۳ دی: آتش بس کریسمس ۱۹۱۴

جنگ جهانی اول که اگست سال 1914 آغاز شد و تا نوامبر 1918 بطول انجامید، یکی از مهمترین اتفاقات قرن 20 میلادی به شمار می‌رود. این نبرد، معماری تاریخی قرن ۲۰ را به طور کامل بر هم ریخت و معادلات سیاسی، فرهنگی و اجتماعی جدیدی را شکل داد. این جنگ بخاطر بمباران مناطق مسکونی و استفاده بسیار از سلاح های شیمیایی یکی از وحشتناک ترین جنگهای بشری بوده است که جان بیش از 18 میلیون نفر را گرفت و زمینه ساز جنگ جهانی دوم بود. بسیاری این جنگ و به واسطه آن معاهده عجیب ورسای را زمینه ساز ظهور حکومت‌های فاشیستی در آلمان و ایتالیا و بروز جنگ جهانی دوم می‌داند. همچنین این جنگ کاتالیزوری برای انقلاب روسیه بود که در آینده جهان تأثیر گذاشت و از چین تا کوبا انقلاب‌های سوسیالیستی را دامن زد و از سویی زمینه‌ساز تبدیل شوروی به یک ابرقدرت جهانی شد و جنگ سرد با آمریکا را موجب شد. سقوط حکومت‌های بزرگ و خانواده‌های اشرافی نظیر هوهنزولرن در امپراتوری اتریش-مجارستان، هابسبورگ در آلمان، دودمان عثمانی و حکومت خاندان رومانوف در روسیه از نتایج این جنگ بزرگ بود.

بعد از آغاز جنگ جهانی اول به مرور خشونت‌ها شدت گرفت و چهره‌ی زشت جنگ بیشتر نمایان شد. این وضعیت تا 23 دسامبر سال 1914 یعنی حدود 3 ماه بعد از آغاز جنگ ادامه پیدا کرد. شب عید کریسمس در جبهه غرب، در نزدیکی شهر ایپر در کشور بلژیک سربازان آلمانی سنگرهای خود را طبق اصول مراسم عید نوئل زینت داده و شمع روشن کرده بودند و درخت کریسمس را روی خاکریزهای خود آراسته بودند. سربازان آلمانی که اولین کریسمس خود را در جنگ تجربه می‌کردند باهم شروع به خواندن سرودهای کریسمس و سرودهای مذهبی کردند که ناگهان بصورت غیر منتظره‌ای سربازان متفقین نیز که در سوی دیگر قرار داشتند نیز شروع به خواندن سرودهای کریسمس خود کردند. در این لحظه جو خاصی در منطقه‌ای که تا روز قبل، قتلگاه سربازان بود برقرار شد. سربازان دو طرف که تا روز قبل باهم می‌جنگیدند حال داشتند با سرودهای کریسمس به استقبال عید می‌رفتند. بعد از خواندن سرود سربازان دو طرف به احترام عید نوئل و به سبک مراسم نظامی به احترام یکدیگر گلوله شلیک کردند. این اتفاقات در حالی رخ می‌داد که هیچ برنامه‌ای برای این کارها وجود نداشت و هیچ کس از فرماندهان ارشد نظامی که در منطقه حضور نداشتند از این وضعیت خبر نداشتند. در کنار منطقه درگیر میان نیروهای آلمانی و انگلیسی منطقه‌ای قرار داشت که هیچ یک از طرفین درگیری جرات ورود نظامی به آن بخاطر ترس از در تیر رس قرار گرفتن را نداشتند و تقریبا به منطقه‌ای بلاصاحب تبدیل شده بود. از این منطقه با نام No Man’s land یاد می‌شد. کمی بعد از اتفاقی که میان دو گروه افتاد، یکی از افسران گشت آلمانی سرش را از سنگر بیرون آورد و روی خاکریز آلمان‌ها ایستاد بدون آنکه سلاحی در دست داشته باشد بعد از چند لحظه ناگهان در سوی دیگر یکی از افسران انگلیسی نیز از سنگر خارج شد بعد از کمی تامل هر دو به سمت همدیگر حرکت کردند و به دنبال آن‌ها نیز چند سرباز و افسر دیگر شروع به حرکت کردند. هرچه نزدیک‌تر می‌شدند ترس آنها کمتر می‌شد زمانی که آنها به یکدیگر رسیدند در حالی که هیچ گونه آتش بس رسمی میان دو طرف برقرار نشده بود و تا روز قبل درحال جنگ با یکدیگر بودند، دستان یکدیگر را فشردند و آنچه به عنوان آذوقه با خود به همراه داشتند را به یکدیگر هدیه دادند تا عجیب‌ترین و زیباترین اتفاق در یکی از خونین‌ترین و وحشی‌ترین وقایع قرن بیستم میلادی شکل بگیرد. در این میان در حالی که نیروهای دو طرف این صحنه را نظاره می‌کردند یگان‌های توپخانه دو طرف نیز بدون آنکه دستوری دریافت کرده باشند در سکوت کامل به سر می‌بردند و هیچ گلوله‌‌ای به سوی مواضع یکدیگر شلیک نمی‌کردند.

این اتفاق عجیب  فرصتی را فراهم کرد تا سربازان دوطرف شروع به جمع کردن کشته‌های خود کنند و در آن شب مراسم خاکسپاری آنها را با احترام و آرامش برگزار کنند. شکل گرفتن این آتش‌بس غیر رسمی میان دو طرف درگیری تقریبا در تمام جبهه‌های نبرد غرب شکل گرفت و در بعضی قسمت‌ها حتی تا پایان روز بعد از روز کریسمس نیز ادامه داشت.

بر طبق بعضی شواهد و به استناد بعضی از گزارش‌ها، روز کریسمس با ادامه آتس بس غیر رسمی نیروهای درگیر در چند منطقه مقابل خاکریزهای جنگی نیروهای دو طرف با یکدیگر فوتبال بازی کردند. همچنین بعضی گزارشات حاکی از این است که در جبهه شرق نیز آتش بس میان نیروهای اتریشی و روسی اتفاق افتاد و به درخواست فرمانده اتریشی و پذیرش فرمانده روسی در جبهه نبرد روز کریسمس آتش بس اعلام شد و نیروهای دو طرف با یکدیگر ملاقات کرده و به یکدیگر کادو داده‌ بودند.

آتش بس کریسمس سال 1914 تا حدود یک هفته بعد از آن مخفی باقی ماند اما بخاطر نامه‌هایی که سربازان برای خانواده‌های خود نوشته بودند به مرور این اخبار دهان به دهان منتقل شد و به روزنامه‌ها راه یافت. البته در آلمان و فرانسه دولت‌های مربوطه تلاش زیادی بر سانسور کردن این اتفاق کردند و حتی در آلمان تعداد زیادی از روزنامه به نکوهش سربازانی پرداختند که در این اتفاق نقش داشتند.

این اتفاق در سال‌های بعد بخاطر فشارهای سیاسی به جز مواردی جزئی، تکرار نشد.