۱۷ مرداد: تولد پل دیراک، تئوریسین بزرگ علم فیزیک

۱۱۵ سال پیش در چنین روزی (۸ آگوست ۱۹۰۲)، پل آدرین موریس دیراک، فیزیکدان برجسته‌ی انگلیسی و تئوریسین بزرگ علم فیزیک به دنیا آمد. در کنار علم فیزیک، پل دیراک یک ریاضیدان برجسته بود. وی کرسی استادی لوکاسی ریاضی را در دانشگاه کمبریج تا سال ۱۹۶۹ و زمان بازنشستگی‌اش در اختیار داشت.

پل دیراک در شهر بریستول متولد و در منطقه بیشاپستون بزرگ شد. پل یک خواهر و یک برادر بزرگ‌تر داشت که برادرش در جوانی دست به خودکشی زد و این موضوع تأثیر عمیقی بر پل جوان گذاشت. دیراک در سال ۱۹۲۱ از دانشگاه بریستول و در رشته‌ی مهندسی برق فارغ‌التحصیل شد و سپس با توجه به شرایط بازار کار در آن دوران، به فکر ادامه تحصیل در دانشگاه کمبریج افتاد. پل دیراک در سال ۱۹۲۶ از دانشگاه کمبریج با درجه‌ی دکترا فارغ‌التحصیل شد و بعد از آن در همان دانشگاه شروع به تدریس ریاضیات کرد و تا سال ۱۹۶۹ که بازنشسته شد کرسی ریاضیات لوکاسی را در اختیار داشت.

پل دیراک در سال ۱۹۲۶ توانست یک فرمول‌بندی عمومی از مکانیک کوانتومی به دست آورد که در هر دوی نظریات مکانیک ماتریسی هایزنبرگ و مکانیک موجی شرودینگر در حالت‌های خاص صادق بود. بعد از تحقیقات بیشتر، پل دیراک در سال ۱۹۲۸ توانست معادله‌ی دیراک در مکانیک کوانتومی را که تعمیم‌یافته‌ی معادله‌ی شرودینگر برای محاسبه‌ی تابع موجی ذرات بود، ارائه کند.  به کمک همین معادله بود که دیراک توانست موجودیت پوزیترون را پیش‌بینی کند. این ذره در سال ۱۹۳۲ برای نخستین بار مشاهده شد.

در سال ۱۹۳۳، پل دیراک به همراه دانشمند بزرگ شرودینگر مفتخر به دریافت جایزه نوبل فیزیک به خاطر معرفی یک مدل اتمی جدید شد. بسیاری از دانشمندان بزرگ علم ریاضی و فیزیک، پل دیراک را از نظر سواد ریاضی و مبانی نظری تنها رقیب واقعی معاصر اینشتین می‌دانند و حتی برخی از دانشمندان بزرگ معاصر همچون استیون هاوکینگ، پل دیراک را به‌عنوان بزرگ‌ترین فیزیکدان نظری از زمان آیزاک نیوتن تاکنون برشمرده‌اند. از پل دیراک به‌عنوان صوفی اتم نیز یاد شده است.

پل دیراک بدون شک یکی از بزرگ‌ترین نوابغ علم ریاضی و فیزیک در قرن بیستم میلادی بود که تسلط و سواد عمیق او در علم ریاضی و مبانی نظری، باعث شد تا وی به یکی بزرگ‌ترین تئوریسین‌های علم فیزیک قرن بیستم تبدیل شود. پل دیراک دوستی نزدیکی با آلبرت اینشتین داشت و برای وی همچون پدرش احترام قائل بود. بعدها همسرش عنوان کرد که تنها یک‌بار شاهد اشک ریختن پل دیراک بود و آن هم زمانی که خبر مرگ اینشتین را دریافت کرد.

دیگر رویدادهای مهم ۱۷ تیر (۸ آگوست)

۱۷۰۹ - اولین پرواز آزمایشی با بالون هوای داغ در جهان. این پرواز در محیط بسته و در کشور پرتغال انجام شد.

۱۸۲۹ - حرکت اولین لکوموتیو بخار در راه‌آهن ایالات متحده‌ی آمریکا

۱۸۹۹ - ثبت پتنت یخچال به نام آلبرت تی. مارشال

۱۹۰۸ - اولین پرواز رسمی ماشین پرنده‌ی برادران رایت در فرانسه

این مطلب در تاریخ ۱۷ مرداد ۱۳۹۶ به‌روزرسانی شده است.