۲۰ آبان: بزرگداشت ارتوری ایلماری ویرتانن، شیمیدان فنلاندی

 11 نوامبر سال 1973، ارتوری ایلماری ویرتانن، شیمیدان فنلاندی در شهر هلسینکی فنلاند درگذشت.  ارتوری در تاریخ 15 ژانویه سال 1895 در هلسینکی متولد شد. تحصیلات ابتدایی را در زادگاهش فرا گرفت و سال 1913 از دانشگاه هلسینکی در رشته شیمی و مقطع کارشناسی ارشد فارغ التحصیل شد و سال 1918  توانست مدرک دکترا دریافت کند.

وی سال 1919 در لابراتوار والیو مشغول به کار شد و پس  از یک سال ریاست این مرکز تحقیقاتی در تولید فراورده‌های شیمیایی کشاورزی را به عهده گرفت. علاقه شدید وی به علم شیمی باعث شد خیلی زود شغلش را ترک کرده و مجددا در رشته‌های فیزیک شیمی‌، شیمی خاک و میکروبیولوژی به تحصیل ادامه دهد. دکتر ویرتانن سال ۱۹۲۳ در کنار تحصیل در دانشگاه استوکهلم، زیر نظر فون اولر چلپین، شیمیدان بزرگ و برنده جایزه نوبل شیمی سال ۱۹۲۹ فعالیت می‌کرد. سال ۱۹۲۴ ویرتانن به فنلاند بازگشت و در دانشگاه هلسینکی به تدریس مشغول شد. در سال ۱۹۳۰ وی موسسه تحقیقاتی بیوشیمی دانشگاه هلسینکی را تاسیس کرد و تا پایان عمر به کار و تحقیق مشغول بود.

از مهم‌ترین دستاوردهای این شیمیدان بزرگ می‌توان به روش خاص او برای نگهداری از علوفه اشاره کرد که به موجب آن موفق به دریافت جایزه نوبل شیمی شد. دکتر ویرتانن روشی ابداع کرد که در آن به کمک هیدروکلریک اسید یا اسید سولفوریک مقاومت علوفه را در برابر فاسد شدن افزایش می‌داد و باعث می‌شد تا با حفظ ارزش غذایی علوفه، مدت زمان نگهداری آن‌ افزایش یابد. ویرتانن برای نخستین بار این روش را سال ۱۹۲۹ معرفی و آن را سال ۱۹۳۲ به نام خود ثبت کرد. در سال ۱۹۴۵ بنیاد نوبل  بموجب این دستاورد جایزه نوبل شیمی  را به دکتر ویرتانن تقدیمکرد.

دکتر ویرتانن در تاریخ ۱۱ نوامبر سال ۱۹۷۳ در  سن ۷۸ سالگی دیده از جهان فروبست اما ابداعات و روش‌های وی همواره در صنعت کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گیرد.