بانداژ هوشمند و کمک به پزشکان در درک فرآیند ترمیم زخم

 زمانی که پوست شخص سوخته یا به هر دلیلی دچار جراحت و آسیب دیدگی شده باشد، یکی از مراحل درمان و التیام جراحت، افزایش سطح اکسیژن در محل بافت آسیب دیده است. اگر پزشکان  حین درمان این گونه جراحات از وضعیت سطح اکسیژن بافت اطلاع داشته و به دقت روند درمان را تحت نظر داشته باشند، از زمان التیام کامل بافت به موقع مطلع می‌شوند. از سوی دیگر در حال حاضر برای بررسی جراحات در هر معاینه، نیازمند باز کردن لایه‌های متعدد بانداژ هستیم که هم درد و ناراحتی فراوانی را برای بیمار در موضع زخم رقم می‌زند و هم زخم را در معرض هوا قرار می‌دهد.

در جهت یاری رسانی به عدم تعویض مکرر پانسمان زخم، تیمی از متخصصان بین‌المللی اقدام به طراحی و ساخت نسل جدیدی از بانداژ زخم نموده‌اند که دارای بخش رنگی و درخشانی است که وضعیت التیام بافت را به درستی گزارش می‌دهد. مسئولیت هدایت این گروه تحقیقاتی به عهده‌ی پرفسور کانر ایوانز (Conner Evans)، در مرکز وِلمن (Wellman)، در بیمارستان عمومی ماساچوست و مدرسه‌ی پزشکی هاروارد است.

روند کار با اسپری کردن مایعی چسبناک روی زخم آغاز می‌شود. این مایع حاوی فسفر و مواد رنگی بوده و در کمتر از یک دقیقه به صورت یک غشای نازک درآمده و خشک می‌شود. روی این غشا را  با ماده‌ی شفاف دیگری با قابلیت ضد آب بودن می‌پوشانند. وقتی این لایه‌ی جدید نیز به خوبی خشک شده و به پوست بیمار بچسبد، مانع رسیدن اکسیژن موجود در هوا به غشای رنگی زیرین خود خواهد شد، در نتیجه تنها منبعی که اکسیژن از آن به این غشا نفوذ می‌کند،  پوست خود بیمار خواهد بود.

زمانی که کادر پزشکی در صدد معاینه و بررسی وضعیت بهبود بافت آسیب دیده برآیند، از یک دوربین مخصوص استفاده خواهند کرد که با تابش نور به موضع جراحت وضعیت را نشان می‌دهد. در این حالت فسفر موجود در غشای زیرین نور را جذب نموده و فورا آن را بازتاب می‌دهد. سطوح پایین اکسیژن موجود در محل زخم، روی میزان بازتاب فسفر مؤثر خواهد بود و باعث می‌شود  فسفر مدت طولانی‌تر و با رنگ روشن‌تری بدرخشد.

این روند برای چشم غیر مسلح قابل رویت نخواهد بود، اما با استفاده از گوشی هوشمند یا یک دوربین مخصوص می‌توان این خاصیت فلورسانسی را مشاهده کرد. همچنین ماده‌ی رنگی به کار رفته در این غشا نیز به نوبه خود و با کمک یک نقشه‌ی رنگی از قرمز به سبز، وضعیت پراکندگی و انتشار اکسیژن را نشان می‌دهد.

در آینده‌ای نه چندان دور دیگر کاربردهای این بانداژ شامل بررسی و مانیتورینگ بیماران از نظر ایسکِمی (نرسیدن اکسیژن و مواد مغذی به بافت)، بررسی بافت جراحی شده به ویژه در پیوند پوست و تشخیص عمق جراحت و سوختگی‌ها خواهد بود، که به جراحان در تشخیص و برداشتن بافت‌های آسیب دیده و مرده‌ی بدن بیمار که غیر قابل درمان هستند، کمک شایانی خواهد کرد.

هر چند شاید در نهایت این راه به حوزه‌های گسترده‌تری همچون تعیین میزان PH ، سطح عوامل باکتریایی و نشانه‌های بیماری نیز ختم شود. همچنین می‌توان با کمک این روش داروها را نیز در محل جراحت آزاد کرد. در همین راستا تیم تحقیقاتی دیگری در دانشگاه بث (Bath)، موفق به ساخت بانداژی شدند که در پاسخ به عفونت زخم تغییر رنگ می‌دهد.

اطلاعات و توضیحات بیشتر پیرامون این تحقیق اخیراً در ژورنال زیست پزشکی (Biomedical Optics Express)، به چاپ رسیده است.