۳۰ آبان: سالگرد مرگ «سر چاندراساخرا ونکاتا رامان» فیزیکدان برجسته هندی

44 سال پیش در چنین روزی یعنی 21 نووامبر سال 1970 سر چاندراساخرا ونکاتا رامان فیزیکدان برجسته هندی و مشهور به سی وی رامان در بنگلور کشور هند از دنیا رفت. سی وی رامان در تاریخ 7 نووامبر سال 1888 در کشور هند که مستعمر‌ه انگلستان بود متولد شد. او که از آغاز به علم علاقه مند بود به تحصیل و یادگیری پرداخت و در آزمون مدارس مهم شرکت می‌کرد تا بتواند بورسیه تحصیلی دریافت کند و از این طریق موفق شد خود را به کالج پریزیدنسی برساند و در سال 1904 کارشناسی خود را دریافت کند. او به عنوان دانشجوی ممتاز برنده مدال طلای فیزیک انتخاب شد.

رامان در سال 1907، مدرک کارشناسی ارشد خود را با بالاترین نمرات ممکن دریافت کرد. بعد از فارغ التحصیلی در یک شغل دولتی مشغول به کار شد؛ اما در سال 1917 زمانی که کرسی استادی در دانشگاه کلکته به وی پیشنهاد شد کار دولتی را رها کرد و به عنوان استاد فیزیک در دانشگاه کلکته مشغول به تدریس شد. در همان دوره وی عضو انجمع هندیان ترویج علوم شد که یک انجمن علمی فعال برای دانشجویان و دانشمندان هندی بود که خود وی این دوران را از طلایی‌ترین دوران زندگیش یاد کرده است.

در سال 1928 سی وی رامان یک آزمایش در خصوص پراکندگی نور ترتیب داد در خلال این آزمایش پدیده‌ای را کشف کرد که  در آن پراکنش غیرکشسان فوتون را نشان می‌داد که این پدیده  امروزه به اثر رامان در فیزیک مشهور است. این پدیده از آن جهت دارای اهمیت بسیار بالای است که موجب اثبات ماهیت کوانتومی پراکندگی نور در فیزیک شد. بنیاد نوبل به خاطر همین کشف در سال 1930، سی وی رامان را برنده جایزه نوبل فیزیک کرد. نکته جالب و عجیب این جایزه نوبل عدم برنده اعلام شدن دیگر دانشمند هندی «کاریامانیکام سرینیواسا کریشنان» بود که کمک بسیار زیادی به سی وی رامان در رسیدن به این دستاورد کرد و در همه محافل علمی نام وی برای این پدیده در کنار نام رامان آورده می‌شد و حتی در زمان اهدای جایزه نوبل نیز از وی نام برده شد ولی بناید نوبل وی را همراه رامان برنده جایزه نوبل نکرد.

در تعریف موضوع پراکندگی رامان یا پدیده رامان وقتی نور از یک اتم یا مولکول پراکنده می‌شود، بیشتر فوتون‌های کشسان پراکنده می‌شوند (پراکندگی ریلی). این فوتون‌ها انرژی، بسامد و طول‌موج یکسانی با فوتون‌های فرودی دارند. ولی نسبت کمی از فوتون‌ها (تقریباً یک فوتون از ده میلیون) با طول موج متفاوت (و معمولاً کمتری) پراکنده می‌شوند.

سرانجام سر چاندراساخرا ونکاتا رامان فیزیکدان برجسته سرزمین هند در تاریخ 21 نووامبر سال 1970 و در 82 سالگی از دنیا رفت.