پنج ویروس، یک فلز و یک حلال سرطان زا که بهتر است بشناسید

حتما می‌دانید که سیگار و برخی امواج رادیو‌اکتیو سرطان‌زا هستند، اما بهتر است بدانید که در گزارش سالانه‌‌ی اخیر موسسه‌ی ملی سلامت آمریکا درباره‌ی مواد سرطان زا (ROC)، به بیش از 200 ماده اشاره شده‌است که باعث ایجاد تومورهای بدخیم در بدن انسان می‌شوند. از بین این مواد، هفت مورد از آنها اخیرا به لیست یاد شده اضافه شده‌اند.

پنج مورد از این موادی که به تازگی اضافه شده‌اند، ویروس‌هایی هستند که یا مستقیما باعث ایجاد سرطان می‌شوند یا به شکل غیر مستقیم و با تسهیل اثرگذاری مرگبار سایر ویروس‌های سرطان‌زا، باعث ایجاد سرطان می‌شوند. این پنج مورد عبارت هستند از : ویروس نقص ایمنی انسانی نوع 1 (HIV-1)‌، ویروس لنفوم سلول تی انسانی نوع 1 (HTLV-1)‌، ویروس اپشتین-بار (EBV)، ویروس هرپس مرتبط با سارکوم کاپوسی (KSHV) و ویروس مرکل سل پولیوما (MVC). همه‌ی این ویروس‌ها در گروه "عوامل شناخته شده‌ی سرطان‌زا در انسان" قرار گرفته‌اند که در مقابل دسته‌ی دیگر این فهرست یعنی "عواملی که پیش‌بینی می‌شود در انسان سرطان‌زا باشند" قرار می‌گیرند.

شاید به طور عادی از ویروس‌ها به عنوان مواد سرطان‌زا یاد نشود اما موسسه‌ی ملی سلامت، آن‌ها را به عنوان خطراتی حقیقی در نظر گرفته است. پروفسور لیندا بیرن‌بائوم، مدیر موسسه‌ی ملی علوم بهداشت محیط زیست (NIEHS) و برنامه‌ی سم‌شناسی ملی (NTP) آمریکا می‌گویند:

با توجه به اینکه ۱۲ درصد از سرطان‌ها در سراسر جهان به واسطه‌ی ویروس‌ها به وجود آمده‌اند، اتخاذ راهبردهای پیش‌گیرانه در برابر عفونت‌هایی که منجر به سرطان می‌شوند، بسیار حیاتی است. موارد موجود در فهرست‌های این گزارش و به خصوص ویروس‌ها، اهمیت نقش "پیش‌گیری" را در کاهش میزان ابتلا به سرطان در جهان به ما گوشزد می‌کند.

موسسه‌ی NIH اعلام کرده است که در زمینه‌ی ویروس اپشتین-بار، نود درصد از افراد بزرگسال مبتلا به ویروس‌های مرتبط با هرپس هستند، اما در اکثر موارد، سیستم ایمنی بدن این ویروس‌ها را کنترل می‌کند. البته به گفته‌ی این موسسه، این مسئله در موارد زیر نیز صادق است:

• چهار نمونه از ویروس‌های لیموفوما یعنی: ویروس بورکیت‌، ویروس هاجکین‌، ویروس غیر هاجکین مرتبط با سرکوب سیستم ایمنی و ویروس خارج گرهی NK/T-Cell نوع دماغی.
• دو نوع از سرطان‌های مخاطی که عبارت هستند از سرطان گلویِ بالاییِ پشتِ بینی (نازوفارینژیال) و برخی از انواع سرطان معده.

علاوه بر پنج ویروس مطرح شده، حلال صنعتی تری‌کلرواتیلن (TCE) نیز در جایگاه بدتری قرار گرفته و به دلیل نقشش در افزایش خطر سرطان کبد، از فهرست "عواملی که پیش‌بینی می‌شود در انسان سرطان‌زا باشند" به فهرست "عوامل شناخته‌شده‌ی سرطان‌زا در انسان" منتقل شده است.

موسسه‌ی NIH اعلام کرده است: " افراد می‌توانند به طرق مختلف در معرض TCE قرار ‌گیرند. امکان انتشار این ماده در هوا، آب و خاک محیطی که در آن تولید و مصرف می‌شود، وجود دارد. این ماده به آرامی تجزیه شده و می‌تواند به آسانی با حرکت در خاک به منابع زیرزمینی آب آشامیدنی وارد شود. به دلیل استفاده‌ی گسترده از این ماده به عنوان عامل چربی‌زدایی برای فلز‌ها و نیز برای حفظ و نگه‌داری سلاح‌ها، این ماده در منابع آب زیر زمینی اکثر مناطق نظامی و مناطق پاکسازی پسماندهای سمی یافت می‌شود.

آخرین مورد از هفت عامل سرطان‌زای جدید "کبالت و ترکیب‌های کبالتی هستند که یون‌های کبالت را در محیط‌های طبیعی منتشر می‌کنند" و تحت عنوان " عواملی که پیش‌بینی می‌شود در انسان سرطان‌زا باشند" وارد فهرست شده‌اند.

این موسسه اعلام کرده است:

کبالت یکی از عناصری است که به شکل طبیعی به وجود می‌آید و در ساخت آلیاژهای فلزی و ترکیبات فلزی دیگری مثل تجهیزات نظامی و صنعتی و باتری‌های قابل شارژ، به کار می‌رود. بیشترین خطر قرارگیری در معرض این مواد مربوط به کارگاه‌ها و ایمپلنت‌های پزشکی شکست خورده است. ورود این فلز و ترکیب‌های آن به فهرست مواد سرطان‌زا تا حدود زیادی حاصل نتایج آزمایش‌هایی است که روی حیوانات انجام شده است.

کبالت همچنین در ویتامین B12 یافت می‌شود، اما از آنجا که در این ویتامین، کبالت متصل به پروتئین‌ها است، قادر به انتشار یون در بدن انسان نبوده و به همین جهت به عنوان عاملی سرطان‌زا تلقی نمی‌شود.

یون‌های کبالت پس از ورود به سلول‌ها، در فرآیند ترمیم DNA اختلال ایجاد می‌کنند و موجب آثار مخرب دیگری نیز می‌شوند که نهایتا به سرطان ختم می‌شوند. با این وجود هنوز هم روشی که یون‌ها به وسیله‌ی آن باعث رشد تومور می‌شوند، کاملا شناخته شده نیست. در این تحقیق، یون‌های کبالت جایگزین سولفات کبالتی شده‌اند که در سال 2004 به فهرست عوامل سرطان‌زا اضافه شد.

محققان پس از ارائه‌ی گزارش‌های عمومی، مواد را به منظور بررسی از نظر سرطان‌زا بودن به برنامه‌ی سم‌شناسی ملی (NTP) آمریکا تحویل می‌دهند. در نمودار اطلاعاتی زیر می‌توانید کل این فرآیند را مشاهده کنید. نسخه‌ی کامل چهاردهمین گزارش مربوط به مواد سرطان‌زا از سوی NTF و در قالب یک فایل PDF در دسترس عموم قرار گرفته‌است.