امریکا در مقابل اپل: در دادگاه ضد انحصار کمپانی اپل چه خبر است؟

این مؤسسات انتشاراتی همچنین توافق کردند کتاب‌های خود را در دیگر فروشگاه‌های مشابه – نظیر آمازون که قیمت 10 دلاری برای این دسته از محصولات ترجیح می‌دهد – با قیمت پایین‌تری عرضه نکنند. در نتیجه، متوسط قیمت فروش کتاب الکترونیکی در امریکا پس از عرضه‌ی تبلت آی‌پد با تورم قابل توجهی در کوتاه مدت همراه شد. حال دادگاه به دنبال پاسخ این سوال است که آیا اقدامات اپل و توافقات پشت پرده موجب گرانی کتاب‌های الکترونیکی شده و روح رقابت را در این کشور از بین برده است یا خیر. البته اپل تاکنون این موضوع را قویاً رد کرده است.

نوع مناسبات موجود بین اپل و ناشران را می‌توانید در نامه‌ای که یک ماه پیش در رسانه‌ها منتشر شد بیابید. پیش‌تر استیو جابز در نامه‌ای به جیمز مورداک، مدیر اجرایی شرکت News Corp نوشته بود: «بیایید با همکاری هم یک بازار اصلی برای کتاب‌های الکترونیکی ایجاد کنیم و متوسط قیمت آن را به 12.99 و 14.99 دلار برسانیم». البته این تنها اشاره‌ی موجود از صحبت‌ها و نوشته‌های استیو جابز نیست و او بارها به موضوعات مشابهی اشاره کرده بود. به همین روی می‌توان مدعی شد استیو جابز مشوق افزایش قیمت نهایی کتاب‌های الکترونیکی در بازار امریکا بوده است.

تمامی پنج ناشری که به دادگاه فراخوانده شده‌اند – انتشارات پنگوئن، هکت، هارپرکالینز، مک‌میلان و سایمون و شوستر – به توافقاتی با اپل دست پیدا کرده بودند. بدین ترتیب ناشران دیگر نمی‌توانستند قیمت خرده فروشی را تعیین کنند، که می‌توانست به کاهش قیمت بینجامد. ناشران معتقدند کار اشتباهی نکرده‌اند، اما نمی‌توانند در صورت شکست در این دادگاه مورد قضاوت دیگران قرار بگیرند.

با این حال، هفته گذشته تیم کوک مدیرعامل فعلی اپل ابراز داشت، «ما کاغذی را امضاء نخواهیم کرد که ما را به کار نکرده متهم کند. به همین روی می‌جنگیم». اما دنیس کوت، قاضی دادگاه، 23 مه ابراز داشت که بدون نیاز به رای هیئت منصفه در این باره تصمیم خواهد گرفت و اذعان کرد «شخصاً معتقدم که دولت قادر خواهد بود در دادگاه به روشنی شواهد محکومیت اپل را ارائه کند، اینکه آن‌ها چطور با تبانی‌های پشت پرده توانستند قیمت کتاب‌های الکترونیکی را در ایالات متحده گران کنند».

از آنجا که ناشران موظف به توافق با خرده فروشان شده‌اند، دیگر چه چیزی برای تصمیم‌گیری باقی مانده است؟ مسلماً در صورت شکست اپل در این دادگاه آن‌ها موظف به پرداخت خسارات سنگینی خواهند بود. گرچه توان مالی بالایی که دارند از این بابت مشکلی جدی را برای اپل به ارمغان نخواهد آورد.

مشکل اصلی، انحصاری است که اپل در این مورد ایجاد کرده است. اینکه ناشران اجازه نداشتند کتاب‌های خود را به قیمتی پایین‌تر از آنچه که در فروشگاه اپل ارائه کرده‌اند بفروشند و عملاً رقابت را از دیگر فروشگاه‌های مشابه نظیر آمازون گرفتند. این وضعیت در دیگر زمینه‌ها نظیر فروش موسیقی یا برنامه‌های تلویزیونی نیز عملاً وجود دارد. به همین روی دولت امریکا نگران است چنین رویه‌هایی موجب از بین رفتن روح رقابت و انحصارگرایی در هر یک از این زمینه‌ها گردد. به همین روی سایر پرونده‌های مشابه نیز هم‌اکنون در دست بررسی است.

این نگرانی‌ها تنها به امریکا محدود نمی‌شود و قانون‌گذاران اروپایی نیز موضوعات مشابهی را پیگیری می‌کنند. برای نمونه بیش از یک سال پیش، اتحادیه‌ی اروپا، اپل را موظف کرد انحصاری که در کار با ناشران اروپایی دارد ملغی نماید. البته در صورت شکست اپل و محکومیت از سوی دادگاه، آن‌ها موظف به پرداخت هزینه‌ی سنگینی خواهند بود. و علاوه بر این بر صنعت ارائه‌ی محتوای الکترونیکی تأثیرات بسزایی خواهد داشت؛ به گونه‌ای که سازوکارهای تعیین قیمت و رقابت با سایرین دیگر به صورت انحصاری نخواهد بود.

شاید از خود بپرسید چرا اپل اجازه داد این پرونده به دادگاه برود، باید بدانید که موضوع تنها به دادگاه ختم نمی‌شود. شاید آن‌ها به دنبال وضع قوانین سخت‌گیرانه‌تری از سوی دادگاه‌های امریکا و اروپا هستند تا با قوانین کلی‌تری روبرو شویم. البته بازار کتاب‌های الکترونیکی یکی از حوزه‌های درآمدی بسیار کوچک اپل است و تاکنون در برتری بر رقیب سنتی – یعنی آمازون – توفیقی نداشته است. به خصوص پس از تسهیل روند انتشار از سوی کاربران غیر حرفه‌ای، و مؤسسات انتشاراتی کوچک این بازار سهم کمتری را برای آن‌ها در پی داشته است.

در حال حاضر قیمت متوسط برترین کتاب‌های الکترونیکی زیر 7 دلار است و برای نخستین بار در ماه گذشته، کتاب‌های یک دلاری نویسندگان آماتور با محبوبیت خریداران روبرو شد. بدین ترتیب این کسب و کار نسبت به توافقات اپل و مؤسسات انتشاراتی بزرگ در سال 2009 و اوایل 2010 بسیار تغییر کرده است.

اپل همچنان در حال فروش موسیقی، فیلم و برنامه‌های تلویزیونی است که صنعت بزرگ‌تری به نسبت کتاب است و محتوای بیشتری از سوی تولیدکنندگان آن عرضه می‌شود. بدین ترتیب آن‌ها می‌توانند بر رقبای سنتی نظیر Netflix و Spotify یا گوگل و آمازون توفیق یابند. در این بازار حتی تولیدکنندگان محتوا می‌توانند به عنوان یک خرده فروش عرض اندام کنند.

تمامی این تغییرات موجب شده تسلط اپل بر بازار رسانه‌های دیجیتال دست خوش تغییر شود، و می‌تواند بر حضور آن‌ها در دیگر حوزه‌هایی نظیر تلویزیون موثر باشد. علی ایحال اپل توانسته قدرت نفوذ خود را با توجه به خریدهای زیادی که کاربرانش در این فروشگاه‌ها انجام می‌دهند حفظ نماید. شاید این عنصر مثبت بتواند تا حدودی انحصارطلبی آن‌ها را حفظ کند، حتی اگر دادگاه با این موضوع مخالفتی داشته باشد!