کم‌فروشی و تخلف در محاسبه حجم اینترنت داخلی و خارجی اپراتورها

این روزها تمام شدن زودهنگام بسته‌های اینترنتی یا حساب شدن ترافیک بین‌الملل اینترنت به‌جای استفاده از ترافیک داخلی بار دیگر خبرساز شده و اعتراض‌های زیادی را به‌همراه داشته است. جنبه‌ی جدی ماجرا از جایی آغاز شد که محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در پاسخ به کاربری که در توییتر از تمام شدن حجم بین‌الملل خود با استفاده از پیام‌رسان سروش شکایت کرده بود گفت تیمی را مأمور ارزیابی میدانی بابت رسیدگی به این موضوع کرده است.

وزیر ارتباطات همچنین گفت شکایت‌های مشابه دیگری را نیز در رابطه با این موضوع دریافت کرده است و دادستان کل کشور نیز این موضوع را در ستاد ملی مقابله با کرونا مطرح کرده است.

حال مجید حقی، معاون امور پستی، ارتباطی و فناوری اطلاعات سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی می‌گوید به‌دلیل اعلام‌نشدن IP سرویس جدید سروش به همراه اول، هنگام برقراری تماس ویدئویی با استفاده از این پیام‌رسان داخلی، به‌جای حجم داخلی از حجم ترافیک بین‌المللی کاربر کسر می‌شد. او همچنین می‌گوید این مشکل درحال‌حاضر برطرف شده است و همراه اول باید اشتباه خود را برای کاربران متضرر جبران کند. حقی در مورد جزئیات این اشتباه در گفت‌وگویی به پیوست گفت:

پیام‌رسان سروش سرویس تماس تصویری خود را روی پروتکلی متفاوت از پروتکلی که سرویس‌های تماس صوتی یا ارسال پیامک و فایل روی آن قابل استفاده است،‌ راه‌اندازی کرده، به همین دلیل این پروتکل برای اپراتور قابل شناسایی نبوده و در نهایت ترافیکی که از طریق تماس تصویری سروش استفاده می‌شده از سوی همراه اول با تعرفه‌ی ترافیک بین‌الملل محاسبه شده است.

حقی معتقد است اپراتورهای تلفن‌همراه باید ترافیک تمام پیام‌رسان‌های داخلی برای تمامی سرویس‌هایی که روی پروتکل‌های مختلف ارائه می‌دهند را به‌عنوان ترافیک داخلی محاسبه کنند. همراه اول نیز این اشتباه را پذیرفته است و می‌گوید براساس اطلاعاتی که در اختیار داشته این پروتکل را به‌عنوان ترافیک بین‌الملل حساب کرده است.

درحال‌حاضر این مشکل رفع شده است اما در آینده تمامی پیام‌رسان‌ها باید جزئیات سرویس‌های جدیدی که روی پروتکل‌های متفاوت اجرا می‌کنند را به سازمان تنظیم مقررات و اپراتورها اعلام کنند تا کاربران نسبت به استفاده از سرویس‌های داخلی بی‌اعتماد نشوند.

معاون امور پستی، ارتباطی و فناوری اطلاعات رگولاتوری می‌گوید تا این لحظه مشکل مشابه دیگری از سوی سایر اپرتورها به او گزارش نشده است. او همچنین می‌گوید اتمام زودهنگام بسته‌های اینترنتی دلایل مختلفی ازجمله عدم بررسی کامل مشتری نسبت به فعال کردن بسته، عدم آگاهی به برخی بخش‌های تنظیمات گوشی و فعال بودن فیلترشکن دارد؛ درصورت روشن بودن فیلترشکن اگر کاربر از سایت‌ها یا پیام‌رسان‌های داخلی بازدید کند حجم آن به‌صورت بین‌الملل حساب می‌شود. به‌گفته‌ی حقی در ۱۵ روز گذشته حدود ۱۶ نفر نسبت به اتمام زود‌هنگام بسته‌های اینترنتی شکایت کرده‌اند. 

با این حال بررسی‌های مهر نشان می‌دهد که اپراتورها با تعریف طرح‌هایی ازجمله «مصرف منصفانه‌ی اینترنت»، «ترافیک داخلی» و «ترافیک نیم‌بها» راهی برای کم‌فروش پیدا کرده‌اند. طرح مصرف منصفانه یا همان ارائه‌ی اینترنت پرسرعت غیرحجمی و توقف حجم فروشی در سال ۹۶ مطرح شد تا کاربران بتوانند با خرید اشتراک ثابت، بدون محدودیت حجمی از اینترنت استفاده کنند. 

با اجرای «طرح اینترنت نامحدود مبتنی بر مصرف منصفانه» کاربران هزینه‌ی بیشتری بابت خرید اینترنت پرداخت می‌کنند، اینترنت آن‌ها به‌صورت حجمی محاسبه می‌شود و شفافیتی در میزان مصرف کاربر وجود ندارد. علاوه‌براین هرکدام از اپراتورها سیاست متفاوتی برای مصرف منصفانه در نظر گرفته‌اند. 

در طرح مصرف منصفانه‌ی اینترنت قرار بود مبنای مصرف اینترنت، ترافیک بین‌الملل باشد و اگر کاربر از ترافیک داخلی استفاده کرد، این ترافیک نیم‌بها محاسبه شود. اما درحال‌حاضر اپراتورها مبنای محاسبه‌ی نرخ ترافیک اینترنت را ترافیک داخلی درنظر گرفته‌اند و مصرف اینترنت بین‌الملل هزینه‌ی دو برابری برای کاربر دارد. 

کاربران زیادی در شبکه‌های اجتماعی نسبت به اتمام زودهنگام بسته‌های اینترنت اعتراض کرده‌اند. به‌عنوان مثال کاربری می‌گوید در شرایط مشابه هنگام استفاده از اپلیکیشن پخش فیلم، ۱۰ گیگ اینترنت یک اپراتور در عرض یک ماه تمام می‌شود و در اپراتور دیگری ۳۰ گیگ در عرض دو هفته تمام می‌شود. یا به‌عنوان مثال کاربر دیگری می‌گوید اپراتور با تأکید بر مصرف ترافیک داخلی و خارجی، اینترنت با حجم ۹۰ گیگ را با قیمت ۱۸۰ گیگ محاسبه می‌کند.

مشکل دیگری که شاید تابه‌حال همه‌ی ما مشاهده کرده باشیم این است که هنگام استفاده از بسته‌های ساعتی اینترنت، مرتب قطع و وصلی داشته‌ایم اما بعد از تمام شدن مدت زمان و هنگام استفاده از اینترنت با نرخ آزاد هیچ مشکلی در قطع و وصلی یا سرعت اینترنت مشاهده نکرده‌ایم. همچنین برخی دیگر از کاربران می‌گویند اپراتورها ترافیک داخلی را همان ترافیک بین‌الملل حساب می‌کنند و بعد از ثبت شکایت و تماس با پشتیبانی حجم را برمی‌گردانند.

اولویت دادن به بسته‌های اینترنت نیز یکی دیگر از مشکلات شایع میان کاربران است. به‌عنوان مثال با وجود فعال‌سازی بسته‌ی شبانه، ترافیک اینترنت از بسته‌ی روزانه کسر می‌شود و پاسخ پشتیبانی این است که بسته‌های با تاریخ انقضای نزدیک‌تر اولویت بالاتری برای استفاده دارند.

علی ربیعی، سخنگوی دولت نیز گفته است کم‌فروشی اپراتورها در عرضه‌ی بسته‌های اینترنتی به دستور وزیر ارتباطات در حال پیگیری است و درصورت اثبات تخلف اپراتورها، مبالغ هزینه‌شده به کاربران بازگشت داده می‌شود. باید دید این بار با پیگیری جدی این موضوع از سوی وزارت ارتباطات کار به کجا خواهد رسید. آیا اپراتورها در نحوه‌ی قیمت‌گذاری یا نحوه‌ی محاسبه‌ی حجم ترافیک داخلی و بین‌الملل کاربران تجدید نظر می‌کنند یا خیر.