۲ دی: تولد اکسل فردریک کرانستد کاشف نیکل

نیکل یک فلز مقاوم، چکش‌خوار، براق با ساختار بلورین و مکعبی شکل به رنگ سفید و نقره‌ای است و از نظر خواص مغناطیسی و فعالیت‌های شیمیای رفتار مشابه آهن و کبالت را از خود نشان می دهد. فلز نیکل حدود 300 سال پیش کشف و شناسایی شد، اما تاریخچه استفاده از آن به بیش از 3500 سال قبل باز می‌گردد. برای مثال در بعضی از سکه‌های قدیمی در حد کمی فلز نیکل نیز یافت شده که به احتمال زیاد بصورت ناخواسته مورد استفاده قرار گرفته است.

تا قبل از کشفِ کرانستد کسی این فلز را بصورت مستقل نمی‌شناخت. اوایل قرن 18 میلادی معدن‌کاران آلمانی زمانی که بدنبال معادن مس بودند ناگهان معدنی را در جنوب شرقی آلمان کشف می‌کنند که شباهت بسیاری به معادن مس دارد. معدن کاران‌آلمانی نخست به خیال کشف معدن مس مشغول کار برای استخراج مس می‌شوند، اما هرچه تلاش می‌کنند نمی‌توانند فلز مس را از سنگ‌های معدنی جدا کنند. به مرور این موضوع تبدیل به یک معما میان معدن‌کاران و دانشمندان می‌شود. معدن‌کاران آلمانی که نمی‌توانستند فلز مس را از این سنگ عجیب استخراج کنند، نام مس شیطانی یا Kupfernickel  را برای این سنگ‌های معدنی انتخاب کردند، Kupfer که همان مس است و Nickel در اساطیر آلمانی به شیطان اشاره دارد. آن‌ها در خیالات خود تصور می‌کردند که شیطان این سنگ‌ها را رنگ کرده است تا معدن‌کاران در بدست آوردن مس گمراه شوند. معمای این سنگ‌ به مرور تبدیل به یک راز شد و توجه دانشمندان مختلف را به خود جلب کرد.

در این میان اکسل فردریک کرانستد معدن شناس و شیمیدان سوئدی نیز حضور داشت. اکسل کرانستد که اعتقادی به داستان شیطان معدن‌کاران نداشت و باور داشت می‌تواند مس را از این سنگ عجیب استخراج کند، دست به انجام تحقیقات و آزمایش‌های فراوان زد و با تلاش بسیار سال 1751 موفق شد نه فلز مس، بلکه فلز جدیدی را شناسایی و بدست بیاورد که با الهام از همان نامی که معدن‌کاران آلمانی برای آن انتخاب کرده بودند، آن‌را نیکل نام گذاری کرد. تا حدود 100 سال همان منطقه که معدن‌کاران آلمانی کشف کرده بودند تنها منطقه شناسایی شده برای استخراج نیکل بود، اما به مرور معادن بسیار دیگری نیز کشف شد. در حال حاضر مهمترن منطقه برای استخراج این فلز ، سادبری در انتاریوی کانادا است که 30% از کل نیکل جهان را تامین می‌کند. امروزه این فلز کاربردهای بسیاری در صنایع مختلف دارد و از اهمیت بالایی نیز برخوردار است.

اکسل فردریک کرانستد که توانست معمای شیطان مس را کشف کند سال 1765 در سن 43 سالگی دیده از جهان فرو بست.