مالزی، چین و استرالیا با همکاری هم تصمیم به پیدا کردن لاشه‌ی هواپیمایی گرفتند که برای مدت‌های زیادی در صدر اخبار قرار گرفته بود. هواپیمای ام اچ ۳۷۰ خطوط هوایی مالزی با ۲۳۹ مسافر در ماه مارس سال ۲۰۱۴ ناگهان ناپدید شد. ماه گذشته‌ی میلادی مسئولان این سه کشور طی یک کنفرانس مطبوعاتی اعلام کردند که جست‌و‌جو‌ها برای پیدا کردن اثری از این هواپیما متوقف خواهد شد. بنابراین با وجود ماه‌ها جستوجو سرنوشت سرنشینان این هواپیما هنوز مشخص نیست و تمام تلاش‌ها به بن‌بست رسیده‌اند.
چرا گروه تجسس انقدر از نتیجه‌ی کار خود مطمئن است؟ آیا این گروه اشتباه کرده است؟ اگر اشتباهی در کار باشد پس هواپیما دقیقا کجا سقوط کرده است؟ برای جواب این سوالات باید نشانه‌های موجود در پرونده‌ی سقوط را بار دیگر مرور کرد.
محاسبه‌ی مسیر هواپیما
در حین عملیات جستوجو گروه تحقیق با اطمینان بالایی منطقه‌ی مورد جستوجو را ناحیه‌ای در اقیانوس هند نشان دادند. برای این کار دو دلیل می‌توان ذکر کرد.
دلیل اول مربوط به تبادل سیگنالی هواپیما با ماهواره است. در تاریخ ۸ مارس و تنها ۴۰ دقیقه بعد از بلند شدن از زمین، بر فراز دریای چین جنوبی هواپیما تمام ارتباطات خود را از دست می‌دهد. بعد از آن هواپیما به سمت منطقه‌ای در قسمت غربی مالزی حرکت می‌کند و بعد از روی صفحه‌ی رادار محو می‌شود.
پس از سه دقیقه ارتباط با هواپیما دوباره برقرار می‌شود. قطعه‌ای در بال هواپیما با نام Satellite Data Unit یا SDU وظیفه‌ی تبادل داده با ماهواره را بر عهده دارد. این قطعه بعد از سه دقیقه ارتباط خود را با ماهواره‌ی Inmarsat در بالای اقیانوس هند برقرار می‌کند. تا شش ساعت بعد از این اتفاق ارتباط هواپیما با ماهواره توسط کامپیوتر‌ها به ثبت رسیده است.
اگرچه داده‌های منتقل شده حاوی اطلاعات خاصی نبودند، اما گروه تحقیق با بررسی این داده‌ها سرنخ‌های تازه‌ای در مورد آخرین محل هواپیما به دست آورد. در این میان داده‌های موجود به دو دسته تقسیم می‌شوند.
دسته‌ی اول از داده‌ها میزان فاصله‌ی نقطه‌ی انتشار تا ماهواره را نشان می‌دهد. محققان با استفاده از داده‌های Burst Timing Offset یا BTO حلقه‌هایی از مناطق مختلف را بر روی نقشه مشخص کردند که نشان دهنده‌ی میزان فاصله‌ی هواپیما در هر لحظه از ارتباط بود. داده‌های BTO درصد خطای پایینی دارند.
نتیجه‌ی محاسبات: پرواز ام‌اچ ۳۷۰ با سرعت زیاد، مثل یک هواپیمای تجاری، به سمت ۵۰۰ مایلی آخرین حلقه‌ی جستوجو حرکت کرده است
دسته‌ی دوم داده‌ها با نام Burst Frequency Offset یا BFO شناخته می‌شود. این دسته از داده‌ها میزان تاثیر اثر داپلر و دیگر عوامل بر روی سیگنال‌های هواپیما را نشان می‌دهد. داده‌های BFO کار تحقیق را به مراتب پیچیده‌تر می‌کنند. در ابتدا گروه تحقیق امید داشتند که با استفاده از داده‌های BTO به مکان نهایی هواپیما برسند که این کار در نهایت با پیچیدگی‌های بسیار زیادی همراه شد. اما داده‌های BFO مکان دقیق‌تری از هواپیما را نشان می‌دهند؛ هواپیما در آخرین لحظات به سمت جنوب اقیانوس هند و نه شمال چین پرواز کرده است.
محققان با استفاده از ابرکامپیوتر‌ها و به کمک داده‌های BTO مسیر‌های احتمالی هواپیما را شناسایی و با آزمایش کردن هر مسیر داده‌های آن‌را با داده‌های خود مقایسه کردند. نتیجه‌ی محاسبات: پرواز ام‌اچ ۳۷۰ با سرعت زیاد، مثل یک هواپیمای تجاری، به سمت ۵۰۰ مایلی آخرین حلقه‌ی جستوجو حرکت کرده است.
مقامات از احتمال بالای قصد خودکشی خلبان در نقطه‌ای دورافتاده در اقیانوس هند حرف می‌زنند
روش تحقیق اصلی گروه به صورت ذکر شده بوده است. اما در این میان نکته‌ی دیگری وجود دارد که مقامات دولتی مالزی از ذکر جزییات آن خودداری کرده‌اند. خلبان پرواز، زاهاری احمد شاه، شبیه‌ساز پروازی در زیرزمین خانه‌ی خود داشته که توسط تیم اف‌بی‌آی مورد بررسی قرار گرفت. FBI در این بررسی موفق به بازیابی داده‌های پاک‌شده‌ی کامپیوتر این شبیه‌ساز شد. زاهاری شاه بارها مسیر یک پرواز به سمت اقیانوس هند را تمرین کرده بود که در انتها به دلیل اتمام سوخت سقوط می‌کند.
مشخص کردن منطقه‌ی جستوجو
در ماه اکتبر همان سال کشتی‌های تجسس با وسایل ساید اسکن سولار به منطقه اعزام شدند تا عکس‌برداری‌های دقیقی از زیر آب انجام دهند. انتظار می‌رفت که لاشه‌ی هواپیما در مدت کوتاهی پیدا شود که این اتفاق نیفتاد. پس منطقه‌ی جستوجو تا کجا باید افزایش پیدا کند؟
برای رسیدن به جواب این پرسش باید سیگنال‌های رد و بدل شده با ماهواره‌ها را با دقت بیشتری بررسی کرد. بر طبق اطلاعات منتشر شده ارتباط با ماهواره برای مدتی قطع و بعد از آن دوباره وصل می‌شود. حدس مسئولان آن است که هواپیما سوخت خود را تمام می‌کند، موتور‌های هواپیما از کار می‌افتند و برق ورودی به SDU قطع می‌شود. در لحظاتی بعد ژنراتور کمکی برق لازم برای ارتباط ماهواره‌ای را تامین می‌کند.
بعد از آخرین ارتباط، هواپیما به مدت ۸ دقیقه به حرکت خود بدون سوخت ادامه می‌دهد. هواپیما در این مدت تا کجا توانسته پیش برود؟
در این بین اتفاقات داخل کابین خلبان هم اهمیت بالایی دارد. اینکه خلبان قبل از مرگ با خوردن قرص خودکشی کرده یا اینکه بین او و کمک خلبان درگیری پیش آمده، همه‌ی این موارد می‌توانند جنبه‌ای تاریک از مساله را روشن کنند.
براساس محاسبات انجام شده هواپیمایی که سوخت و خلبان خود را از دست داده باشد با حرکات چرخشی تا ۲۰ مایل دریایی دورتر از آخرین محل سیگنال ارسالی پیش خواهد رفت.
در سنارویی دیگر اگر زاهاری قصد خودکشی نداشته، با اخطار سیستم مبنی بر اتمام سوخت مواجه شده است. بنابراین وی می‌توانسته با کنترل هواپیما مانع از سقوط مستقیم هواپیما داخل دریا شود. در چنین شرایطی هواپیما خیلی دورتر از پیش بینی‌ها پیش می‌رود.
با فرض تمامی سناریوی‌های موجود منطقه‌ی جستوجو ۴ مایل عمق، ۵۰۰ مایل طول و ۸۰ مایل عرض داشت. این منطقه آنقدر وسعت داشت که اضافه کردن ۲۰۰ مایل دیگر شکست جست‌و‌جو‌ها را رقم می‌زد.
نتیجه‌ی جست‌و‌جو‌ها
در ماه جولای سال ۲۰۱۵ قطعه‌ای از بال راست هواپیما در سواحل غربی اقیانوس هند پیدا شد. در پی این اتفاق گرو‌ه‌های جستوجو کار خود را در آن منطقه دنبال کردند. حدود ۹۰ درصد از کف اقیانوس در منطقه، ۳۰ مایل در داخل آخرین حلقه و ۵۰ مایل خارج از آن توسط گرو‌های مختلف مورد بررسی قرار گرفت. دستاورد این همه تلاش تقریبا هیچ است. اما کجای این تحقیقات اشتباه بود؟
هیئت پیگری ماجرا در ژوئیه‌ی سال ۲۰۱۶ اعلام کرد که تحقیقات خود را تمام می‌کند و این خبر شاید پایانی تلخ برای شروع پرامید جست‌و‌جو‌ها باشد
طبق صحبت‌های هیئت پیگیری ماجرا، خلبان در لحظات آخر کنترل هواپیما را به هر دلیل از دست داده است. اگر چنین اتفاقی نیفتاده باشد احتمال سقوط هواپیما به نقاط خیلی دورتری وجود دارد. با وجود تمامی این احتمالات تیم جستوجو می‌توانست تحقیقات خود را به خارج از آخرین حلقه‌ی جست‌و‌جو‌ها ببرد. در حال حاضر نزدیک به ۴۶ هزار مایل مربع مورد بررسی قرار گرفته و برای افزایش محدوده نیاز به ۱۱۵ هزار مایل مربع دیگر است. در طول دو سال تحقیقات بی‌ثمر نزدیک به ۱۳۰ میلیون دلار هزینه شده که برای ۵ سال آینده و با فرض افزایش مساحت منطقه‌ی جستوجو این هزینه‌ها به ۳۲۵ میلیون دلار خواهد رسید. باید در نظر گرفت که خرید یک بویینگ ۷۷۷ جدید تنها ۲۵۰ میلیون دلار هزینه دارد.
اما هزینه‌ی این همه پول در صورتیکه هیچ تضمینی برای پیدا شدن ردی از هواپیما نیست شاید توجیحی نداشته باشد. اگر در مسیر تحقیقات اشتباهات دیگری رخ داده که به طور کلی منطقه‌ی مورد تحقیق را غلط ارزیابی کرده باشند، چه آینده‌ای برای تحقیقات باید در نظر گرفت؟
به هر حال هیئت پیگیری ماجرا در ژوئیه‌ی سال ۲۰۱۶ اعلام کرد که تحقیقات خود را تمام می‌کند و این خبر شاید پایانی تلخ برای شروع پرامید جست‌و‌جو‌ها باشد. در این بین خانواده‌های مسافران هنوز امید به بازگشت عضو ناپدید شده‌ی خانواده را دارند.
نظرات