ظهور یک مارکت پِلیس جدید، این بار از ایران و برای جاده ابریشم (بخش دوم)

در بخش اول این مقاله، تلاش شد تعریف زیرساخت‌های تجارت الکترونیک از نوع مکان بازار اینترنتی، به صورت جامع و شامل نکات کلیدی ارایه شود. در این بخش به ابعاد جزیی‌تر و دقیق‌تر مکان بازار اینترنتی با این فرض مهم که مکان بازار اینترنتی، بدون مرز است (بین المللی است)، می‌پردازیم.

زبان: مکان بازار اینترنتی (مارکت پلیس‌ها) در دنیا حداقل دو زبانه و غالباً برای هر کشور یا منطقه‌ای، زبان مربوطه را پشتیبانی می‌کند.

فرهنگ: مدیریت محتوای سایت متناسب با الزامات فرهنگی هر کشور و منطقه بسیار مهم است. ابزار مدیریت محتوا باید به گونه‌ای پیاده‌سازی شود، که بتوان محتوای ظاهری سایت را متناسب با ویژگی‌های فرهنگی هر کشور یا منطقه‌ای که مکان بازار در آن توسعه می‌یابد، تنظیم کرد. برای مثال در مکان بازار راکوتن که اصالتاً ژاپنی است، برای ژاپن، فروش مشروبات الکلی و برخی کالاهای دیگر در تطابق با ملاحظات فرهنگی در ژاپن، مجاز نیست. نمایش تصاویر زنان و لباس‌ها در کشورهای مسلمان تابع شرایطی است. توجه به این مقوله در مدیریت محتوا یا اصطلاحاً چند فرهنگی بودن، یکی از مولفه‌های اساسی در موفقیت یک مارکت پلیس اینترنتی جهت نفوذ در کشورهای مختلف است. 

وقایع و رخدادها: مدیریت محتوا بر اساس رخدادها و وقایع در هر کشور یا منطقه، بسیار در جذب مخاطب در هر منطقه و نیز احترام به رخدادهای محلی هر کشور، مهم و یک اصل کلیدی است. برای مثال، همزمان در یک روز، در جایی از دنیا روز زن است و در کشور یا منطقه‌ای دیگر، روز پدر. مدیریت محتوای مکان بازار اینترنتی به نحوی که در لحظه کاربران از هر یک از نقاط مذکور، اطلاعات مرتبط با رخدادهای مربوطه را ببینند، یک اصل کلیدی است.

مقوله امنیت سایت و اطلاعات کاربران اعم از خریداران و فروشندگان، اطلاعات سفارش‌ها، اطلاعات کالاها اعم از مشخصات، قیمت‌ها و ... یکی از مهمترین مولفه‌های مکان بازارها و البته هر سایت تجارت الکترونیک است. پیاده سازی این مولفه در مکان بازار اینترنتی به دلیل طیف مخاطب و تنوع کالا، حیاتی‌تر است. لذا کنترل کیفیت اطلاعات قبل از انتشار و وابسته شدن مرحله انتشار اطلاعات کالاها پس از ثبت به مرحله تایید، حتی در جزیی‌ترین موارد خصوصاً در مورد اطلاعات کاتالوگ الکترونیکی کالا، از مهمترین الزامات مدیریت کنش‌گرانه امنیت اطلاعات در مکان بازارها است. در تمامی مکان بازارهای اینترنتی معتبر جهان، مرحله شناسایی و ثبت نهایی تامین کننده و نیز ثبت تعداد کاتالوگ کالا و اطلاعات کالاها، بسیار سخت‌گیرانه است.

با توجه به اینکه محدوده تجارت آنلاین در مکان بازار اینترنتی (مارکت پلیس‌ها)، هر دو محدوده داخلی و بین‌المللی است، اعمال و مدیریت هوشمند و غیر هوشمند ترم‌های قانونی (کنترل‌های انسان محور با استفاده از سامانه) در عرصه تجارت بسیار مهم است. برای درک بهتر، مثال کاربردی زیر توجه بفرمایید:

اگر خرید/سفارش یک کالا به گونه‌ای باشد که فروشنده، خریدار و تحویل گیرنده نهایی کالای خریداری شده، هر سه در یک کشور باشند (ممکن است خریدار و تحویل گیرنده یک نفر باشد)، قوانین ناظر به خرید مذکور، تابع قوانین داخلی حوزه تجارت و خرید و فروش آنلاین در همان کشور است. اما چنانچه فروشنده، خریدار و تحویل گیرنده هر یک در کشورهای متفاوتی باشند، قوانین ناظر به خرید و سفارش، قوانین تجارت بین المللی، قوانین لجستیک بین المللی و قوانین گمرک هر کشوری است که یکی از ذینفعان در معامله در آن مستقر هستند. چک کردن قوانین فوق در تجارت آنلاین بین المللی آن هم به صورت پارامتریک و سیستمی، بسیار پیچیده است. برای هوشمند سازی کامل، باید تمامی قوانین مربوطه را پیاده سازی کرد. این بخش در مکان بازار اینترنتی (مارکت پلیس‌ها) به تدریج و بر اساس استراتژی توسعه بازار، توسعه می‌یابد و عملیاتی می‌گردد. برای مثال، اگر اصالت و منبع یک مارکت پلیس، کشور A باشد، به تدریج و با توسعه این مارکت پلیس در کشورهای دیگر که نیازمند ایجاد شبکه گسترده شرکای تجاری است، قوانین بین کشور A و کشور جدید توسعه می یابد. دو قانون مهم در این رابطه شامل موارد زیر هستند:

• مدیریت پیشگیرانه عملیات مشکوک خرید و فروش اعم از پول شویی
• مدیریت پیشگیرانه عملیات  دامپینگ و قیمت گذاری غیر صحیح

یکی از مشخصه های بارز مکان بازار اینترنتی (مارکت پلیس‌ها)، پشتیبانی از ارزهای مختلف و نیز درگاه‌ها و روش‌های مختلف دریافت و پرداخت پول است. پشتیبانی از درگاه‌های ویزا و مستر کارت، در تمامی مکان بازارهای اینترنتی (مارکت پلیس‌ها) مشهور، یک ویژگی مشترک است. البته در مواردی مکان بازار اینترنتی (مارکت پلیس ها)، اقدام به توسعه درگاه‌های ویژه و اختصاصی کرده‌اند. برای مثال، ای‌بی، پی پال را توسعه داده یا دی.اچ.گیت در چین، از گیت وی یونیون پِی که بالغ بر ۱۲۰ کشور جهان با پشتیبانی یونیون بانک چین توسعه یافته، استفاده می‌کند. همچنین باید به آمازون اشاره کرد که کارت‌های اعتباری ویژه خود را برای خرید از سایت آمازون توسعه داده است. البته در تمامی مکان بازارهای اینترنتی (مارکت پلیس ها) فوق الذکر، گاهاً می‌توان از چندین روش پرداخت استفاده کرد. با اینکار دسترسی به مارکت پلیس فراهم می‌شود. روش دیگر، اتصال مکان بازار اینترنتی (مارکت پلیس‌ها) به گیت وی‌های محلی در هر کشور است. افتتاح حساب در بانک‌های معتبر در کشورهای مختلف و اتصال به درگاه‌های پرداخت آنلاین بانک مربوطه از دیگر  قابلیت‌ها است. برخی  از مکان بازارهای اینترنتی (مارکت پلیس‌ها)، به منظور پوشش طیف وسیع‌تر از کاربران در کشورهای مختلف، حتی برای مناطقی که بانکداری الکترونیک توسعه نیافته است، تمهید پرداخت از طریق بارگذاری فیش واریزی/حواله ارزی یا حواله سوئیفت یا حتی پرداخت در محل (COD) را راه اندازی کرده‌اند.در هر صورت با توجه به آنکه هدف مکان بازار اینترنتی (مارکت پلیس‌ها) توسعه تجارت آنلاین بدون مرز است، از هر روش دریافت آنلاین برای نفوذ حداکثری در کشورهای مختلف دنیا، پشتیبانی می‌کند. این مولفه، یکی از مهمترین مولفه‌های توسعه و جهانی شدن یک مارکت پلیس است. اخیراً مباحث پشتیبانی از ارز دیجیتال و فناوری‌های بلاک چین نیز به این مولفه البته فعلاً در فاز تحقیق و توسعه اضافه شده است.

مدیریت عملیات اجرایی یک سفارش آن لاین توسط زنجیره تامین کنندگان، که مشتمل بر گام‌های کلیدی آماده‌سازی سفارش، بسته بندی، عملیات برداشت، تجمیع، حمل و توزیع و تحویل به کاربر نهایی است، بر بستر مکان بازار اینترنتی (مارکت پلیس‌ها) به نحوی که کاربر نهایی بتواند لحظه به لحظه سفارشش را ردیابی و پیگیری کند، از مهم‌ترین کارکردهای این زیرساخت است. بازهم برای مثال، می‌توان به ای‌بی و آمازون اشاره کرد. در مدل ای‌بی، انجام این عملیات در تمامی گام ها مبتنی بر ایجاد زنجیره‌ای از تامین کنندگان است. تنوع انتخاب سرویس دهنده حمل (سبک تا سنگین و سرویس‌های حمل سریع تا بسیار عادی و اقتصادی)، تنوع انتخاب نوع بسته‌بندی، دادن حق انتخاب به کاربر نهایی جهت خرید به صورت سبد (تجمیع آیتم‌های خریداری شده) یا دریافت تک به تک آیتم‌های خریداری شده، از قابلیت‌های این زیرساخت عظیم است. در کنار این، ای‌بی استراتژی حمل توسط خود را با ایجاد سرویس U-Ship نیز پشتیبانی می‌کند. در مدل آمازون، کلیه عملیات لجستیک با ملاحظاتی، توسط شرکت آمازون انجام می شود. در مدل علی بابا، این عملیات در تجارت عمده، کلاً به توافق‌های بین خریدار و فروشنده محول شده است و در تجارت خرد، علی بابا مانند ای‌بی با ایجاد زنجیره‌ای از تامین کنندگان مختلف سرویس‌های حمل سریع که غالباً شرکت‌های پستی هستند و همیشه شرکت DHL در تمامی این زیرساخت‌ها، حتماً یکی از سرویس‌دهنده‌های سرویس سریع اما گران است، عمل می‌کند.

ایجاد تنوع کالا یکی از استراتژیک‌ترین اهداف مکان بازارها و یکی از مهمترین مولفه‌ها و شاخصه‌های رقابتی است. به نحوی که ای‌بی و علی‌بابا با برخورداری از قریب به یک میلیارد قلم کالا، بالاترین رتبه را به خود اختصاص داده‌اند. یکی از مناظر مهم بیان کننده قدرت و میزان ضریب نفوذ یک مارکت پلیس در جهان پشتیبانی از تنوع قلم کالایی است.

مدیریت صحیح دسته‌بندی کالاها در زنجیره تامین‌های مختلف، بر اساس استانداردهایی که معتبرترین آن UNSPSC است، از مولفه های مهم دیگر است. در عین حال، ایجاد ساختار به صورت دینامیک و با قابلیت رشد و توسعه آتی درختواره کالاها، امر مهمی است.

مدیریت کاتالوگ الکترونیکی کالا در دو فرمت ساده و پیشرفته، پشتیبانی از مدیریت داینامیک صفات و ویژگی‌ها برای ثبت کاتالوگ‌ها و گونه‌های مختلف از یک کالا به روشی که اطلاعات دسته‌بندی و وراثتی کالاها حفظ گردد، فرآیندی بسیار پیچیده و در عین حال حیاتی برای مدیریت اطلاعات کالاها بر بستر مکان بازار اینترنتی (مارکت پلیس‌ها) است. ایجاد شناسنامه قابل توسعه و پویا، به چندین زبان و قابلیت ایندکس و نمایه‌سازی صفات کلیدی کالا به چند زبان بر بستر موتورهای جستجو از جنبه‌های کلیدی دیگر است.

پشتیبانی از انواع استراتژی‌های فروش اعم از تعیین محدوده فروش که از سطح محله و منطقه شهری تا سطح شهرهای مختلف و کشورهای مختلف است، پشتیبانی از انواع روش‌های فروش و سفارش‌ها (انواع روش‌ها در بخش مولفه‌های بازرگانی – تجاری تشریح شده است) و پشتیبانی از مدیریت انبارهای مختلف تامین کنندگان در سراسر جهان به منظور تامین از نزدیک‌ترین محل به گیرنده (تامین هوشمند و بهینه)  از دیگر قابلیت‌های مهم کاتالوگ الکترونیکی کالا است.

قابلیت ارتباط دادن کاتالوگ یک کالا، به اطلاعات بازار و سگمنت‌های مختلف در بازار اعم از مولفه‌های زئو پولیتیکال و دموگرافی، یکی از ابعاد پیچیده در مکان بازارهای اینترنتی (مارکت پلیس‌ها) است، که این مولفه (ارتباط کاتالوگ الکترونیکی با پارامترهای ژئو و دموگرافی) بسیار جدید است و در غالب مکان بازار اینترنتی (مارکت پلیس‌ها) در حال توسعه است.

قابلیت رتبه‌بندی و پایش کیفیت یک کالا، بر اساس بازخوردها و نظرات کاربران به نحوی که میزان نمایش، جایگاه و ترتیب نمایش یک کالا، مدل قرار گرفتن کالا در جستجوهای کاربر و تمامی شاخصه‌هایی که به تصمیم گیری صحیح و هوشمندانه کاربر نهایی در خرید کمک نماید، از ابعاد دیگر مولفه های کالا است.

نظر به تمامی توضیحات فوق در حوزه مولفه های کالا، می توان نتیجه گرفته، مدیریت اطلاعات کالا بر بستر مکان بازار اینترنتی (مارکت پلیس ها)، مدلی چند بعدی است. ثبت اطلاعات کالا از مناظر مختلف، مقوله کاتالوگ الکترونیکی کالا بر بستر مکان بازار اینترنتی (مارکت پلیس‌ها)  را تبدیل به یک کیوب اطلاعاتی با ابعاد مختلف کرده است.

در بخش قبل و با توضیحات ارایه شده در مورد مولفه تنوع قلم کالا به عنوان کلیدی‌ترین استراتژی در مکان بازار اینترنتی (مارکت پلیس‌ها)، شاه کلید موفقیت این استراتژی، مولفه‌های مرتبط با تامین کنندگان کالا است. در غالب مکان بازارهای اینترنتی (مارکت پلیس‌ها) جهان تمام کالاهای موجود از طریق ایجاد شبکه‌ای از تامین کنندگان مختلف کالا در زنجیره تامین‌های مختلف و از کشورهای مختلف و نقاط مختلف جهان، تامین می گردد. نمونه‌هایی نیز وجود دارد که ضمن ایجاد شبکه تامین، راساً نیز اقدام به تامین (از طریق خرید و انبارش) می نمایند. معروفترین آن، آمازون و جدیدترین و تازه واردترین آن، مارکت پلیس نون است. برای تحقق این استراتژی، پشتیبانی زیرساخت مارکت پلیس از فرآیند مدیریت شبکه تامین کنندگان (SRM) که اساساً مشتمل بر زیرفرآیندهای زیر است، اصلی کلیدی است:

• فرآیند شناسایی و جذب
• فرآیند ثبت نام و تکمیل پروفایل تامین کنندگی
• فرآیند صحت سنجی و ارزیابی بدو ورود به مارکت پلیس
• فرآیند عقد قرارداد در کلاس‌های مختلف (ساده، نقره ای، طلایی، ویژه و ..)
• فرآیند ارزیابی و پایش مستمر تامین‌کنندگان (به صورت هوشمند بر اساس اطلاعات سیستمی و نیز انسان محور به صورت ثبت برخی از شاخص‌ها در دوره‌های ارزیابی مختلف)
•  خدمات ارزش افزوده (VAS) به تامین کنندگان

•               خدمات ثبت نشان تجاری
•               خدمات مشاوره بسته بندی
•               خدمات عکاسی حرفه‌ای از کالاها
•               خدمات استاندارد سازی

• ایجاد پرتال شخصی تامین کنندگان برای مدیریت عملیات های تجاری ایشان

•                قابلیت مدیریت کلیه عملیات یک سفارش، از لحظه دریافت تا آماده سازی
•                قابلیت مدیریت ثبت کاتالوگ الکترونیکی کالا
•                قابلیت مدیریت ارتباطات و پیام ها

انواع سفارش‌ها:

یکی از مهمترین مولفه‌های تجاری – بازرگانی در مکان بازار اینترنتی (مارکت پلیس‌ها)، پشتیبانی از انواع سفارش ها و روش های فروش  است که فهرست وار در ذیل ارایه شده است:

• خرد محلی (در محدوده یک منطقه شهری یا یک محله)
• خرد داخلی (در محدوده یک کشور)
• خرد خارجی (در محدوده خارج از یک کشور)
• عمده داخلی
• عمده خارجی
• سفارشی – سفارش های ساخت و تولید بر اساس درخواست مشتری

از دیگر مولفه‌های تجاری – بازرگانی، مدیریت اطلاعات بازارهای مختلف است.این مولفه در بسیاری از مکان بازار اینترنتی (مارکت پلیس‌ها) به عنوان یک کاربری عمومی در اختیار تامین کنندگان نیست، بلکه از طریق ارایه سرویس‌های ارزش افزوده و در قالب سرویس ارایه اطلاعات بازار و رقبا و نمونه ها در زمان ثبت کاتالوگ الکترونیکی کالا ارایه می گردد.

توضیح از مولفه کالا: (قابلیت ارتباط دادن کاتالوگ یک کالا، به اطلاعات بازار  و سگمنت‌های مختلف در بازار اعم از مولفه های جئو پولیتیکال و دموگرافی، یکی از ابعاد پیچیده در مکان بازار اینترنتی (مارکت پلیس ها) است، که این مولفه (ارتباط کاتالوگ الکترونیکی با پارامترهای جئو و دموگرافی) بسیار جدید است و در غالب مکان بازار اینترنتی (مارکت پلیس ها) در حال توسعه است.)

مولفه شبکه های اجتماعی در مکان بازار اینترنتی (مارکت پلیس ها) از ابعاد زیر قابل بررسی است:

بهره برداری از قابلیت‌های شبکه‌های اجتماعی از طریق الگو برداری و پیاده سازی برخی از قابلیتها بر بستر مارکت پلیس. توجه به اینکه در خرید اینترنتی همواره خریدار نهایی همان گیرنده و مصرف کننده نهایی نیست، یک کاربری جالب و مهم است. برای مثال کاربری می‌تواند برای دیگران خرید نماید. البته با ایجاد امکان ساده چند آدرس داشتن می‌توان این قابلیت ساده خرید و ارسال برای دیگران را لحاظ نمود، اما واکشی اطلاعاتی از جمله ارتباط سببی و نسبی کاربر با گیرنده نهایی و پیاده سازی بخشی از فعالیت های اجتماعی مانند هدیه دادن، فعالیت های عام المنفعه و .. یک کاربری جالب است که برخی از مکان بازار اینترنتی (مارکت پلیس ها) در رخدادهای خاص آن را ارایه می دهند.

واکشی اطلاعات در مورد یک کالا و تعداد دنبال کنندگان و فن های آن  و یا واکشی اطلاعات مصرف کنندگان از شبکه های اجتماعی از طریق یکپارچه سازی (وب سرویس های رایگان و وب سرویس های تجاری – آبونمانی)  از دیگر جنبه های شبکه های اجتماعی در مکان بازار اینترنتی (مارکت پلیس‌ها) است.

امکان نمایش، تبلیغات، دریافت سفارش‌ها و فروش و پرداخت آنلاین از طریق یکپارچه‌سازی با شبکه‌های اجتماعی مانند تلگرام که بسیار رایج شده است، از دیگر جنبه‌های کاربرد شبکه‌های اجتماعی در مکان بازار اینترنتی (مارکت پلیس‌ها) است.

پیاده سازی برخی از مولفه‌های بازاریابی و تبلیغات در مارکت‌پلیس‌ها در کنار استراتژی‌ها تبلیغات و بازاریابی که از طریق واحد بازاریابی و تبلیغات سازمان مالک مارکت پلیس انجام می‌شود و شامل انواع تبلیغات محیطی، دیجیتال و ... است،  یک اصل ضروری و بسیار کلیدی در موفقیت مکان بازار اینترنتی (مارکت پلیس‌ها) است. برخی از مهمترین اجزای این مولفه به شرح زیر است:

فرآیند ثبت نام و جذب به عنوان نماینده و عامل بازاریابی و فروش مارکت پلیس از تمامی نقاط جهان بر اساس خط مشی‌های مختلف و با ایجاد یک کد ویژه نمایندگی، یکی از مهم‌ترین فرآیندهای اجرایی بر بستر مکان بازارهای اینترنتی (مارکت پلیس‌ها) است. این فرآیند که توسعه شبکه همکاران تجاری نام دارد، در مکان بازارهای اینترنتی (مارکت پلیس‌ها) مانند ای‌بی، بسیار بالغ و توسعه یافته است به نحوی که در سراسر جهان به عنوان eBay Chanel Partner Network Plan (eBay CPN) مشهور است.  

پیاده سازی قابلیت‌های اعطای حق السهم بازاریابی و فروش از طریق خرید کاربران با لینک ویژه یک نماینده و عامل فروش به اعضای شبکه نمایندگان یک مارکت پلیس، یکی دیگر از ابعاد مولفه‌های بازاریابی و تبلیغات در مکان بازار اینترنتی (مارکت پلیس‌ها) است.

امکان ثبت و اجرای انواع کمپین‌های تخفیفات و فروش به سریع‌ترین شکل و بر بستر مکان بازار اینترنتی (مارکت پلیس‌ها)، یکی از کلیدی ترین مولفه‌های بازاریابی و تبلیغات در اینگونه زیرساخت‌ها است. امکان اجرای کمپین های متنوع تخفیف بر اساس رخدادهای معین، تخفیفات بازه‌ای، تخفیفات دوره‌ای، تخففیفات بر اساس حجم خرید، بن هدیه و تخفیف برای کاربران خاص و انواع دیگر استراتژی‌های تخفیف، از مولفه‌های کلیدی است.

نمایش هوشمند کالاها بر اساس رخدادهای مختلف و معیارهای مختلف و نیز نمایش ویژه هر کاربر بر اساس ترند و رفتار مصرف و خرید ایشان، از مهمترین قابلیت های تبلیغات هوشمند بر بستر مکان بازار اینترنتی (مارکت پلیس ها) است.

توسعه  و بهبود مستمر زیرساخت نرم افزاری و سخت‌افزاری یک مارکت پلیس، ضرورتی گریز ناپذیر است. به دلیل گستردگی جغرافیایی مکان بازار اینترنتی (مارکت پلیس‌ها)، حجم بسبار زیاد اطلاعات، تنوع گسترده سطح کاربران، رقابتی بودن بسیار زیاد مکان بازار اینترنتی (مارکت پلیس‌ها) با یکدیگر، ناگزیر از توسعه مستمر فناوری‌های جدید در بستر مکان بازار اینترنتی (مارکت پلیس‌ها) است. مولفه‌های فناوری به طور کلی در دو دسته ذیل و به اختصار اشاره شده است.

• پلتفرم‌های نمایش و دسترسی کاربر

•          مرورگرهای اینترنتی مختلف در سخت افزارهای مختلف دستگاه‌های تلفن‌همراه، تبلت، لپ‌تاب و رایانه‌های رومیزی
•          اپلیکیشن‌های ویژه سیستم عامل‌های مختلف (اندروید و IOS)

• پشتیبانی از فناوری های پیشرفته

•         پشتیبانی از فناوری مدیریت پایگاه داده‌های کلان (Big Data)        پشتیبانی از فناوری‌های هوش تجاری (BI)        کاربردهای هوش مصنوعی (AI)        ربات‌ها و چت‌بات‌ها        پشتیبانی از ارز دیجیتال        توسعه فناوری بلاک‌چین در مولفه‌های مختلف مکان بازار        فناوری‌های کلاسترینگ و ناحیه‌بندی در مدیریت توزیع بار و تراکنش‌های همزمان در مکان بازار اینترنتی (مارکت پلیس‌ها)