شناسایی منشا ژنتیکی مقاومت آنتی‌ بیوتیک ها

 احتمالا شما نیز افرادی را می‌شناسید که با مشاهده‌ی کوچک‌ترین علائم سرماخوردگی، انواع آنتی‌بیوتیک‌ها را مصرف می‌کنند. کاملا واضح است که مصرف بی‌رویه و خودسرانه‌ی آنتی‌بیوتیک‌ها نه تنها فایده‌ای ندارد بلکه مشکلات بسیاری را برای خود فرد و کل جامعه ایجاد می‌کند. در حال حاضر مقاومت در برابر آنتی‌بیوتیک‌ها یکی از مهم‌ترین خطراتی است که سلامت همه‌ی افراد جامعه را تهدید می‌کند. به بیان ساده، مقاومت آنتی‌بیوتیکی زمانی اتفاق می‌افتد که باکتری‌های ایجادکننده‌ی‌ بیماری چون دائما در معرض این داروها قرار گرفته‌اند دچار تغییر و تحول ژنتیکی می‌شوند؛ در نتیجه دارویی که معمولا برای درمان عفونت باکتریایی مورد استفاده قرار می‌گیرد دیگر موثر واقع نمی‌شود. ایجاد مقاومت آنتی‌بیوتیکی اغلب به تجویز بیش از اندازه‌ی آنتی‌بیوتیک‌ها یا مصرف خودسرانه‌ی این داروها ارتباط دارد. گاهی اوقات برای درمان عفونت‌های ایجاد شده به مصرف آنتی‌بیوتیک نیازی نیست یا اینکه در مورد بیماری‌هایی مانند عفونت‌های ویروسی، آنتی‌بیوتیک تاثیری در درمان بیماری ندارد و نکته‌ی مهم دیگر این است که برای هر بیماری و عفونتی، درمان آنتی‌بیوتیکی وجود ندارد. کاملا واضح و مشخص است که مقاومت آنتی‌بیوتیکی مشکلی است که کل جامعه را درگیر می‌کند بنابراین دانشمندان سعی دارند که به ریشه‌های این مشکل پی ببرند.

زمانی که موضوع عوامل بیماری‌زا یا پاتوژن‌ها مطرح می‌شود دانشمندان معتقدند ژن‌هایی که در مقاومت آنتی‌بیوتیکی دخیل هستند از نظر منشا احتمالا همان ژن‌های موجود در آنتی‌بیوتیک‌هایی‌اند که برای درمان بیماری‌ها و از بین بردن عوامل بیماری‌زا مورد استفاده قرار می‌گیرند. محققان مرکز تحقیقاتی و داروسازی Novo Nordisk در کشور دانمارک مطالعات بسیاری در این زمینه انجام داده‌اند. نتایج این مطالعات، مدارک و شواهد علمی را ارائه می‌کند که صحت این فرضیه‌ها را قوت می‌بخشد. اگرچه برای تایید قطعی این فرضیه‌ها راه درازی در پیش است اما دانشمندان امیدوار هستند به ریشه‌ی ژنتیکی مقاومت میکروب‌های بیماری‌زا در برابر آنتی‌بیوتیک‌ها پی ‌ببرند.

آنتی‌بیوتیک‌ها اساسا مواد شیمیایی هستند که باعث توقف رشد یا از بین رفتن باکتری‌های بیماری‌زا می‌شوند. بسیاری از آنتی‌بیوتیک‌ها از میکروب‌ها و موجودات میکروسکوپی مانند قارچ‌ها و باکتری‌ها ساخته می‌شوند. در واقع مبارزه‌ی بین آنتی‌بیوتیک‌ها و میکروب‌های بیماری‌زا را می‌توان به مبارزه‌ی بین یک گروه از موجودات میکروسکوپی با میکرو ارگانیسم‌های دیگر تشبیه کرد. تقریبا ۷۵ درصد از میکروب‌هایی که برای تهیه‌ی آنتی‌بیوتیک‌ها به کار می‌روند باکتری‌های گِرَم مثبت هستند که اکتینوباکتریا نامیده می‌شوند؛ این نوع باکتری‌ها اغلب در خاک یافت می‌شوند. یکی از محققان در این زمینه می‌گوید:

براساس یافته‌های جدید تصور می‌شود بیش از نیم قرن است که پاتوژن‌ها، ژن‌هایی را از باکتری‌های موسوم به اکتینوباکتریا کسب می‌کنند که این ژن‌ها باعث ایجاد مقاومت آنتی‌بیوتیکی در پاتوژن‌ها می‌شوند. با کشف ژن‌های کاملا یکسان بین آنها، ریشه‌ی این تغییرات ژنتیکی در میکروب‌های ایجادکننده‌ی بیماری‌ و علت مقاومت در برابر آنتی‌بیوتیک‌ها مشخص خواهد شد.

اعلام یک رقم جهانی برای تعداد ابتلا به عفونت‌ها در یک سال دشوار است اما بر طبق گزارش مرکز پیشگیری و کنترل بیماری‌ها در آمریکا  فقط در این کشور ۱.۷ میلیون نفر در اثر ابتلا به عفونت‌ها، مراقبت‌های درمانی دریافت کرده‌اند و سالیانه تقریبا ۹۹ هزار مورد مرگ مرتبط با عفونت اتفاق افتاده است؛ البته این آمار همه‌ی انواع عفونت‌های میکروبی را شامل می‌شود و فقط به عفونت‌های باکتریایی محدود نمی‌شود. مشکل مقاومت آنتی‌بیوتیکی روز به روز وخیم‌تر و پیچیده‌تر خواهد شد مگر اینکه راه‌حلی برای این مشکل ارائه شود. نتایج این مطالعات، مشکل را به طور کامل حل نمی‌کند اما دانستن این موضوع که مشکل از کجا شروع می‌شود به طور حتم اولین گام در مسیری است که باعث می‌شود به طور واقعی به این مشکل پرداخته شود.