شناسایی شبکه‌های مغزی مرتبط با سطح هوش و شعور انسانی
دانشمندان برای نخستین بار تا به امروز دسته‌ای از ژن‌های مغزی را شناسایی کرده‌اند که گفته می‌شود با میزان هوش و شعور انسانی در ارتباط هستند. دو دسته به نام‌های M1 و M2 هر کدام در واقع شبکه‌هایی هستند که از صدها ژن منحصر به فرد ساخته شده‌اند و به باور دانشمندان در عملکردها و ساختارهای ذهنی ما تاثیر دارند. این عملکردها شامل حافظه و به یادسپاری، توجه و دقت، سرعت پردازش و تحلیل و همچنین توانایی استدلال و برهان‌آوری می‌شوند.
موضوع بحث‌برانگیز این است که پژوهشگرانی که دسته‌های M1 و M2 را شناسایی کرده‌اند همچنین احتمال می‌دهند که شاید این دسته‌ها تحت کنترل سوئیچ‌های اصلی (master switch) باشند و این سوئیچ‌ها کارکرد و سازوکار شبکه‌ی ژن‌ها را تنظیم می‌کنند. اگر این فرض درست باشد و دانشمندان واقعا بتوانند این سوئیچ‌ها را بیابند آنگاه شاید بتوانیم هوش و شعور ژنتیکی خود را به صورت ماهرانه‌ای شناسایی یا حتی دستکاری کرده و در پی آن توانایی‌های ذهنی خود را افزایش دهیم.
مایکل جانسون (Michael Johnson)، عصب‌شناس کالج سلطنتی لندن در این باره می‌گوید:
ما می‌دانیم که ژنتیک نقش بسیار مهمی را در میزان هوش دارد اما تا به امروز هیچ اطلاعی درباره‌ی اینکه چه ژن‌هایی با این موضوع مرتبط هستند نداشتیم. این پژوهش برخی از ژن‌های مرتبط با هوش انسانی را شناسایی و آشکار کرد و همچنین چگونگی برهم‌کنش آنها با یکدیگر را تا حدودی آشکار ساخت.
پژوهشگران با بررسی مغز بیمارانی که برای درمان بیماری صرع تحت عمل جراحی عصبی قرار گرفته بودند به این یافته‌ها رسیدند. آنها با فراکاوی هزاران ژن در مغز و سپس ترکیب این یافته‌ها با دو مجموعه‌ی داده، پژوهش‌های خود را انجام دادند. دو مجموعه‌ی داده که در این پژوهش به کار برده شد، شامل اطلاعات ژنتیکی به دست آمده از افراد سالمی که در تست‌های سنجش IQ شرکت کرده بودند و همچنین اطلاعات ژنتیکی از کسانی که دارای اختلالات عصبی و ناتوانی ذهنی بودند. با مقایسه‌ی نتایج به دست آمده، پژوهشگران پی بردند که برخی از ژن‌هایی که در انسان‌های سالم روی هوش انسانی تاثیر دارند در صورتی که دچار جهش شوند می‌توانند منجر به مشکلات عصبی جدی شوند. جانسون می‌گوید:
ویژگی‌هایی همانند هوش به وسیله‌ی گروه‌هایی از ژن‌ها که با هم همکاری دارند تعیین می‌شوند. برای شناسایی و واکاوی ژن‌هایی که برای تاثیرگذاری بر توانایی‌های ذهنی ما برای ثبت خاطرات جدید یا گرفتن تصمیمات تعیین کننده در حین مواجهه با شمار فراوانی از اطلاعات پیچیده همکاری داشتند از تحلیل‌های کامپیوتری استفاده کردیم و دریافتیم که برخی از این ژن‌ها در واقع همان‌هایی هستند که با بیماری صرع در کودکی و همچنین ناتوانی ذهنی ارتباط دارند.
این پژوهش که در مجله‌ی نیچر نوروساینس (Nature Neuroscience) هم منتشر شده، هنوز در مراحل اولیه‌ی قرار دارد اما پژوهشگران معتقدند که تحلیل‌های آنها می‌تواند تاثیرات بزرگی داشته باشد؛ نه تنها برای درمان و کنترل بیماری‌ها مغزی بلکه ممکن است روزی بتوان برای تغییر و دستکاری هوش و توان ذهن هم از آنها استفاده کرد. جانسون در این باره می‌گوید:
در نهایت ما امیدواریم که این نوع تحلیل‌ها زمینه‌ی لازم را برای درمان بهتر بیماری‌های ناشی از مشکلات عصبی همانند صرع و همچنین بهبود یا درمان آسیب‌های ذهنی حاصل شده از این بیماری‌های مرتبط با افسردگی فراهم کند. پژوهش ما نشان داده که شاید امکان تغییر و بهبود هوش با انجام دستکاری این ژن‌ها وجود داشته باشد. اما در حال حاضر این کار فقط در حد یک ایده‌ی تئوری است و صرفا به صورت یک احتمال به شمار می‌رود. ما هنوز گام‌های نخست پژوهش خود را برداشته‌ایم و راه زیادی در پیش داریم.
نظرات