شکست کارآزمایی واکسن HIV در آفریقای جنوبی

در سال ۲۰۱۶، افراد داوطلب در سایت پژوهش‌های بالینی ورولام شورای پژوهش‌های پزشکی ثبت‌نام کردند تا در کارآزمایی واکسنی که برای HIV طراحی شده بود، شرکت کنند. پژوهشگران روز دوشنبه اعلام کردند که مطالعه‌ درمورد واکسن نویدبخش HIV پس از اینکه تجزیه‌و‌تحلیل نشان داد که تأثیر واکسن بیش از دارونما نیست، با شکست به پایان رسید.

واکسیناسیون پس از اینکه یک هیئت نظارتی مستقل برای مطالعه‌ی یوهامبو (Uhambo) در آفریقای جنوبی در تاریخ ۲۳ ژانویه مشخص کرد که ۱۲۹ نفری که واکسن را دریافت کرده بودند، دچار HIV شدند، درحالی‌که این رقم در افرادی که دارونما را دریافت کرده بودند، ۱۲۳ نفر بود، متوقف شد. آنتونی اس. فائوچی مدیر مؤسسه ملی آلرژی و بیماری‌های عفونی (NIAID) که بخشی از هزینه‌ی این آزمایش را تأمین کرد، نتیجه‌ی آزمایش را ناامیدکننده خواند. سوزان باچبایندر مدیر پژوهش‌های پیشگیری از HIV در اداره‌ی بهداشت عمومی سان‌فرانسیسکو که در مطالعه‌ی جنوب آفریقا مشارکتی نداشته است، نیز با این موضوع موافق بود که نتایج حاصل کاملا ناامیدکننده بود:

ما براساس داده‌ها امیدوار بودیم که این نتایج شبیه یا بهتر از چیزی باشد که قبلا دیده‌ایم، اما چنین نشد.

با امید افزایش اثربخشی واکسن تا حدود ۵۰ درصد، ترکیبی از دو دارو برای حمله به نسخه‌ای از ویروس که در آفریقای جنوبی در گردش است، مجددا فرموله شد. در این بخش از آفریقا تقریبا ۲۰ درصد از افراد بزرگسال به ویروس HIV آلوده هستند؛ مسئله‌ای که موجب انگیزه‌ی شرکت‌هایی چون Sanofi Pasteur و GSK برای طراحی واکسنی برای این بیماری می‌شود.

مطالعه‌ی مذکور هفتمین کارآزمایی انسانی در مقیاس بزرگ برای واکسن HIV بود؛ عفونتی که حدود ۱/۷ میلیون مورد جدید از آن در سال ۲۰۱۸ در سرتاسر جهان دیده شد. پژوهشگران بیش از ۵۴۰۰ مرد و زن ۱۸ تا ۳۵ ساله را که ازنظر جنسی فعال بودند، برای انجام این آزمایش ثبت‌نام کردند. آن‌ها به دو گروه مساوی تقسیم شدند و نیمی از آن‌ها واکسن و نیم دیگر نیز یک دارونما دریافت کردند. پس از گذشت ۱۸ ماه از ثبت‌نام حداقل ۶۰ درصد از شرکت‌کنندگان یعنی پس از درنظر گرفتن زمان کافی برای واکسن تا موجب ایجاد پاسخ ایمنی در بدن شود، گروه مستقل نظارتی مشخص کرد که واکسن اثربخش نبوده و بهتر است آزمایش متوقف شود. شرکت GSK در بیانیه‌ای نتایج را ناامیدکننده خواهند و گفت توسعه‌ی این واکسن کاندیدا که هدف آن عمدتا بهره‌مندی مردم جهان سوم بود، بعید است که اکنون ادامه پیدا کند.

دو کارآزمایی انسانی بزرگ دیگر درحال بررسی واکسنی با رویکردی متفاوت هستند که به‌وسیله‌ی Janssen Pharmaceuticals طراحی شده است که بخشی از شرکت بزرگ مراقبت‌های بهداشتی Johnson & Johnson است. بنا به‌گفته‌ی باچبایندر، پژوهشگر اصلی یکی از این پژوهش‌ها، واکسن‌های مورد آزمایش آن‌ها، برخلاف واکسن قبلی که عملکرد اختصاصی‌تری دارد، براساس رویکرد گسترده‌تر مبتنی‌بر HIV طراحی شده است.

تلاش‌های دیگری نیز برای پیروزی دربرابر HIV درحال انجام است مانند درمان‌های تزریقی طولانی‌اثر. این داروها ویروس HIV را سرکوب کرده و سطح آن را در خون بسیار کاهش می‌دهند، البته دنبال کردن این رژیم درمانی برای برخی افراد دشوار است.

به‌گفته‌ی فائوچی، برای پل زدن بین شرایط کنونی و دستیابی به واکسن موفقیت‌آمیزی برای HIV، شاید لازم باشد که دولت‌ها به ترویج استفاده از داروهای پیشگیری قبل از مواجهه توجه بیشتری داشته باشند. مشخص شده است که این داروها در مهار انتقال ویروس حتی درجریان رابطه‌ی جنسی محافظت‌نشده یا استفاده از داروی داخل وریدی، تا ۹۹ درصد اثربخش هستند.