بزرگترین حیوانات تاریخ؛ از اسپینوسور تا مگاتریوم

اگر تابه‌حال فیل یا زرافه را از نزدیک دیده باشید، می‌دانید این حیوانات چقدر بزرگ به‌نظر می‌رسند؛ اما آیا می‌توانید باور کنید برخی از بزرگترین حیوانات جهان که زمانی روی این سیاره قدم می‌زدند، چنان غول‌پیکر بودند که فیل‌های امروزی دربرابر آن‌ها جانورانی کوچک به‌نظر ‌می‌آیند؟

بسیاری از حیوانات عظیم‌الجثه‌ای که تاکنون روی زمین زندگی کرده‌اند، اکنون منقرض شده‌اند، اما تعداد کمی از آن‌ها مانند فیل، خرس قطبی و نهنگ آبی هنوز زنده‌اند. بزرگ ترین حشره‌ای که تاکنون وجود داشته، نوعی عقرب آبزی به طول حدود دو متر بوده است؛ بزرگترین جانور دریایی بیش از ۱۸ متر طول داشت و آرژانتیناسور که تصور می‌شود بزرگ‌ترین دایناسور شناخته‌شده در تاریخ بود، وزنی بالغ بر ۲۰ تن داشت.

به‌نوشته‌ی دیسکاور مگزین، هرچند دانشمندان حدود ۱٫۵ میلیون گونه‌ی جانوری را شناسایی کرده‌اند، تصور می‌شود که درمجموع حدود ۹ میلیون گونه روی زمین وجود داشته باشد؛ بنابراین، بسیاری از انواع حیوانات هنوز کشف نشده‌اند. هرچند در دنیای امروزی حیوانات بزرگ و سنگینی مثل فیل و نهنگ آبی هنوز روی زمین پرسه می‌زنند، اما میلیون‌ها سال پیش جانوران غول‌پیکر بسیار فراوان‌تر بودند.

در ادامه با زومیت همراه باشید تا با طویل‌ترین، سنگین‌ترین و بزرگترین حیوانات از گروه‌های جانوری مختلف که تاکنون روی زمین زیسته‌اند، به‌طور خلاصه آشنا شوید.

دینوسوکوس، هیولای کروکودیل‌شکل منقرض‌شده‌ای است که با تمساح‌ها و الیگاتورها خویشاوندی نزدیک داشت. این خزنده در دوران کرتاسه، یعنی بین ۸۲ تا ۷۳ میلیون سال پیش در کنار بسیاری از حیوانات غول‌پیکر دیگر ازجمله دایناسورها زندگی می‌کرد. دینوسوکوس با طول تقریبا ۱۰ تا ۱۲ متر و وزن بین ۲٫۵ تا ۱۴ تن، یکی از مهیب‌ترین گوشتخواران زمان خود بود.

دینوسوکوس احتمالا بزرگ‌ترین تمساح تاریخ و همچنین بزرگ‌ترین آرکوسور گوشتخوار تمام دوران‌ها بوده است. این هیولای غول‌پیکر دندان‌های مرگباری با طول هرکدام بیش از ۶ سانتی‌متر داشت که به‌جای سوراخ‌کردن طعمه، آن را خرد می‌کردند. دینوسوکوس رقبای کمی داشت و براساس قدرت گازگرفتن فوق‌العاده بالایش، دانشمندان حدس می‌زنند که احتمالا برخی دایناسورها را شکار می‌کرد.

درحال‌حاضر، برگچه‌خوار یا کَپی‌بارا (Hydrochoerus hydrochaeris) بزرگترین جونده جهان است و وزن آن می‌تواند به ۵۹ کیلوگرم برسد. اما حدود سه میلیون سال پیش، بزرگترین جونده تاریخ با میانگین وزن ۱٫۱۸ تن زندگی می‌کرد. جوزفوارتيگاسيا مونسی (Josephoartigasia Monesi) در پای رودها یا دلتاهای جنگلی سرزمینی زندگی می‌کرد که امروزه اروگوئه است.

بقایای فسیل‌شده، نشانگر دندان‌های جلویی بزرگی است که به باور دانشمندان جوزفوارتيگاسيا مونسی از آن‌ها به‌عنوان ابزار استفاده می‌کرد. این دندان‌های پیشین برای دفاع دربرابر شکارچیان و پیدا کردن غذا مفید بودند. ازآنجا که دندان‌های آسیاب جوندگان مذکور کوچک بود، تصور می‌شود آن‌ها از گیاهان نرم تغذیه می‌کردند. البته، گرچه دندان‌های آن‌ها برای جویدن غذای سفت خوب نبود، نیروی گاز گرفتن آن‌ها سه برابر قوی‌تر از ببر بود.

در دوران پلیوسن و پلیستوسن، تنبل بسیار بزرگی زندگی می‌کرد که طول آن به ۶ متر و وزنش به ۳٫۶۳ تن می‌رسید. مگاتریوم یا تنبل زمینی غول‌پیکر آمریکای جنوبی (Megatherium Americanum) که در جنگل‌ها و علفزارهای آمریکای جنوبی زندگی می‌کرد، عمدتا گیاهخوار بود و برای رسیدن به برگ‌های بالای درختان روی پاهای عقب خود می‌ایستاد. اگرچه، آن‌ها بیشتر رژیم گیاهخواری داشتند، این فرضیه وجود دارد که وقتی فرصتی پیش می‌آمد، گوشتخواری نیز می‌کردند.

تنبل‌های زمینی غول‌پیکر آمریکای جنوبی به بالاراسته شگفت‌بندان (Xenarthra) تعلق دارند که شامل تنبل‌های امروزی، آرمادیلوها و مورچه‌خواران می‌شود. اگرچه، برخلاف تنبل‌های امروزی که از پنجه‌های خود برای بالا رفتن از درختان استفاده می‌کنند، تنبل زمینی غول‌پیکر آمریکای جنوبی از پنجه‌های خود برای کندن تونل در زمین استفاده می‌کرد.

طول جیکولاپتروس (Jaekelopterus)، نوعی عقرب دریایی که حدود ۴۶۰ میلیون سال پیش می‌زیست، به تقریبا ۲٫۷۴ متر می‌رسید. جیکولاپتروس با این ابعاد بزرگترین حشره شناخته‌شده‌ای محسوب می‌شود که تاکنون روی زمین زندگی کرده است. وزن دقیق این عقرب باستانی ناشناخته است، اما ازآنجاکه طویل‌تر از قد یک مرد بالغ بوده، می‌توانیم حدس بزنیم که احتمالا وزنی مشابه با انسان‌ها داشته است.

فیل ممکن است در صدر فهرست بزرگترین حیوانات جهان نباشد، اما بزرگترین پستاندار گیاهخوار خشکی‌زی است که هنوز روی زمین زندگی می‌کند. چندین گونه فیل وجود دارند و ارتفاع بزرگ‌ترین آن‌ها به حدود ۳٫۶۵ متر و وزنشان به ۵٫۴۴ تن می‌رسد.

بزرگترین فیل ثبت‌شده یک فیل نر ساوانای آفریقایی بود که ۱۰٫۸۸ تن وزن داشت و ارتفاعش به حدود چهار متر می‌رسید. بسیاری فکر می‌کنند ماموت پشمالو حیوان بزرگ‌تری بوده است، اما آن‌ها به اندازه فیل‌های آفریقایی امروزی بودند و صرفاً خز بیشتر و عاج‌های بزرگ‌تر داشتند.

بزرگ‌ترین شکارچی گوشتخوار ساکن خشکی که روی زمین زندگی می‌کند، خرس قطبی است. این موجودات عظیم که در شمالگان سکونت دارند، می‌توانند به ارتفاع بیش از ۲٫۴۳ متر برسند. وزن آن‌ها حدود یک دهم بزرگ‌ترین فیل یا حدود ۵۹۰ کیلوگرم است. یک واقعیت جالب درمورد خرس‌های قطبی این است که آن‌ها درواقع سفید نیستند، بلکه خزشان روشن و پوستشان سیاه است. متاسفانه این خرس‌ها ازنظر حفاظتی در وضعیت آسیب‌پذیر قرار دارند و اگر تغییرات اقلیمی همچنان تداوم پیدا کند، ممکن است در عرض ۳۰ سال آینده منقرض شوند.

طول بدن و بازوی ماهی مرکب بسیار بزرگ (Mesonychoteuthis hamiltoni) به ۱۴ متر می‌رسد و حداقل ۵۰۰ کیلوگرم وزن دارد. بزرگ‌ترین اعضای این گونه را ماده‌ها تشکیل می‌دهند. آن‌ها ماهی‌های کوچک و بزرگ (ازجمله دندان‌ماهی پاتاگونیا) و ماهی‌های مرکب دیگر را می‌خورند. بازوهای ماهی مرکب عظیم با اندام مکنده‌ای پوشیده شده است که به قلاب‌های قوی و تیزی مجهز هستند و هم برای گرفتن طعمه و هم مبارزه استفاده می‌شود.

تصور می‌شود که ماهی مرکب عظیم درگیر نبردهای شدیدی با نهنگ‌های عنبر می‌شود که به هر دو گونه آسیب می‌رساند. بیشتر بدن نهنگ‌های عنبر جنوبی با زخم‌های قلاب‌های ماهی مرکب بسیار بزرگ پوشیده شده‌اند. سایر پستانداران غواص (ازجمله فک‌فیلی جنوبی) و شکارچیان بزرگ اقیانوس جنوبی از ماهی‌های مرکب بسیار بزرگ تغذیه می‌کنند، اما نهنگ عنبر تنها گونه شناخته شده است که ماهی‌های مرکب عظیم بالغ را شکار می‌کند.

ماهی مرکب عظیم از بین کل جانوران، بزرگ‌ترین چشمان حیوانی را دارد که تاکنون مورد مطالعه قرار گرفته است. قطر چشمان ماهی مرکب عظیم حدود ۲۷ سانتی‌متر یعنی تقریبا به اندازه یک توپ فوتبال است.

مار آناکوندای سبز (Eunectes murinus) سنگین‌ترین مار جهان است. سنگین‌ترین آناکوندای شناخته‌شده تاکنون ۲۲۷ کیلوگرم وزن و ۸٫۴۳ متر طول داشت و دور بدنش به ۱٫۱۱ متر می‌رسید.

پایتون مشبک (Broghammerus reticulatus) طول بیشتری از آناکوندای سبز دارد، اما باریک‌تر از آن است. بااین‌حال مارهای آناکوندا حجیم هستند. تخمین زده می‌شود وزن مار آناکوندایی به طول ۵٫۲ متر تقریبا برابر وزن یک مار پایتون مشبک ۷٫۳ متری باشد.

مارهای آناکوندای سبز غیرسمی و تک‌زی هستند و در آمریکای جنوبی و ترینیداد وجود دارند. آن‌ها بیشتر وقت خود را در آب باتلاق‌ها، رودخانه‌ها و آب‌های با جریان آهسته می‌گذرانند. به‌همین علت، سوراخ‌های بینی و چشمان این نوع مارها طوری تکامل پیدا کرده که به‌جای قرارگیری در دو سمت سرشان، بالای سرشان قرار بگیرد تا حیوان بتواند نفس بکشد و درحالی‌که بدن بزرگ خود را زیر آب نگه داشته است، طعمه‌ها و شکارچیان بالای آب را ببیند.

مارهای آناکوندا رژیم غذایی متنوعی دارند، از لاک‌پشت و ماهی گرفته تا گراز بدبو، گوزن، برگچه‌خوار و حتی در موارد نادر جگوارها. مارهای آناکوندا به خانواده مارهای بوآ تعلق دارند و از بدن‌های طویل و عضلانی خود برای فشردن طعمه استفاده می‌کنند. اگرچه از واژه آناکوندا غالبا برای اشاره به آناکوندای سبز استفاده می‌شود، سه گونه دیگر از این مارها وجود دارد که کوچک‌تر از آناکوندای سبز هستند: آناکوندای بولیوی (Eunectes beniensis)، آناکوندای خالخالی (Eunectes deschauenseei) و آناکوندای زرد (Eunectes notaeus). همه این مارها در آمریکای جنوبی یافت می‌شوند.

بزرگ‌ترین حیوان دوزیستی که درحال‌حاضر زنده است، سمندر چینی غول‌پیکر (Andrias davidianus) به حساب می‌آید. اندازه این حیوانات تقریبا به اندازه یک انسان متوسط در حالت دراز کشیده است، طولی کمتر از ۱٫۸۲ متر دارند و وزنشان به کمی بیشتر از ۵۰ کیلوگرم می‌رسد. این سمندرها زیر آب زندگی می‌کنند و از راه پوست تنفس می‌کنند. اگرچه، تعداد آن‌ها درحال کاهش است و در بحران انقراض قرار دارند.

عنوان بزرگترین شکارچی خشکی تاریخ زمین به اسپینوسور (Spinosaurus) می‌رسد که حدود ۹۰ تا ۱۰۰ سال میلیون پیش زندگی می‌کرد. ارتفاع این دایناسور ۳٫۶۵ متر و وزن آن ۱۳ تا ۲۲ تن بود و طول جمجمه‌اش به حدود ۱٫۸۲ متر می‌رسید. اسپینوسور سری شبیه سر تمساح، هرچند بسیار بسیار بزرگ‌تر داشت.

بیست میلیون سال پیش، شکارچی‌ای با دهانی مانند در مترو و دندانی به اندازه‌ی کف دست انسان در دریاها پرسه می‌زد. مگالودون، بزرگترین کوسه‌ای که تاکنون روی زمین زندگی کرده است، با طول ۱۵ تا ۱۸ متر، سه برابر کشیده‌تر از بزرگ‌ترین کوسه سفید شناخته‌شده بود و وزنش به حدود ۵۰ تن می‌رسید. این کوسه‌ی غول‌پیکر برای میلیون‌ها سال در اقیانوس‌ها حکمرانی می‌کرد تا آنکه ۳٫۶ میلیون سال پیش برای همیشه ناپدید شد.

بلوچی‌دد (Paraceratherium) بزرگترین پستاندار گیاهخوار خشکی بود و خویشاوند کرگدن‌های امروزی محسوب می‌شد، اما بسیار بلندتر از آن‌ها و فاقد شاخ بود. بلوچی‌دد تقریبا ۴٫۸۷ متر ارتفاع و ۷٫۳ متر طول داشت و رژیم غذایی‌اش عمدتا برگ درختان بلند بود.

طبق تخمین‌ها، بلوچی‌دد به عنوان یکی از بزرگترین موجودات تاریخ حدود ۲۰٫۴ تن وزن داشت؛ بنابراین باید همواره درحال مصرف حجم بسیار زیادی برگ بوده باشد! دانشمندان بر این باورند که بلوچی‌دد خرطوم یا لب بالایی گیرنده‌ای داشت که احتمالا از آن برای کشیدن برگ‌های شاخه‌های مرتفع درختان استفاده می‌کرد.

به احتمال زیاد، پاتاگوتایتان مایوروم (Patagotitan mayoru) بزرگترین دایناسوری محسوب می‌شود که تاکنون روی زمین زندگی کرده است. این تیتانوسور، دایناسوری گیاهخوار بود که حدود ۱۰۰ میلیون سال پیش زندگی می‌کرد و گردن و دمی بسیار بلند داشت. فسیل‌های پاتاگوتایتان برای اولین بار در سال ۲۰۱۲ در آرژانتین پیدا شد‌.

طول پاتاگوتایتان مایوروم از سر تا دم بیش از ۳۶٫۵۷ متر، یعنی ۱۲٫۱۹ متر طویل‌تر از دیپلودوکوس بوده است که قبلا تصور می‌شد طولانی‌ترین دایناسور باشد. طبق تخمین دانشمندان، وزن پاتاگوتایتان حدود ۷۵ تن، یعنی به اندازه یک شاتل فضایی بود.

آرژانتیناسور که در دهه ۱۹۸۰ در آرژانتین کشف شد، یکی از بزرگ‌ترین حیوانات تاریخ زمین است. براساس استخوان‌هایی که پیدا شده، طول آرژانتیناسور تقریبا به اندازه پاتاگوتایتان بود. اگرچه برخی از پژوهشگران ادعا می‌کنند که براساس تخمین‌های آن‌ها، آرژانتیناسور احتمالا ۲۰ تن سنگین‌تر از پاتاگوتایتان و بنابراین یکی از بزرگ ترین دایناسورها و از بزرگترین موجوات زمین بوده است.

دایناسور اسرارآمیزی نیز وجود داشته است که اگر شواهد بیشتری پیدا شود می‌تواند آرژانتیناسور را شکست دهد. فسیل‌های بروهاتکایوسور که در هند یافت شده، شامل لگن، ران و دم بود. طبق این بقایا، بروهاتکایوسور بیش از ۳۵ متر طول و ۸۰ تن وزن داشته است. به این ترتیب، بروهاتکایوسور می‌تواند بزرگ ترین حیوان تاریخ زمین باشد. اگرچه فسیل‌های بروهاتکایوسور که در سال ۱۹۸۷ توصیف شدند، از آن زمان متلاشی شده‌اند.

بزرگترین پستاندار دنیا روی زمین راه نمی‌رود، بلکه شنا می‌کند؛ اما فهرست بزرگترین حیوانات جهان بدون نهنگ آبی (Balaenoptera musculus) عظیم به‌عنوان بزرگترین و سنگین‌ترین حیوانی که تا‌به‌حال زندگی کرده است، ناقص است.

نهنگ‌ آبی به عنوان بزرگترین حیوان زنده‌ی دنیا می‌تواند به طول ۳۳٫۵ متر برسد؛ هرچند به علت صید نمونه‌های بزرگ‌تر به‌ندرت چنین چیزی پیش می‌آید.

نهنگ‌های آبی قلب بسیار بزرگی دارند که از قلب تمام پستانداران در سلسله حیوانات بزرگ‌تر است. قلب نهنگ آبی حدود ۱۸۱ کیلوگرم وزن دارد و می‌تواند به اندازه یک اتومبیل کوچک باشد. وقتی نهنگ آبی در اعماق دریا فرو می‌رود، قلبش تنها دو بار در دقیقه می‌تپد. وزن این پستاندار آبی می‌تواند به ۲۰۰ تن و بیش از دو برابر وزن بزرگ‌ترین دایناسور تاریخ برسد. صندوق جهانی حیات وحش این نهنگ‌ها را در فهرست جانوران در خطر انقراض قرار داده است.