هفت سال پس از معرفی نکسوس 7، تبلت‌های اندرویدی در چه وضعیتی هستند؟

تبلت‌ها دستگاه‌های عجیبی در دنیای فناوری هستند. آیا باید آن‌ها را گوشی‌های هوشمند بزرگ بنامیم؟ آیا جایگزین لپ‌تاپ‌ها خواهند شد؟ ظاهرا خود تولیدکنندگان نیز پاسخ روشنی به این سؤال‌ها ندارند.

حدود هفت سال پیش، نکسوس ۷ معرفی شد و گوگل را به بازار تبلت وارد کرد. در سال‌‌های بعد، محصولات متعدد دیگری همچون نکسوس ۱۰ و Pixel C و Pixel Slate به بازار عرضه شدند. متأسفانه از آن زمان، تمایل به تبلت‌های اندرویدی روند کاهشی داشته است و درحال‌حاضر، در کمترین میزان قرار دارد. کاهش تمایل بازار به‌حدی بود که حتی گوگل تصمیم گرفت کسب‌وکار خود را در آن حوزه تعطیل کند و کارمندان را در بخش کروم‌بوک به‌کار گیرد.

کاهش تمایل به تبلت‌های اندرویدی به‌دلایل متعدد رخ داد. نظرسنجی و بررسی کاربرد تبلت‌های اندرویدی در میان کاربران، چند دلیل را به‌عنوان عوامل اصلی کاهش علاقه مطرح می‌کند.

در فوریه‌ی ۲۰۱۱، گوگل اندروید ۳ هانی‌کامب را منتشر کرد که به‌عنوان سیستم‌عامل متمرکز بر تبلت‌ها توسعه یافته بود. از به‌روزرسانی‌های مهم آن نسخه می‌توان به قابلیت تغییر اندازه‌ی ویجت‌ها و پشتیبانی از دستگاه‌های USB و صفحات هوم متعدد با قابلیت شخصی‌سازی اشاره کرد. تقریبا تمامی قابلیت‌ها به افزایش بهره‌وری سیستم‌عامل منجر می‌شدند. سپس تعدادی تبلت با هدف ربودن سهم بازار از آیپد معرفی شد و گوگل به این نتیجه رسید که کاربران آیپد اپل را نه برای بهره‌وری و کاربردهای خاص، بلکه برای سرگرمی می‌خرند. نمایشگرهای بزرگ‌تر برای مصرف محتوا همچون مشاهده‌ی فیلم در یوتیوب یا خواندن اخبار مناسب‌تر و تبلت‌ها درمقایسه‌با لپ‌تاپ‌های سنگین ابزارهای سرگرمی آسان‌تری بودند. درنهایت، اگر کاربر به‌دنبال بهره‌وری بود، از «کامپیوتر واقعی» استفاده می‌کرد.

گوگل با وجود عملکرد مثبت در ابتدای دهه‌ی گذشته در بازار تبلت، چند موضوع را در سیاست‌های خود نادیده گرفت. با افزایش ابعاد گوشی‌های هوشمند و سرعت پردازنده‌ها،‌ به‌مرور نیاز به کامپیوترهای شخصی اختصاصی نیز از بین رفت. سامسونگ با گلکسی نوت نبردی را در افزایش ابعاد گوشی هوشمند شروع کرد که هنوزهم ادامه دارد. به‌علاوه، بهبود IPC تراشه‌ها در گوشی‌های هوشمند باعث عرضه‌ی گجت‌هایی حتی قدرتمندتر از کامپیوترهای قدیمی شد. درمجموع، گوشی‌‌های هوشمند کاربران بیشتری به‌خود جلب می‌کردند و تبلت‌ها فقط کاربری سرگرمی و تفریح داشتند.

نکسوس ۷ هم‌زمان با اندروید ۴/۱ آب‌نبات پاستیلی معرفی شد؛ سیستم‌عاملی که با تمرکز هم‌زمان روی گوشی‌های هوشمند و تبلت‌ها توسعه یافته بود. اگرچه این نسخه‌ به برخی از قابلیت‌های بهره‌وری نسخه‌ی قبلی مجهز شد، کاملا مشخص بود که گوگل اولویت را به گوشی‌های هوشمند داده است. سرگرمی در دنیای موبایل حرف اول را می‌زد و کاربران می‌توانستند محتوا را در گوشی هوشمند مشاهده کنند و تجربه‌ای با نمایشگر بزرگ‌تر را در خانه تجربه کنند. درواقع، هنوز کامپیوترهای شخصی به‌عنوان ابزارهای اصلی کاربران برای مصرف محتوا یا کارهای جدی‌تر شناخته می‌شدند.

در چند سالی که از معرفی اولین تبلت‌های اندرویدی گذشت، تمایل کاربران از مصرف بیشتر محتوا به بهره‌وری بیشتر در گجت‌های هوشمند تغییر کرد. در آن سال‌ها هنوز بازی‌هایی همچون Angry Birds آمار دانلود خیره‌کننده‌ای داشتند؛ اما ابزارهایی با هدف بهره‌وری همچون اسلک، به‌مرور کاربران را به‌خود علاقه‌‌مند می‌کردند. کاربران کم‌کم به این نتیجه رسیدند که گوشی‌های هوشمند کارکردن با بهره‌وری زیاد را در محیط‌ها و شرایط گوناگون ممکن می‌کنند. گوشی‌های هوشمند برای وظایف پایه‌ای همچون برنامه‌ریزی و ارتباط و هماهنگ‌کردن قرارهای کاری ابزارهای کاربردی محسوب می‌شدند؛ اما برای وظایف پیچیده‌تر همچون نوشتن یا ویرایش ویدئو کارایی چندانی نداشتند. درنهایت، کاربران به نمایشگرهای بزرگ‌تر و ابزارهای قوی‌تر نیاز داشتند.

تبلت‌های اندرویدی همیشه ابزارهایی ارزان‌تر و البته ضعیف‌تر بوده‌اند. توسعه‌دهندگان iOS به‌مرور متوجه ظرفیت‌های بهره‌وری آیپد شدند و تمرکز بیشتری روی آن کردند. آنان با سرعت زیادی از مزیت پیش‌آمده استفاده کردند و کاربران نیز تمایل زیادی برای کنارگذاشتن لپ‌تاپ‌ها و استفاده از تبلت داشتند.

تولیدکنندگان تبلت اندرویدی عموما از تراشه‌های ضعیف در محصولات خود استفاده کرده‌اند؛ چون مصرف محتوا مانند مشاهده‌ی ویدئو یا خواندن متن، به قدرت پردازشی نیاز چندانی ندارد. درمقابل، اپل همیشه آیپد را به‌عنوان محصولی پرچم‌دار در ذهن داشت. حتی زمانی‌که مصرف محتوا به‌عنوان کاربرد اصلی آیپد مدنظر کوپرتینویی‌ها بود، بازهم شاهد محصولاتی با پردازنده‌های قوی و یکسان با آیفون‌های سال بودیم. با افزایش قدرت گوشی آیفون، آیپدها نیز قدرتمندتر شدند و توسعه‌دهندگان هم از فرصت پیش‌آمده بهره بردند.

گوگل وظیفه‌ی بهینه‌سازی اپلیکیشن‌ها برای گوشی هوشمند و تبلت را برعهده‌ی توسعه‌دهندگان گذاشت. درمقابل، گوشی‌های اندرویدی ازلحاظ ابعاد در حال نزدیک‌شدن به تبلت‌ها بودند و تبلت‌ها نیز کاربرد چندانی بیش از مصرف محتوا نداشتند؛ درنتیجه، بهینه‌‌سازی اپلیکیشن برای دستگاهی دیگر آن‌‌چنان برای توسعه‌دهندگان معقول نبود. ساده‌ترین انتخاب این بود که مقیاس‌دهی اپلیکیشن برعهده‌ی سیستم‌‌عامل گذاشته شود؛ اما عموما مقیاس‌دهی نه‌چندان مناسب و فضای سفید بسیار زیاد در اپلیکیشن‌ها و رابط کاربری زشت را شاهد بودیم.

تولیدکنندگان محدودی، به‌ویژه سامسونگ و هواوی، تلاش‌هایی جدی برای ساختن تبلت‌های اندرویدی رقیب آیپد کرده‌اند. سامسونگ از پردازنده‌های پرچم‌دار استفاده و با اضافه‌کردن قابلیت‌هایی همچون قلم هوشمند و کیبورد و سرویس‌هایی همچون Dex، تبلت را هرچه‌بیشتر به کامپیوتر رومیزی شبیه کرد؛ البته درنهایت، آخرین بهینه‌سازی اندروید برای تبلت‌ها به اندروید ۳ بازمی‌گردد. درحقیقت با وجود تمامی تلاش‌های شرکت سازنده برای ساختن محصولی پرچم‌دار با کارایی چشمگیر، نبود بهینه‌سازی اپلیکیشن برای تبلت تجربه‌ی کاربری جذابی برای مصرف‌کننده به‌همراه ندارد.

گوگل مسئله‌ی ساخت و فروش تبلت‌های اندرویدی را به‌خوبی درک کرده است؛ به‌همین‌دلیل، تبلت‌های اندرویدی با برند اختصاصی تولید نمی‌کند و در آخرین محصول، یعنی پیکسل اسلیت، از سیستم‌عامل کروم بهره برد. سیستم‌عامل کروم را می‌توان جدیدترین اولویت گوگل در دنیای خارج از موبایل دانست. اگر همه‌چیز را بتوان با اپلیکیشن‌های وب اجرا کرد و گزینه‌ی استفاده از اپلیکیشن‌های اندرویدی را هم داشته باشید (امکانات ChromeOS)، به‌نوعی مسئله‌ی اپلیکیشن حل می‌شود. البته متأسفانه سیستم‌عامل کروم به‌هیچ‌وجه برای رابط کاربری لمسی بهینه نیست.

پیکسل اسلیت، آخرین تلاش گوگل در دنیای تبلت بود. شکست آن پروژه، اهالی مانتین ویو را مجبور کرد تا به‌صورت کامل از بازار تبلت خارج شوند.

ژوئن سال گذشته، اپل iPadOS را معرفی کرد که به‌عنوان بزرگ‌ترین به‌روزرسانی نرم‌افزاری با هدف افزایش بهره‌وری انجام شد. نیاز مردم برای انجام کارهای بیشتر با دستگاه‌های موبایلی روز‌به‌روز افزایش می‌یابد. اگرچه موبایل‌ها شاید به‌‌دلیل تجربه‌ی تایپ ضعیف و نمایشگر کوچک موفق نشده‌اند نیازهای کاربران را به‌طورکامل رفع کنند، آیپد انتخاب مناسبی برای پرکردن فضای خالی محسوب می‌شود. امروزه، آیپد ابزاری با قابلیت پرتابل بهتر از لپ‌تاپ‌‌ها محسوب می‌شود و تمرکز بیشتری روی بهره‌وری کرده است. اپل نیز به‌خوبی با درک همین ساختار، روی محصولات خود مانور می‌دهد.

پشتیبانی ادامه‌دار و بهینه‌سازی‌های اپل در اکوسیستم آیپد از دلایل مهم موفقیت این دستگاه هستند. APIهای توسعه‌ای مانند Metal اجرای اپلیکیشن‌ها را در سخت‌افزار اپل روان‌تر می‌کند و توسعه‌دهندگان می‌توانند از قدرت فراوان همین ابزارها برای توسعه‌ی بهتر اپلیکیشن‌های متمرکز بر بهره‌وری استفاده کنند. به‌هرحال، اگرچه گوگل با توسعه‌ی زبان‌های تحت پشتیبانی اقدام بسیار مثبتی برای توسعه‌دهندگان انجام داد، هنوز بسیاری از آن‌ها سخت‌افزار اپل را ترجیح می‌دهند.

ثبات و پایداری یکی از دلایل اصلی مصرف‌کنندگان برای خرید آیپد محسوب می‌شود. نگاه اپل به آیپد از اولین نسخه تاکنون تغییری نکرده است. وقتی مصرف‌کننده آیپد می‌خرد، دقیقا به پیش‌نیازها و تصورات خود از تبلت می‌رسد؛ اما درمقابل، بازار تبلت‌های اندرویدی بسیار به‌هم‌ریخته و نامطمئن به‌نظر می‌رسد. گوگل پیکسل یکی از محصولات باثبات گوگل بود که از تم طراحی ثابتی بهره می‌برد. اگر گوگل همین روند را برای تبلت‌ها نیز در پیش می‌گرفت، شاید بهینه‌سازی‌هایی در بازار رخ می‌داد و مردم به خرید دستگاه‌ها مجاب می‌شدند.

درحال‌حاضر، تبلت‌های اندرویدی وضعیت بسیار نامناسبی در بازار دارند. هواوی و سامسونگ همه‌ی تلاش خود را به‌کار می‌گیرند تا کاربران را به خرید محصولات تشویق کنند؛ اما تا وقتی گوگل روی ساختن نرم‌افزار متناسب برای سخت‌افزار اختصاصی خودش سرمایه‌گذاری نکند، نمی‌توان تأثیر زیادی بر بازار هدف را انتظار داشت.

هنوز بسیار از کاربران و کارشناسان دنیای فناوری دلتنگ نکسوس ۷ هستند. اولین تلاش گوگل تجربه‌ای جادویی نشان می‌داد و شاید چون بازار هنوز تازه و تشنه بود، بسیاری از امکانات و چالش‌های دنیای تبلت ناشناخته بودند. ذکر این نکته لازم است که تبلت‌های اندرویدی هیچ‌گاه چشم‌انداز متمرکزی نداشتند و درحال‌حاضر، کروم‌بوک‌ها به‌عنوان آینده‌ی گوگل شناخته می‌شوند. احتمالا تا چند سال آینده، تبلت دیگری از گوگل به بازار عرضه نشود؛ اما هنوز بسیاری امیدوار هستند که روزی اهالی مانتین‌ویو رقیبی اندرویدی برای آیپد عرضه کنند؛ محصولی که بازار واقعا به آن نیاز دارد.