نبرد پیچیده و چندبعدی کوالکام با برودکام

اگرچه مدت زیادی از پخش آخرین فصل از سریال پرطرفدار بازی تاج‌وتخت می‌گذرد، اما می‌توان درام راهبردی پیچیده و چندبعدی نهفته در قلب این مجموعه تلویزیونی تحسین‌شده را در نبرد میان دو غول صنایع نیمه‌هادی یعنی برودکام و کوالکام مشاهده کرد. نبردی که این هفته، بی تلفات نبود و باعث برکناری یکی از کلیدی‌ترین سکان‌داران کوالکام شد.

ابرادغام‌ها هر از چند گاهی اتفاق می‌افتند و تصاحب بی‌رحمانه شرکت‌ها توسط یکدیگر نیز رخداد نادری نیست. اما آنچه نبرد میان کوالکام و برودکام را تبدیل به پیکاری منحصر به فرد کرده، شمار حرکات حیرت‌انگیزی است که در صفحه شطرنج میان دو این شرکت در حال رخ دادن است؛ شطرنجی که بازیگران آن نه تنها این دو غول تراشه‌ساز بلکه سایر شرکت‌ها و حتی دولت‌ها نیز هستند و همه می‌خواهند از این بازی راهبردی برای تسلط بیشتر بر قلمرو فناوری، سربلند بیرون بیایند. در این مقاله، قصد داریم به حلاجی شماری از تاکتیک‌های این رقیبان و آنچه در آینده به وقوع خواهد پیوست، بپردازیم.

اینتل، دومین تراشه‌ساز بزرگ جهان که به‌تازگی جایگاه اول را به سامسونگ واگذار کرده، نبض بازار تراشه‌های رایانه‌های شخصی را در دست دارد؛‌ اما به‌شدت در تقلا است که فهرست محصولات خود را برای گوشی‌های هوشمند پروپیمان‌تر کند.

این شکاف به وجود آمده در محصولات اینتل به شرکت‌هایی نظیر کوالکام اجازه داد تا گوی و میدان را در بازار تراشه‌های موبایل به چنگ بیاورند. مطابق گزارش‌های اخیر، این شرکت توانسته ۴۲ درصد از درآمد این بازار را در اختیار بگیرد و اپل و مدیاتک هم به ترتیب به سهمی ۲۰ و ۱۴ درصدی از این بازار قناعت کرده‌اند. اما اینتل در صفحه رادار بازار تراشه‌های موبایل، تنها یک نقطه کوچک است؛ به همین دلیل، این شرکت چندی پیش، درست قبل از برگزاری کنگره جهانی موبایل اعلام کرد که قصد دارد دست به یک سرمایه‌گذاری هنگفت در فناوری بی‌سیم 5G‌ بزند.

در حال حاضر، کوالکام و هواوی، رهبران فناوری در بازار نوظهور 5G هستند. اگرچه اینتل در گذشته عملکرد خوبی در تراشه‌های موبایل از خود نشان نداده، اما مسیر پیش ‌روی این شرکت برای رقابت با کوالکام و هواوی، چندان ناهموار نیست و می‌توان انتظار داشت که این ‌تراشه‌ساز کهنه‌کار بتواند جای پای خود را در این بازار تثبیت کند.

با این حال، پیروزی احتمالی برودکام در نبرد برای تصاحب کوالکام می‌تواند تمام نقشه‌های اینتل را نقش بر آب کند. در آن صورت، مجموع ارزش بازار کوالکام و برودکام احتمالا از ارزش بازار ۲۴۴ میلیارد دلاری اینتل پیشی خواهد گرفت و اگر هم برودکام به سمت فروش دارایی‌های مرتبط با فناوری 5G خود به هواوی سوق پیدا کند (یکی از مفادی که هنوز در مذاکرات دو شرکت، نهایی نشده)، اینتل باید بخت خود را برای پنجه در پنجه شدن با رقیبی بیازماید که تا دندان مسلح شده است و همه چیز از پول گرفته تا فناوری را در اختیار دارد. نبردی که به‌سختی می‌توان در آن شانسی برای پیروزی اینتل قائل شد.

اینتل از نزدیک، تماشاگر نبرد میان کوالکام و برودکام است و بی‌صبرانه، شکست برودکام را انتظار می‌کشد؛ چرا که شرکتی که از هم‌آغوشی کوالکام و برودکام متولد خواهد شد، تهدیدی بسیار جدی برای سایر رقبا از جمله اینتل به حساب خواهد آمد.

بنابراین اینتل در حال حاضر تمام تلاش خود را به کار بسته تا مانع از جوش خوردن معامله برودکام و کوالکام شود. از طرف دیگر این شرکت با پیشنهاد مبلغ پایه ۱۰۹ میلیارد دلار برای خرید برودکام، پیش‌دستی کرده تا از پا گرفتن معامله جلوگیری کند. می‌توان گفت که در صفحه بازی شطرنج میان این غول‌های تراشه‌ساز هر حرکتی برای هر یک از طرفین، بسیار گران تمام می‌شود.

داستان تا اینجا به این منتهی شد که یک شرکت می‌خواهد در یک فرآیند ادغام و تملک درگیر شود تا از ادغام رقبای خود و محکم شدن جای پای آن‌ها در بازار جلوگیری کند. این اتفاق در فضای بازار، اتفاقی عادی و قابل پذیرش است. اما ابعاد پنهان این ماجرا وقتی رو می‌شود که می‌فهمیم پای دولت‌ها نیز به این نبرد باز شده است و هر یک می‌خواهند نتیجه کار را به میل خود رقم بزنند.

ایالات متحده آمریکا بیش از همه می‌خواهد در این درگیری نقش بازی کند. این کشور یک کمیته دولتی به نام CFIUS یا کمیته سرمایه‌گذاری خارجی در ایالات متحده دارد که کارش حفاظت از امنیت ملی آمریکا از طریق نظارت بر تملک شرکت‌های آمریکایی توسط شرکت‌های خارجی است. از این رو این کمیته، مصرانه پیگیر نبردی است که میان برودکام و کوالکام در گرفته است.

کمیته CFIUS طی یک نامه عمومی به شدت نادر (که احتمالا قرار بوده تا همیشه مخفی بماند)، دورنمای منفی خود را از نبرد میان کوالکام و برودکام منتشر کرده است. در یک پاراگراف کلیدی از متن این نامه آمده است:

کاهش رقابت‌پذیری فناورانه کوالکام در بلندمدت و کم‌رنگ شدن تاثیر این شرکت بر تدوین و تنظیم استانداردها به طور قابل توجهی امنیت ملی ایالات متحده را تحت تاثیر قرار خواهد داد. این تا حدی زیادی به این دلیل است که تضعیف موقعیت کوالکام در بازار، فرصتی را به روی چین خواهد گشود تا نفوذ خود را بر فرآیندهای تدوین استانداردهای 5G گسترش دهد. شرکت‌های چینی از جمله هواوی، مشارکت خود را در گروه‌های کاری استانداردسازی 5G به عنوان بخشی از تلاش‌هایشان برای ساخت یک فناوری 5G بومی افزایش داده‌اند. برای مثال، هواوی هزینه‌های تحقیق و توسعه خود را افزایش داده و حدود ۱۰ درصد از پتنت‌های اصلی 5G را به تملک خود درآورده است. اگرچه در حال حاضر، ایالات متحده همچنان بر فضای تدوین استانداردها مسلط است، اما چین به شدت تلاش دارد تا از هرگونه فرصت پیش آمده در نبرد میان برودکام و کوالکام برای محکم کردن جای پای خود در استانداردسازی استفاده کند. با توجه به نگرانی‌های امنیتی ایالات متحده از فعالیت‌های هواوی و سایر شرکت‌های مخابراتی چینی، تسلط احتمالی چین بر 5G پیامدهای منفی قابل توجهی برای آمریکا به بار خواهد آورد.

برودکام از مدت‌ها پیش در تلاش بوده است تا در مجمع عمومی کوالکام با رایزنی با سهامداران این شرکت، ترکیب اعضای هیئت مدیره آن را تغییر بدهد. قرار بود این مجمع، هفته گذشته در تاریخ ششم مارس برگزار شود. از آن طرف، کمیته CFIUS درخواست کرد تا رای‌گیری برای تعیین اعضای جدید هیئت مدیره به مدت ۳۰ روز به تعویق بیفتد تا زمان بیشتری برای ارزیابی کامل پیامدهای امنیتی معامله پیشنهادی برودکام در اختیار داشته باشد.

شماری از تحلیلگران بر این باورند که کمیته CFIUS از طرف کنگره تحت فشار بوده تا در مورد این معامله به طور یک‌طرفه و در راستای منافع آمریکا وارد عمل شود. همچنین شنیده شده که هیئت مدیره کوالکام در تاریخ بیست و نهم ژانویه سال جاری به طور مخفیانه از CFIUS خواسته است که این معامله را مورد بررسی قرار دهد.

به بیان دیگر، کوالکام در حال استفاده از قدرت نهادهای ناظر آمریکا به عنوان سلاحی بالقوه برای حفاظت از خود و عقیم گذاشتن فعالیت‌های برودکام است. این اقدام را می‌توان مانوری درخشان و البته بی‌سابقه قلمداد کرد؛ چرا که به طور معمول CFIUS تنها زمانی وارد ماجرا می‌شود که طرفین معامله، مذاکرات خود را به اتمام رسانده و قراردادشان را نهایی کرده باشند و آن را برای بررسی در اختیار این کمیته قرار بدهند.

در این میان اما یک مشکل وجود دارد و آن این است که بالاترین نهاد نظارتی چین یعنی وزارت بازرگانی (MOFCOM) این کشور، دست روی این معامله گذاشته و هنوز با نهایی شدن آن موافقت نکرده است. گفتنی است که این نهاد، تنها نهاد نظارتی تجاری بین‌المللی است که تا به حال به انجام این معامله رضایت نداده است. برخی از تحلیلگران با کند و کاو ابعاد این کشمش‌ها می‌گویند که فرآیند صدور مجوز نهایی شدن این معامله می‌تواند تا مدت‌ها به طول بینجامد. این تحلیلگران چنین اقدامی را از جانب چین، نه تنها واکنشی به نگرانی‌های کمیته CFIUS قلمداد می‌کنند، بلکه آن را پاسخی به تصمیم ترامپ مبنی بر افزایش تعرفه واردات فولاد و آلومینیوم می‌دانند.

همان‌طور که پیش‌تر خاطرنشان شد، هواوی و کوالکام دو رهبر بازار در فناوری 5G هستند. از این رو از میدان به در کردن کوالکام می‌تواند به شدت به نفع چینی‌ها تمام شود. به همین دلیل است که پای چین نیز همانند آمریکا به صفحه این شطرنج اقتصادی-امنیتی باز شده است.

در انتها سراغ سنگاپور می‌رویم تا ببینیم این کشور در کجای این معامله ایستاده است. بر اساس تحلیلی از نیویورک تایمز، به‌رغم اینکه بخش عمده‌ای کارکنان و دفاتر برودکام در آمریکا مستقر هستند، به دلیل ترکیب سهامداران، این شرکت یک شرکت سنگاپوری قلمداد می‌شود و کمیته CFIUS آن را به چشم یک شرکت خارجی نگاه می‌کند. از این رو، برودکام لایحه‌ای را تنظیم کرده تا مجددا به عنوان یک شرکت آمریکایی در نظر گرفته شود؛ لایحه‌ای که در صورت تصویب، این شرکت را از نظارت توسط CFIUS معاف می‌کند (هرچند در مورد این موضوع بحثی جدی در جریان است). کمیته CFIUS به وضوح نگران از دست دادن قلمرو دادرسی و قدرت قانونی خود است؛ چرا که از برودکام خواسته حداقل پنج روز پیش از اقدام برای تنظیم هرگونه لایحه‌ای، این کمیته را در جریان بگذارد.

با این حال، برودکام اقدامات خود را در این زمینه کلید زده و دیروز اعلام کرد که از سهامداران خود خواسته است تا در روز بیست و سوم مارس با برنامه تغییر مقر این شرکت موافقت کنند. همچنین این شرکت فاش کرد که پیش از این، در روز نهم مارس برنامه یاد شده را طی جلسه‌ای در دادگاه سنگاپور مطرح کرده و احتمالا موفق به اخذ رضایت آن دادگاه خواهد شد. بنابراین سنگاپور نیز در میانه این بازی همچون دیگران، اهرم‌های نظارتی خاص خودش را دارد؛ اهرم‌هایی که حتی بیشتر از قبل باعث پیچیده شدن اوضاع خواهد شد؛ چرا که سنگاپور از نظر بسیاری از مسائل امنیت ملی مطرح شده در این معامله، جایی میان چین و آمریکا قرار می‌گیرد.

اگر هنوز به اندازه کافی از این همه روابط پیچیده دچار سرگیجه نشده‌اید، این واقعیت را هم در نظر بگیرد که کوالکام در حال تلاش برای غلبه بر اوضاع نامساعدی است که طی چند سال اخیر گریبانگیر قیمت سهامش شده است. از این رو، هیئت مدیره کوالکام به سادگی نمی‌توانند دست رد به سینه برودکام بزنند؛ چرا که قیمت پیشنهادی برودکام حدودا ۵۰ درصد بالاتر از قیمت سهام کوالکام پیش از شروع این بحث‌وجدل‌ها است.

هیئت مدیره کوالکام، هفته جاری اعلام کرد که پل جاکوبس، مدیر اجرایی پیشین و فرزند اروین جاکوبس؛ بنیان‌گذار کوالکام از سمت ریاست هیئت مدیره کناره‌گیری خواهد کرد و جفری هندرسون، عضو هیئت مدیره به نمایندگی از صندوق پوششی Jana Partners، به صندلی ریاست هیئت مدیره تکیه خواهد زد. به نظر می‌رسد که نبرد نفس‌گیر میان کوالکام و برودکام، قلب بنیان‌گذاران کوالکام را نشانه گرفته و ضربات مهلکی به گونه‌های آن نواخته است.

در میدان نبردی با این همه بازیگر و تضاد منافع، پیش‌بینی نتیجه کار دشواری است. نویسنده تک‌کرانچ بر این باور است که دولت ترامپ فارغ از تلاش برودکام برای تغییر مقر خود، قصد دارد تا همچنان قدرت قضایی خود را حفظ کند و احتمالا هم موضعی منفی در قبال این معامله اتخاذ خواهد کرد؛ هرچند ممکن است از بلوکه کردن معامله به طور کامل، خودداری کند. از آن طرف، کوالکام روز به روز بیشتر متمایل به فروش می‌شود و همین تمایل باعث سرعت گرفتن روند مذاکرات خواهد شد.

انتظار می‌رود که این کشمش‌ها در هفته‌های پیش رو با نزدیک شدن به مراحل پایانی مذاکرات، به اوج خود برسد. با این حال، به همین زودی‌ها شاهد فصل پایانی این نبرد نخواهیم بود.