کره زمین میتواند به وضعیت اقلیمی ۵۰ میلیون سال پیش برگردد
انسانها در طول چند قرن گذشته فشار زیادی به سیارهی زمین وارد کردهاند. اکنون ما به نقطهای رسیدهایم که گرمایش جهانی میتواند زمین را از هم بپاشاند.
یک پژوهش جدید پیشنهاد میکند که اگر اقدامی در جهت کاهش انتشار گازهای کربندار انجام نگیرد، اساسا فرایند ۵۰ میلیون سالهی سرد شدن زمین تنها در طی زندگی چند نسل از انسانها متوقف و وارونه خواهد شد. یکی از عواقب تغییرات اقلیمی زمین این است که شرایط سیاره را حداقل تا ۳ میلیون سال پیش به عقب بازمیگرداند. این مطالعه پیشبینی میکند که تا سال ۲۰۳۰ وضعیت اقلیمی زمین به اواسط دوران پلیوسین شباهت زیادی خواهد داشت. در دوران پلیوسین دمای زمین ۱.۸ درجه سلسیوس گرمتر بود و درواقع پلیوسین آخرین دوران گرم زمین بوده است.
حتی در بدترین حالت، وضعیت زمین میتواند از این نیز وخیمتر شود. این مطالعهی علمی پیشبینی میکند تا سال ۲۱۵۰، وضعیت اقلیمی زمین به دوران ائوسن بدون یخ شبیه خواهد شد. در دوران ائوسن یعنی در حدود ۵۰ میلیون سال پیش، میزان کربندیاکسید اتمسفر زمین بسیار بالا بوده و دمای جهانی نیز در حدود ۱۳ درجهی سلسیوس بالاتر بوده است.
در همین دوران بسیار گرم بوده است که کروکودیلها در باتلاقهای جنگلی در مدار قطب شمال شنا میکردند و درختان پالم در آلاسکا، آناناس به بار میآوردند. کوین بورک نوسیندهی اصلی این مقالهی پژوهشی که بهعنوان بومشناس در دانشگاه ویسکانسین فعال است، میگوید:
اگر ما دربارهی آینده با نگاه به گذشته حرف بزنیم، باید بگوییم که به سوی یک قلمرو ناشناخته از زندگی اجتماعی انسانی حرکت میکنیم. ما به سوی تغییرات بسیار شدید در یک چارچوب زمانی بسیار کوتاه به پیش میرویم؛ بهگونهای که فرایند سرد شدن چند ده میلیون سالهی زمین را در عرض چند قرن از بین خواهیم برد.
امروزه نرخ شتابان تغییرات اقلیمی از تمام چیزی که زمین تابهکنون تجربه کرده نیز بیشتر است. اکنون وضعیت اقلیمی زمین از مسیر عادی خود فاصلهی بسیار زیادی گرفته است؛ بهگونهای که برای درک جهانی که به سوی آن پیش میرویم باید به زمانهای بسیار بسیار دور نگاه کنیم.
کوین بورک و همکاران او در این پژوهش سعی کردهاند تا با نگاه به دورانهای مختلف اقلیمی در تاریخ زمین، شباهتی بین وضعیت اقلیمی کنونی و آن چیزی که در گذشته اتفاق افتاده است بیابند. آنها بههمین منظور، ۶ دورهی اقلیمی مهم و تأثیرگذار را از تاریخ زمین انتخاب کردند که قدیمیترین آنها به دوران ائوسن بر میگردد؛ این در حالی است که تاریخ جدیدترین آنها تنها به یک قرن پیش یعنی قرن بیستم بر میگردد.
تیم پژوهشی سپس دورانهای زمینشناسی زمین را با دو سناریوی مختلف مقایسه کردند و محاسبات خود را با استفاده از دقیقترین دادههای در دسترس که در پنجمین گزارش ارزیابی مجمع بینالمللی تغییرات آبوهوایی آورده شده است، انجام دادهاند.
اولین سناریو درواقع بدترین سناریو است، یعنی آیندهای که در آن انسانها هیچ کاری برای کاستن از انتشار گازهای گلخانهای انجام ندادهاند. در دومین سناریو اقداماتی برای تعدیل انتشار گازهای گلخانهای انجام شده است، که البته باتوجهبه وضعیت فعلی جهان برداشتن چنین گامی دور از دسترس به نظر میآید. بورک میگوید:
بر مبنای دادههای ثبتشده، ما در مسیر سناریوی انتشار زیاد گازهای گلخانهای قرار داریم؛ اما هنوز برای اظهارنظر قطعی زود است.
پژوهشگران در هر مرحله از پژوهش، حداقل از سه مدل هواشناسی استفاده کردند تا دو سناریوی مد نظر را با دورههای اقلیمی انتخابشده مقایسه کنند. نتایج این پژوهش بیشتر شبیه به کتابی با مضمون «مسیر ماجراجویی خود را انتخاب کنید» است. یافتههای پژوهش اخیر، دو مسیر را پیشگویی میکند:
اما در هر دو سناریو و با استفاده از مدلهای آبوهوایی مختلف، نتایج بهدستآمده برای آیندهی نزدیک به یک اندازه ناامیدکننده است. تا سال ۲۰۴۰ وضعیت اقلیمی زمین بسیار شبیه به اواسط دوران پلیوسین خواهد شد، که بسیار فراتر و درواقع وخیمتر از دوران اقلیمی هولوسن است و مجمع بینالمللی تغییرات آبوهوایی هم آن را بهعنوان فضای عملیاتی ایمن مورد تاکید قرار داده بود.
در حال حاضر جدای از روشی که ما در مواجهه با گرمایش زمین در پیش بگیریم (یعنی یا دست روی دست بگذاریم یا برای کاهش انتشار گازهای گلخانهای چارهای بیاندیشیم)، به احتمال زیاد فرزاندن و نوههای ما در سیارهای با دمای بالا بزرگ خواهند شد؛ جایی که تغییرات شدید آبوهوایی رایج خواهد بود، تودههای یخی ذوب خواهند شد و دمای قطبهای زمین افزایش پیدا خواهد کرد.
در دوران پلیوسین، زمین خشک و بیآب و مدار شمالگان با جنگل پوشیده شده بود؛ بهگونهای که شتر و دیگر حیوانات در آن جا پرسه میزدند. چه کسی میداند که در چند قرن آینده و زمانی که آبوهوای زمین به آن شرایط باز میگردد، چه بر سر زندگی بیولوژیکی و جامعهی انسانی خواهد آمد.
یافتههای این مطالعه نشان میدهد که تغییرات شدید آبوهوایی ابتدا در مرکز قارههای زمین شروع خواهد شد و بهمرور بهصورت دایرههای هممرکز به بیرون گسترش پیدا خواهد کرد تا اینکه کل زمین را در بر بگیرد. این سخن به این معنی است که در برخی از نقاط زمین، برای مثال نقاطی که در مرکز آن دایرهها قرار گرفتهاند، تبعات تغییرات اقلیمی زمین بسیار شدیدتر خواهد بود.
جک ویلیامز از نوسیندگان مقاله و همکار بورک که در زمینهی پاسخ اکولوژیک به تغییرات اقلیمی مشغول پژوهش است، در این مورد توضیح میدهد:
شهر مدیسون نسبت به شهر سیاتل بیشتر گرم میشود، با اینکه هر دو در یک عرض جغرافیایی قرار دارند. برای مثال وقتی ما میگوییم قرار است زمین در این قرن ۳ درجهی سلسیوس گرم شود، این عدد را برای شهر مدیسون باید دو برابر کنیم.
با اینکه ما میتوانیم برخی تغییرات شدید اقلیمی در آینده و تبعات آن را پیشبینی کنیم؛ اما برخی دیگر از این تغییرات، ما را غافلگیر خواهند کرد.
در بدترین سناریو و زمانی که آبوهوای زمین دوباره به آبوهوای دوران پلیوسین شبیه خواهد شد، طبق یافتههای پژوهش، تقریبا ۹ درصد از مساحت سیاره، شرایط آبوهوایی نوظهوری را تجربه خواهند کرد؛ این سخن به این معنی است که برخی نقاط زمین از جمله آسیای شرقی و جنوب شرقی و همچنین شمال استرالیا و مناطق ساحلی قاره آمریکا، نوعی از شرایط آبوهوایی را تجربه خواهند کرد که در تاریخ زمین نمونهی مشابهی نداشته است. ویلیامز میگوید:
در حدود ۲۰ تا ۲۵ سالی که من در این زمینه کار کردهام، ما ابتدا درگیر پیشبینی تغییرات اقلیمی بودهایم، بعد از آن به شناسایی تبعات و نتایج آن پرداختیم و اکنون میبینیم که تغییرات اقلیمی در حال آسیب رساندن به سیاره هستند. افراد در حال مرگ هستند و خسارات مالی در حال افزایش است. ما شاهد آتشسوزیهای شدید و طوفانهای شدیدی هستیم که میتوان آنها را به تغییرات اقلیمی نسبت داد. اکنون انرژی زیادی در سیستم اقلیمی وجود دارد که به وقوع حوادث شدیدتر منجر میشود.
پیدا کردن یک روزنهی امید در تمام این قضایا کار سختی است؛ اما پژوهشگران نهایت تلاش خود را میکنند، چرا که درهرصورت زندگی همیشه راهی برای زنده ماندن و به پیش رفتن در مواجهه چالشهای به ظاهر فائقناپذیر پیدا میکند. ویلیامز در این مورد میگوید:
اتفاقات بسیار بزرگ و شدیدی در تاریخ زمین روی داده است. گونههای جدید جانوری و گیاهی ظاهر شدند. زندگی ادامه پیدا کرده و گونهها زنده ماندهاند. اما در آینده گونههای زیادی از بین خواهند رفت؛ ولی ما به زندگی روی این سیاره ادامه خواهیم داد. مسائل زیادی وجود دارد که باید به آنها پرداخت. این کار مطالعاتی به ما نشان میدهد که چگونه میتوانیم از تاریخ خود و تاریخ زمین استفاده کنیم و درک خود از تغییرات اقلیمی را بیشتر کنیم تا بهترین راه برای وفق دادن خود با آنها را پیدا کنیم.
نظرات