگهای خود را در سال ۱۹۸۸ راه انداخت و بهطور ماهانه یک صفحهی گرامافونی 45rpm در اختیار اعضایش قرار میداد. این صفحهها شامل آثاری از گروههای مختلف موسیقی مانند نیروانا، فلیمینگ لیپز و یک سرمایهگذاری پر از ریسک روی اثر مشتکری از گروههای سانیک بوث و مادهانی با نام «Touch Me I'm Sick/Halloween» بودند. تکآهنگهای این شرکت ماه پیش پس از یک دهه عزلتنشینی، دوباره به بازار برگشتند.
هر طرف یک صفحه گرامافون 45rpm، تنها گنجایش ضبط چند دقیقه موسیقی دارد
جک وایت، گیتاریست و تهیهکنندهی آمریکایی موسیقی که همچنان تعلق خاطر خود را به قالب ذخیرهسازی گرامافون حفظ کرده است، شرکت Third Man را راهاندازی و بهعنوان اولین کار، تکآهنگ «Dead Weather» را روی این صفحهها تولید و به بازار عرضه کرد. او با این کار، صفحههای گرامافون را احیا و از آن زمان تاکنون این شرکت بیش از ۳۰۰ تکآهنگ روی این صفحههای هفت اینچی منتشر کرده است. طبق گفتهی بن بلکول، یکی از بنیانگذاران شرکت Third Man و سرپرست بخش تولید صفحههای وینیل در این شرکت، تولید این صفحههای سیاه و کوچک در دوران دیجیتال نیازمند تلاش بسیار زیادی است و باید قطعات زیادی را در کارخانهها تعویض کرد. او، گران بودن دستگاههای مخصوص را عاملی بازدارنده در استفاده از این صفحهها میداند.
بهطور میانگین، از هر تکآهنگ منتشرشده توسط Third Man در حدود ۲۰۰۰ نسخه فروخته میشود؛ این رقم چشمگیر نیست، اما بهگفتهی بلکول، همین مقدار هم برای زنده نگهداشتن امیدها کافی است. در سال جاری، این شرکت اقدام به انتشار آثاری از گروههای ایندی جدید، از جمله Pow روی صفحههای 45rpm کرد. بلکول ریسک این کار را پایین میداند و میگوید:
شخصا اعتقاد دارم که این کار راهی ایدهآل برای گوشدادن به موسیقی است.
صفحههای 78rpm به تاریخ پیوستهاند و سیدیها هم بهتدریج در حال دچار شدن به همان سرنوشت هستند. اما صفحههای تاریخساز 45rpm هنوز پس از هفت دهه که روندی نامطمئن را آغاز کردند و آن را با افتوخیز فراوان ادامه دادند، همچنان نفس میکشند؛ حتی اگر فقط در خاطرهها زنده باشند. ایدهی وقتگذرانی با یک تکآهنگ، خواه به شکل محصولی تنها با یک آهنگ و خواه به شکل MP3هایی که حالا دیگر قدیمی و از مدافتاده بهنظر میرسند، کماکان به قوت خود باقی است. ۷۰ سال پس از آهنگ معروف پیرل جام، ما هنوز هم دور یک دایرهی سیاه میچرخیم.
نظرات