تقابل بازیگران اصلی بازار تبلت‌ها در گذر زمان (قسمت دوم)

جهان تکنولوژی در نیمه‌ی دوم سال ۲۰۱۴ شاهد تحولات قابل تاملی بود که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به رکود بی‌سابقه در بازار تبلت و کاهش محسوس و با شیب تند سود خالص کمپانی عظیم سامسونگ اشاره کرد.

Jean Philippe Bouchard رئیس تحقیقات تبلت در IDC در آن زمان اینچنین گفت:

همانطور که ما در سه‌ماهه نخست سال پیش‌بینی کرده بودیم، بازار تبلت‌ها همچنان تحت تأثیر رشد فروش گوشی‌های هوشمند با صفحه نمایش بزرگ و عدم رغبت مالکان تبلت‌ها به خرید دستگاه جدید در بازه‌ی زمانی کوتاه است. در واقع می‌توان کاهش سرعت بازار را با کندی پذیرش تجاری تبلت‌ها مرتبط دانست. بر خلاف این روند، اعتقاد داریم که در نیمه دوم سال 2014 تقاضای تجاری بیشتر برای تبلت‌ها به رشد بازار کمک خواهد کرد و شاهد بیشتر شدن عرضه تبلت‌ها به صورت ویژه برای سازمان‌ها در بازار خواهیم بود.

در نمودار زیر می‌توانید اوضاع شرکت‌ها را در سال ۲۰۱۴ رصد کنید:

همانگونه که از نمودار مشخص است کمپانی‌های بزرگ نتوانستند موفقیت‌های گذشته را تکرار کنند و یا با کاهش فروش ( همانند سامسونگ و اپل) مواجه شدند یا رشد اندکی داشتند.

هرچند در ادامه مشاهده خواهیم کرد که پیش‌بینی Jean Philippe Bouchard چندان به واقعیت نزدیک نشد و رکود بی‌سابقه‌ای تمامی ابعاد بازار تبلت‌ها را تحت تاثیر خود قرار داد. البته اپل تلاش کرده تا به کمک IBM راه‌حل‌هایی را از طریق تولید نرم‌افزارهای سازمانی جهت نفوذ بیشتر آیپد در میان سازمان‌ها بیابد که باید منتظر بود تا نتیجه این همکاری و تاثیر آن بر بازار را مشاهده کرد. سامسونگ نیز تصمیم دارد به کمک نرم‌افزارهای مایکروسافت و غنی‌سازی ویژگی‌های نرم‌افزاری خاص رابط کاربری خود، تحرک بیشتری به این بازار ببخشد.

با نگاهی به آمار سه ماهه سوم ۲۰۱۴ بازار تبلت‌ها به این نتایج می‌رسیم:

در این مدت حدود 53.8 میلیون تبلت به فروش رفته که این رقم در مقایسه با میزان فروش تبلت در سال گذشته و در همین بازه زمانی فقط 11.5 درصد رشد را نشان می‌دهد.

در بین 5 شرکتی که بیشترین سهم بازار تبلت را در اختیار داشتند، اپل با کاهش فروش 13 درصدی نسبت به سه ماهه سوم سال 2013 مواجه شد؛ در حالی که سامسونگ نسبت به سال قبل ۵.۶ درصد رشد فروش داشت. با این حال هر دو کمپانی اپل و سامسونگ بخشی از سهم بازار خود را نسبت به مدت مشابه سال قبل از دست دادند که این کاهش برای اپل محسوس‌تر بود. اپل نزدیک به ۷ درصد از سهم خود را از بازار از دست داد در حالی که این رقم برای سامسونگ تنها یک درصد بود.

اپل سابقه این کاهش در سهم بازار را بارها تجربه کرده بود. اما برای سامسونگ این کاهش در سهم بازار ( علیرغم افزایش فروش) بسیار معنادار بود؛ چرا که تا سه ماهه‌ی پیشین، همواره این شرکت در حال تصرف بخش بیشتری از بازار بود و اینچنین حیات کابوس‌وار سامسونگ از این سه‌‌ماه شروع شد و در سه‌ماهه پایانی ۲۰۱۴ به اوج رسید. کاهش سهم بازار برای این شرکت بدین معنا بود که رقبا از این شرکت جلو زده‌اند و با اینکه سامسونگ ۵.۶ درصد تبلت بیشتری نسبت به مدت مشابه سال قبل فروخت، اما رشد بازار از این شرکت بیشتر بود و سامسونگ بخشی از سهم خود از بازار را از دست داد.

سامسونگ در این سه‌ماه تبلت‌های فوق‌العاده سبک و باریک خود از سری جدید گلکسی تب اس را معرفی کرد. این تبلت‌ها با بهره‌گیری از نمایشگرهای AMOLED و امکانات ویژه نرم‌افزاری مستقیما در برابر آیپدایرهای اپل قرار گرفتند. سامسونگ این‌بار این تبلت‌ها را به‌صورت جدی در اکثر نقاط دنیا توزیع کرد و تبلیغات بسیار وسیعی برای این سری از محصولات خود انجام داد. با همه این‌ها در ادامه شاهد هستیم که این تبلت‌ها هم نتوانستند مانع از گیرافتادن سامسونگ در رکود بازار تبلت‌ها شود.

در این سه ماهه ایسوس با ارائه‌ی تبلت‌های هایبریدی ویندوزی با قیمت‌های مناسب موفق شد تا رتبه سوم را که پیش از این در اختیار لنوو بود، پیشروی کند. در این میان تحلیلگران معتقدند اپل نگرانی زیادی نسبت به از دست دادن سهم خود از بازار تبلت‌ها ندارد؛ چرا که بیشتر تبلت‌های اندرویدی ارائه شده توسط کمپانی‌های چینی محصولاتی ارزان قیمت با حاشیه سود کم هستند که قابل قیاس با محصولات لوکس و خاص اپل نیستند و قادر نیستند خطری برای حاشیه سود زیاد آیپدها ایجاد کنند. اما به‌نظر می‌رسد که پیشرفت دیگر شرکت‌ها علی‌الخصوص کمپانی‌های چینی بازار سامسونگ را مستقیما هدف قرار داده است؛ زیرا که سامسونگ نیز همانند آن‌ها تبلت‌ها اندرویدی می‌سازد و سود چندانی را هم از فروش هر تبلت به‌دست نمی‌آورد.

در واقع محصولات کمپانی سامسونگ با برچسب قیمتی پایین‌تر نسبت به آیپدهای اپل در صورتی می‌توانند سود زیادی را عاید این کمپانی کنند که حجم فروش بالایی داشته باشند که با نزدیک شدن به اواخر سال ۲۰۱۴ این فروش به شدت تحت تاثیر رقبای چینی قرار گرفته است. اپل تا حد زیادی به دلیل متفاوت بودن اکوسیستم خود و بهره‌مندی از امتیاز ویژه‌ای مانند وفاداری مشتریان، نسبت به هجمه محصولات چینی در امان مانده است.

سه ماهه پایانی و بسیار مهم سال ۲۰۱۴ که با معرفی نسل دوم آیپد ایر و نسل سوم آیپد مینی همراه بود اینچنین رقم خورد:

آمار محققان IDC نشان می دهد که بازار فروش تبلت در سه ماهه چهارم سال 2014 حدود 2.3 درصد کاهش داشته است؛ نکته بسیار مهم این است که این کاهش سخت ترین سه ماهه سال برای این فناوری را رقم زده است. در کل سال 2014 میزان فروش تبلت در جهان به 6.229 میلیون دستگاه رسیده است و پیشتازان بازار تبلت یعنی اپل و سامسونگ نیز در بازار رکودی سال 2014 با کاهش فروش مواجه شدند.

میزان فروش تبلت های اپل از 26میلیون دستگاه در سه ماهه چهارم سال 2013 به 4.21میلیون دستگاه در سه ماهه چهارم سال 2014 رسید که خبر از کاهش سهم بازارفروش تبلت‌ها برای این کمپانی داد. با اینکه سه‌ماهه پایانی سال همواره با اوج فروش محصولات اپل همراه بوده است و آیپدهای جدید این شرکت به خوبی در تمام دنیا توزیع می‌شود، اما آیفون‌های جدید شرکت اپل خود درواقع دلیلی برای کاهش فروش تبلت های جدید این شرکت شدند. بنا بر نظر اکثر تحلیلگران، دلیل این ماجرا، تصمیم کاربران برای خرید آیفون 6 و آیفون 6 پلاس بجای آیپد مینی بوده است.

افزون بر این، تحلیلگر ارشد Strategy Analytics حدس می‌زند که فروش لپ‌تاپ‌ها و سیستم‌های دسکتاپ اپل نیز بخشی از سهم بازار تبلت‌های این کمپانی را تحت‌تاثیر قرار داده است.

شرکت کره ای سامسونگ در سه ماهه چهارم سال 2014 حدود 11میلیون دستگاه تبلت به فروش رساند که این رقم نسبت به مدت مشابه سال 2013 که رقمی معادل 5.13 میلیون دستگاه بوده است، روندی کاهشی را نشان می دهد. همچنین سهم تبلت های سامسونگ از بازار نیز از 2.17 درصد سال 2013 به 5.14درصد در سال 2013 میلادی کاهش یافت.

کمپانی سامسونگ که توانسته بود لااقل تا سه ماهه سوم ۲۰۱۳ به رشد خود در بازار نه‌چندان پایدار تبلت‌ها ادامه دهد، سرانجام تسلیم شد و کاهش فروش بی‌سابقه ۱۸ درصدی را نسبت به مدت مشابه سال قبل تجربه کرد. این اولین دفعه‌ای بود که سامسونگ اینچنین هم در فروش و هم در سهم خود از بازار کاهش شدیدی را تجربه می‌کرد. نیمه‌ی دوم سال ۲۰۱۴ یکی از بدترین دوران‌های این کمپانی در سه سال اخیر به‌شمار می‌رود؛ چرا که برای اولین بار این شرکت با کاهش شدید سود و ارزش سهام مواجه شد که همگی ناشی از فروش نامطلوب این شرکت در بازار موبایل و تبلت است. محققان مرکز IDC اعتقاد دارند که سامسونگ در حال تمرکز بر بازارهایی مانند خاورمیانه، امریکای شمالی و آفریقاست و تلاش می کند که این بازارها را از آن خود کند.

مینگ-چای کو تحلیلگر موسسه KGI Securities می‌گوید تا سال ۲۰۱۵ فروش آیپد‌های اپل حتی تا ۳۰ درصد بیشتر از سال گذشته نیز کاهش پیدا خواهد کرد از نظر او حتی آیپدپرو اپل هم نمی‌تواند آیپدها را از این رکود نجات دهد.

این تحلیلگر در یادداشتی فروش آیپد در سال جاری میلادی را تنها ۴۵ میلیون واحد پیش‌بینی کرده است. این مقدار دقیقا با افت فروش ۳۰ درصدی آیپد نسبت به فروش سال ۲۰۱۴ برآورد می‌شود.

یکی از دلایل کاهش فروش تبلت‌ها، به این حقیقت باز می‌گردد که مشتریانی که در اواخر سال 2013 اقدام به خرید تبلت کرده بودند عجله‌ای برای خرید دستگاه جدید نداشته‌اند. علاوه بر این، فبلت‌ها و بخصوص آیفون 6 پلاس در حقیقت برنده‌ی بزرگ فصل تعطیلات بوده‌اند.

یکی از تحلیلگران Canalys کاهش تقاضا برای تبلت‌ها را به افزایش محبوبیت فبلت‌ها و نیز رقابت بر سر قیمت مرتبط دانسته که مورد دوم موجب کاهش حاشیه سود کمپانی‌ها شده است.

البته اپل شش‌ماهه دوم ۲۰۱۴ و سه‌ماهه اول ۲۰۱۵ را با درآمد و سود شگفت‌آور و رویایی سپری کرد. در واقع مشتریان اپل با آنکه روی چندان خوشی به آیپدهای جدید اپل نشان نداند اما در عوض تا توانستند آیفون‌های جدید این شرکت را خریداری کردند تا شش ماه اخیر به نقطه عطفی برای این شرکت در تجارت تبدیل شود. اوضاع کمپانی سامسونگ در این مدت برخلاف اپل، وخیم و ناامید کننده سپری شد. این شرکت علاوه براینکه در فروش تبلت‌های متنوع خود توفیق چندانی به‌دست نیاورد، در بازار گوشی‌های هوشمند نیز نتوانست جایگاه خود را لااقل حفظ کند. با آنکه درآمد این شرکت آنچنان نسبت به دوره‌های پیشین کاهش نیافت، هزینه‌های سرسام‌آور کمر پیشرفت این شرکت را در نهایت خم کرد تا سامسونگ برای آینده خود اندیشه بهتری در نظر بگیرد .

درحال حاضر ایالات متحده امریکا بزرگ ترین بازار تبلت به‌شمار می‌رود که تا حدی به سمت اشباع شدن پیش‌رفته است. چین و بازارهای آسیایی نوظهور، پیشتازان رشد بازار تبلت‌ها خواهند بود به صورتی که تا سال ۲۰۱۷ چین رشدی 43درصدی خواهد داشت و رشد فروش تبلت در سایر نقاط آسیا به 39درصد می‌رسد. بازارهای نوظهور بهترین گزینه برای سرمایه‌گذاری شرکت‌ها برای افرایش فروش و سهم بازار به‌شمار می‌روند. بازارهای نوظهور بیشتر از بازارهای توسعه یافته به‌دنبال کیفیت در کنار قیمت اندک هستند و آنچنان توجه عمیقی به برندهای لوکس و مطرح نخواهند داشت. همین عامل موجب شده است که دیگر شرکت های کوچک و متوسط دنیای تکنولوژی بتوانند سهم خود را از بازار گسترش داده و تا حد زیادی به سهم ۵ شرکت اول این مارکت دست درازی کنند. کمپانی‌هایی همانند سامسونگ برای رقابت با این شرکت‌ها مجبور هستند تا علاوه بر بالابردن سطح کیفی محصولات خود، قیمت‌های متعادل‌تری برای محصولات خود برگزینند که همین عامل موجب پایین آمدن حاشیه سود این شرکت‌ها خواهد شد. استفاده همگی این شرکت‌ها از اکوسیستم گوگل و سیستم‌عامل اندروید نیز عامل مهمی برای از بین بردن مزیت رقابتی دیگر کمپانی‌های بزرگ ( به‌غیر از اپل ) است.

همانگونه که در نمودار زیر مشاهده میکنید تحلیلگران IDC اعتقاد دارند که بازار تبلت‌ها لااقل تا سال ۲۰۱۸ با رشد بسیار اندکی ( نزدیک به ۵ درصد) به حیات خود ادامه خواهد داد و دیگر نخواهد توانست به روزهای رویایی خود بازگردد. در این میان اگر اپل بتواند سهم خود از بازار را حفظ کند به‌دلیل اکوسیستم غنی خود چندان متضرر نخواهد شد؛ اما کمپانی‌های بزرگ اندرویدی ممکن است در دام تبلت‌های خوش‌قیمت چینی گرفتار شوند و آرام آرام از این بازار حذف شوند.

نکته‌ی مهمی که در بازار تبلت‌ها وجود دارد، الگوی خرید مشتریان است. مردم اغلب تبلت‌های خود را بیشتر از گوشی‌های هوشمند خود نگهداری می‌کنند؛ چرا که تبلت‌های جدید چندان ویژگی‌های منحصر به فرد و جالبی در مقایسه با فبلت‌های موجود در بازار ندارند.

نمودار زیر که از وب‌سایت معتبر IDC اقتباس شده است دید بهتری را از بازار این محصولات تکنولوژی در سال‌های اخیر و سالیان آینده در اختیار ما قرار می‌دهد.

همانگونه که از نمودار مشاهده می‌شود، فروش تبلت ها رشد ۲۵۰ درصدی را نسبت به سال ۲۰۱۰ تجربه کرد. این رشد برای سال ۲۰۱۲ نسبت به سال ۲۰۱۱ به ۸۲ درصد کاهش پیدا کرد. این کاهش در رشد فروش همچنان در سال ۲۰۱۳ نسبت به ۲۰۱۲ ادامه داشت تا این رشد فقط به میزان ۴۸ درصد برسد. در سه‌ماهه‌ اول ۲۰۱۴ دوران رکود فروش تبلت‌ها شروع شد؛ چرا که فروش تبلت‌ها در این بازه نسبت به سه ماهه مشابه پیشین تنها ۳.۶ درصد رشد داشته است. این رکود همچنان ادامه پیدا کرد تا اینکه در سه ماهه پایانی سال به نهایت خود رسید.

تبلت‌ها که به‌عنوان قاتل پی‌سی‌ها شناخته می‌شوند و به آنها لقب پست‌پی‌سی داده می‌شود، نتوانستند قدرت و پتانسیل خود را در تصاحب بازار حفظ کنند. از جمله دلایلی که کارشناسان در این زمینه به آن اشاره داشته‌اند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تبلت‌ها از زمان ورود به بازار تا کنون با محدودیت‌های ساختاری و سیستمی مواجه بوده‌اند به شکلی که تا کنون نتوانسته‌ند کارایی بیشتر از گوشی‌های هوشمند از خود نشان دهند.
• قدرت سخت‌افزاری تبلت‌ها همیشه دنباله‌روی تجهیزات سخت‌افزاری گوشی‌های هوشمند بود‌ه‌اند و قادرنبوده‌اند هویت مستقل بزرگی برای خود تعریف کنند.
• تبلت‌ها همچنان شبیه به گوشی‌هوشمند در ابعاد بزرگ‌تر هستند که با ورود فبلت‌ها به بازار نتوانستند با این فرم‌فکتور مدرن مبارزه کنند.
• در این سال‌ها نوآوری و تغییرات چشمگیر وسیعی در تبلت‌ها مشاهده نشده است و این محصولات درگیر یکنواختی کسل‌کننده‌ای شده‌اند. به‌همین دلیل کاربران کمتری تمایلی برای به‌روز سازی تبلت خود به نسخه جدید‌تر دارند.
• تبلت‌ها به‌اندازه‌ای که گوشی‌های هوشمند به‌عنوان یک ابزار ضروری قلمداد می‌شوند، حیاتی نیستند که همین عامل باعث می‌گردد که بازار آن‌ها با گذشت زمان از تب و تاب بیفتد.
• تبلت‌‌های پرچمدار و سطح بالا بیشتر در کشورهای پیشرفته و توسعه یافته از جمله امریکا فروخته‌ می‌شوند که بازار این کشور نیز به اشباع نزدیک می‌شود.