مشاهده مشخصههای رفتاری متفاوت در یک گونه با وجود ژنها و زیستبوم یکسان
هرچند ماهیهای مولی از منظر علم وراثت همسان بهعنوان گونههای شناختهشده و با ویژگیهای فردی و تحت شرایط محیطی یکسان پرورش یافتهاند، ولی با ویژگیهای فردی متفاوتی رشد مییابند. بهعلاوه، اینگونه به نظر میرسد که افزایش فرصت فعل و انفعالات اجتماعی در بدو حیات، بر میزان تنوع خصلتهای فردی تأثیر ویژهای ندارد. این نتایج که از بررسی اخیر مؤسسهی جانورشناسی لیببنیز و مجموعهی ماهی آب شیرین و داخلی شیلات آیجیبی (IGB) به دست آمده است، در پاسخگویی به این پرسش که «کدام عوامل در شکلگیری ویژگیهای فردی جانوران مهرهدار دخالت دارند؟» کمک شایان توجهی کرده است.
علم وراثت و عوامل محیطی هر دو بر رفتار فردی حیوانات تأثیر همانندی دارند؛ یا لااقل اینکه نظریهی متداول در این مورد همین بوده است. اما برای افرادی که ژنهای همسان دارند و در محیطی یکسان نیز پرورش یافتهاند، چه اتفاقی میافتد؟ آیا با الگوهای رفتاری یکسانی رشد مییابند؟
گروهی به سرپرستی پژوهشگران آیجیبی شامل دکتر دیوید بیربچ و دکتر کیت لاسکووسکی سؤال مطرحشده را در تحقیقی بررسی کردند که در مجلهی Nature Comunications منتشر شد. دانشمندان آیجیبی برای اولین بار توانستند نشان دهند که حیوانات با ویژگیهای موروثی همسان، با گونههای متفاوت شخصیتی رشد میکنند؛ حتی اگر تحت شرایط یکسان پرورش یافته باشند.
بررسی فعالیت و رفتار تجربی
تیم آیجیبی، گونههای زندهزای پسیلید ماهی مولی آمازون را مورد مطالعه قرار داد. این حیوانات کلونهای طبیعی هستند؛ بدین معنی که تمام فرزندهای یک مادر دقیقاً جنس ژن یکسانی دارند. مولیهای تازه متولدشدهی آمازون در سه وضعیت تجربی متفاوت قرار داده شدند: در روش درمان اول حیوانات بهصورت انفرادی تحت شرایط یکسان با تولدشان نگهداری شدند؛ در دو روش دیگر ماهیها به مدت یک یا سه هفته، به ترتیب در گروههایی از چهار موجود منفرد نگهداری شدند و سپس جداجدا، به حیات خود ادامه دادند. پس از گذشت هفت هفته، محققان تمام مولیهای آمازون را برای تعیین اینکه آیا ماهی انفرادی در فعالیت و رفتار تجربی تفاوت دارد یا خیر و همچنین برای تشخیص چگونگی تفاوت بازبینی کردند.
تفاوتهای بارز در خصوصیات
دیوید بیربچ، رفتارشناس جانوری گروه آیجیبی و یکی از دو مؤلف راهنمای تحقیق، میگوید:
ما از کشف چنین تفاوتهای شخصیتی مشخصی در حیوانات با شرایط موروثی همانند، بسیار شگفتزدهشدیم؛ مهمتر اینکه این جانوران تحت شرایط محیطی بسیار شبیه به هم رشد کردند.
این ماهیها که در ابتدا در گروههای کوچک رشد کردند، تفاوتهای رفتاری کمابیش همدرجه نیز نشان دادند؛ البته اینکه فاز رشد با فعل و انفعالات اجتماعی یک هفته ادامه داشته است یا سه هفته، تفاوت چندانی ایجاد نمیکند.
تحقیق انجامشده مشخص کرد ویژگیهای فردی ممکن است غیرقابل اجتناب باشد. کیت لاسکوسکی، جانورشناس رفتاری توضیح میدهد:
نتایج ما نشان میدهند عوامل دیگر باید به شکل اساسیتری نسبت به تفکری که پیش از این حاکم بود، بر رشد شخصیتی تأثیر بگذارند. این عوامل بهطور بالقوه شامل تفاوتهای لحظهای در شرایط محیطی، فرآیندهای پسزایشی، تغییرات تصادفی کروموزومها یا کنشهای ژنی که بهیقین حذف آن از هیچ آزمایشی ممکن نیست، میشوند.با وجود تمام موارد ذکرشده، نتایج ما نشانمیدهند شناخت کامل این عوامل، بررسی دقیقتری بهعنوان دلایل گوناگونی شخصیتی در آینده میطلبد.
تحقیق آی جی بی حاکی از آن است که رشد فردی در جانوران مهرهدار ممکن است ثمرهی غیرقابل اجتناب و در نهایت غیرقابل پیشبینی فرآیندهای تکاملی باشد.
نظرات