۱۲ مهر: سالروز مرگ ماکس پلانک پدر نظریه کوانتوم در علم فیزیک

۶۷ سال پیش در چنین روزی یعنی ۴ اکتبر سال ۱۹۴۷ ماکس پلانک فیزیکدان برجسته آلمانی دیده از جهان فروبست. ماکس پلانک در تاریخ ۲۳ آوریل سال ۱۸۵۸ در یک خانواده سنتی و تحصیل کرده و روشنفکر آلمانی متولد گردید. پدربزرگ و مادربزرگش هردو استاد الهیات و خداشناسی در داشنگاه گوتینگن بودند و پدرش استاد حقوق در دانشگاه کیل مونیخ بود. در دوران دبستان ماکس پلانک وارد مدرسه ماکسیمیلیان شد. در آنجا فردی به نام هرمان مولر که خود شیفته علم بود متوجه نبوغ سرشار ماکس پلانک شد و شروع به آموزش مباحث پایه ای ریاضیات ، نجوم ، فیزیک و مکانیک به وی کرد. ماکس پلانک توانست از آن مدرسه در ۱۷ سالگی فارغ التحصیل شود. در دوران تحصیل ماکس پلانک استعداد خارق العاده ای از خود در موسیقی نیز نشان داد و خیلی سریع اصول موسیقی را فراگرفت و حتی برای اوپرا نیز موسیقی نوشت. در آن دوران ماکس پلانک می توانست پیانو و ویولونسل را در حد کمال همانند اساتید بزرگ بنوازد. با تمام این شرایط ماکس پلانک تصمیم گرفت تا موسیقی را رها کند و علم فیزیک را برای ادامه مسیر زندگی خود برگزیند. پلانک در سال ۱۸۷۴ شروع به تحصیل در رشته فیزیک در دانشگاه مونیخ کرد. در سال ۱۸۴۷ پلانک به برلین رفت تا در کلاس های اساتیدی چون هرمان فون هلموتز و گوستاو کیرشهف شرکت کند. در سال ۱۸۷۹ ماکس پلانک توانست با دفاع از پایان نامه خود فارغ التحصیل شود. بعد از فارغ التحصیلی پلانک در دانشگاه مونیخ مشغول تدریس شد تا اینکه در سال ۱۸۸۵ دانشگاه کیل به وی پیشنهاد تدریس نظریه های فیزیک را ارائه کرد. گوستاو کیرشهف استاد راهنمای قدیمی پلانک در سال ۱۸۸۹ درگذشت و کرسی استادی او در دانشگاه برلین خالی ماند، پلانک به جای کیرشهف به عنوان استاد یار و مدیر مؤسسه فیزیک نظری منصوب شد. روزی پلانک فراموش می‌کند در چه کلاسی از دانشگاه برلین درس دارد، جلوی اتاق دفتر بخش ایستاده و از کارمندی نشانی محل برگزاری درس آن روز پروفسور پلانک را جویا می‌شود کارمند در جواب می‌گوید: «آنجا نرو مرد جوان، تو بسیار جوان‌تر از آن هستی که بتوانی درس پلانک، استاد فرهیخته ما را بفهمی.»

ماکس پلانک بعد از رسیدن به کرسی استادی، شروع به تحقیق در خصوص پدیدهٔ تابش جسم سیاه کرد که در آن دوران مشکل روز فیزیک کلاسیک بود و آن را نخستین بار کیرشهف مطرح کرده بود.ماکس پلانک در سال ۱۹۰۰ به این نتیجه رسید که برای توضیح پدیدهٔ تابش جسم سیاه باید نگاه های موجود در فیزیک کلاسیک را تغییر داد و به شکل دیگری به مسئله نگریست. وی این فکر را که انرژی نیز مانند ماده از آحاد یا بسته‌های کوچکی درست شده است در ذهنش پرورش داد و زیربنای نظریه اصلی خود را تشکیل داد.ماکس پلانک آن بسته ها را کوانتوم نامید که کلمه‌ای برگرفته از زبان لاتین به معنی چقدر و جمع آن کوانتا بود، این فکر که با اصول و قوانین آن زمان مطابقت نداشت، بالطبع مخالفانی بوجود آورد. ولی این مخالفت‌ها بیش از ۵ سال طول نکشید، زیرا تئوری انیشتین که متکی به تئوری کوانتا بود، بیان شد و ارزش واقعی و حقیقی تئوری پلانک را آشکار کرد. ماکس پلانک نظریه ای را مطرح کرده بود که معماری علمی قرن بیستم را در علم فیزیک شکل داد. بعد از آن پلانک و انیشتین با یکدیگر مکاتباتی آغاز کردند که تا پایان عمر پلانک ادامه یافت و سبب همکاری‌های مهمی بین آن‌ها در زمینه‌ی خواص نور نیز شد. سهمی که پلانک در پیشبرد علم ادا کرد، او را به یکی از برترین دانشمندان تبدیل کرد. او مورد احترام همکاران خود در همه‌ی حوزه‌های علمی و از همه‌ی ملیت‌های جهان بود. در سال ۱۹۱۸ آلبرت انیشتین، نیلز بوهر و ارنست رادرفورد، که همگی مستحق کسب جایزه نوبل بودند، با توافق پلانک را مستحق‌ترین شخص برای کسب این افتخار دانستند. بدین ترتیب پلانک به اخذ جایزهٔ نوبل نائل آمد و استاد دانشگاه برلین گردید.

ماکس پلانک فیزیکدان برجسته آلمانی و یکی از بزرگترین فیزیک‌دانان قرن ۱۹ و اوایل قرن ۲۰ میلادی در تاریخ ۴ اکتبر سال ۱۹۴۷ و در ۸۹ سالگی در پی یک حمله قلبی دیده از جهان فروبست.