اسب‌ها می‌توانند احساسات انسان‌ها را از روی چهره تشخیص دهند

روانشناسان با بررسی ۲۸ اسب و چگونگی واکنش آنها به عکس‌هایی با حالات چهره‌ی مثبت و منفی از انسان‌های گوناگون به این نتیجه رسیده‌اند که اسب‌ها در هنگام مشاهده‌ی چهره‌های خشمگین و عصبانی بیشتر از چشم چپشان استفاده می‌کنند که انجام این کار در اسب‌ها نشان‌دهنده‌ی التهاب و برانگیختگی از نوع منفی و ناخوشایند در این حیوانات است. علاوه بر این، نرخ تپش قلب اسب‌ها هم در حین دیدن آن چهره‌ها زودتر افزایش می‌یابد که این فرایند نیز نشان‌دهنده‌ی رفتارهای استرس‌زا برای حیوانات است.

یافته‌های این بررسی در ۱۰ فوریه‌ امسال در مجله‌ی بیولوژی لترز منتشر شد و نتیجه‌ی نهایی آن حاکی از این نکته است که پاسخ‌های مشاهده‌شده از سوی اسب‌ها با توانایی دریافت و فهم حالات چهره‌ی انسان‌ها، همبستگی‌های معقولانه و بااساسی دارد. پیش از این و در بررسی‌های مرتبط با حیوانات و انسان‌ها تاثیر حالات چهره روی تپش قلب حیوانات مورد آزمایش مشاهده نشده بود. امی اسمیت (Amy Smith) دانشجوی دکترا در دانشگاه ساسکس و یکی از اعضای گروه پژوهشی در این زمینه می‌گوید:

چیزی که در این زمینه بسیار شگفت‌انگیز به نظر می‌رسد این است که اسب‌ها می‌توانند احساسات گونه‌هایی فراتر از گونه‌ی خود را تشخیص دهند. ما بسیار پیشتر از این هم می‌دانستیم که اسب‌ها از نظر اجتماعی موجودات پیشرفته‌ و فعالی هستند، اما این نخستین باری است که می‌بینیم اسب‌ها توانایی تشخیص و تمییز میان حالات مثبت و منفی چهره‌ی انسان‌ها را داشته‌اند. واکنش‌های اسب‌ها به حالات چهره‌های منفی بسیار آشکار و نمایان بود. آنها برای این کار از چشم سمت چپ خود استفاده می‌کردند و همچنین ضربان قلب هم سریع‌تر در این حالت افزایش می‌یافت.

پژوهش‌ها نشان داده است که بسیاری از گونه‌ها برای مشاهده‌ی رویدادهای ناخوشایند و منفی از چشم‌های چپشان استفاده می‌کنند؛ چون فرایندهای مرتبط با التهابات و تنش‌های نوع منفی در مغز انسان در نیمره‌ی راست صورت می‌گیرد. گفتنی است که اطلاعات دریافتی از چشم‌ چپ بدن در نیمکره‌ی راست صورت می‌گیرد و برعکس. امی در این رابطه ادامه داد:

جالب است توجه داشته باشیم که اسب‌ها نسبت به حالات منفی چهره واکنش‌های شدیدتری را در قیاس با واکنش‌هایشان به حالات مثبت چهره‌ها از خود نشان دادند. شاید دلیلش این باشد که مقاومت و آمادگی در برابر تهدیدات و رویدادهای منفی محیطی برای حیوانات اهمیت غریزی بیشتری داشته باشد. در زمینه شاید بتوان گفت که شناسایی چهره‌های منفی ممکن است به عنوان یک سیستم ایمنی در بدن عمل کند و اسب‌ها را قادر بسازد که رفتارهای منفی و نامطلوب انسانی از جمله لمس و تماس خشن با بدنشان را پیش‌بینی کنند.

گرایش به استفاده از چشم چپ برای دیدن حالات منفی چهره پیش از این در سگ‌ها هم دیده شده است. پروفسور کارن مک‌کومب (Laren McComb) یکی از پژوهشگران گروه چنین می‌گوید:

چندین توضیح محتمل برای این پدیده وجود دارد. ممکن است اسب‌ها از نیاکان خود این توانایی را در شناسایی نشانه‌های احساسی سایر اسب برای پاسخ‌گویی به حالات چهره‌ی انسانی در طی فرایند هم‌فرگشتی میان انسان‌ها و اسب‌ها طی مدت‌های دراز به ارث برده باشند؛ یا اینکه ممکن است اسب‌های خاصی در طول زندگی خود توانسته‌اند تشخیص حالات چهره‌ی انسانی را بیاموزند. چیزی که بسیار شگفت‌انگیز است این است که ارزیابی و تشخیص دقیق احساسات منفی در دامنه‌ی فراتر از موجودات گونه‌ی خود و با در نظر گرفتن تفاوت‌های شکل‌شناختی عمده‌ای که میان اسب و انسان‌ها وجود دارد، به هیچ روی کار ساده‌ای نیست. احتمالا آگاهی از احساسات در گونه‌های به شدت اجتماعی همانند اسب‌ها از اهمیت خاصی برخوردار است و در این راستا پژوهش‌های بعدی ما هم در زمینه‌ی انجام آزمایش‌های خواهد شد که طی آن بتوانیم به وجود همبستگی‌هایی میان دسته‌ای در مهارت‌های حسی و رفتارهای اجتماعی پی ببریم.

اسب‌های این بررسی از پنج اصطبل اسب‌سواری موجود در ساسکس و ساری در بریتانیا و بین آوریل ۲۰۱۴ تا فوریه‌ی سال ۲۰۱۵ انتخاب شده بودند. به آنها تصاویری از حالات چهره‌های عصبانی و شاد از دو مرد با چهره‌های کاملا ناهمسان و نامرتبط نشان داده شد. طی آزمایش‌های تجربی، واکنش‌های آنی حیوانات بدون هیچ آموزش یا تمرین قبلی مورد بررسی قرار گرفت. همچنین گفتنی است که افراد آزمایش‌کننده نمی‌توانستند ببینند که کدام عکس‌ها را در لحظه‌ی معین به اسب‌ها نشان می‌دهند و در نتیجه امکان اعمال تاثیر ناخواسته‌ی آنها روی واکنش اسب‌ها هم به این ترتیب از میان می‌رفت.