تاریخچه 25 ساله کارت گرافیک: وداع با ATI (گزارش تصویری)

ما سعی داریم به عقب باز گردیم و محصولات برجسته ATI را مرور کنیم. البته به خاطر آوردن تمام محصولات این شرکت واقعا سخت است به همین دلیل فقط برروی کارت های گرافیک کامپیوترهای دستکتاپ تمرکز کرده ایم.

در نهایت اگر شما هم از قدیمی های کامپیوتر هستید لیست کارت های گرافیک ATI ای که تا به حال داشته اید را در بخش نظرات که در پایین صفحه است اعلام نمایید.

اولین کارت گرافیک ATI با خروجی EGA

EGA استاندارد نمایشگر کامپیوترهای IBM بود. مشخصات فنی EGA از نظر رنگ و و وضوح تصویر مابین CGA و VGA است. و اولین بار درسال 1984 توسط IBM معرفی شد. EGA شانزده رنگ ( اشتباه نکنید 16رنگ نه 16 میلیون!) را نمایش می داد و از وضوح تصویر 640 در 350 پیکسل پشتیبانی می کرد. کارت های گرافیک EGA حافظه ROM با ظرفیت 16KB داشتند. هر کدام از 16 رنگ EGA دارای یک کد منحصر به فرد RGB بودند. EGA بر روی اسلات 8 بیت ISA نصب می شد.

یک سال پس از عرضه EGA Wonder کارت گرافیک VGA Wonder تولید و عرضه شد این کارت گرافیک 16 بیت بود و برروی اسلات هشت بیت ISA نصب می شد. VGA Wonder کانکتور دیجیتال و آنالوگ داشت و به این ترتیب با انواع مختلف مانیتورهای موجود در بازار آن زمان کار می کرد.

اگر جزء قدیمی های کامپیوتر باشید حتما اسلات ISA را به خاطر دارید، این اسلات قبل از اسلات PCI وجود داشت و مخفف (Industry Standard Architecture) بود که در مادربرد کامپیوترهای IBM استفاده می شد. ISA اولین بار در سال 1981 توسط IBM طراحی شد نسخه اولیه ISA هشت بیتی بود ولی کمی بعدتر در سال 1984 نسخه 16 بیتی این اسلات نیز توسط IBM توسعه داده شد. چند سال بعد ISA جای خود را به PCI داد و کم کم ناپدید شد.

ادامه را در صفحات بعدی بخوانید.

ATI مدل Mach8 را در سال 1991 عرضه کرد این کارت گرافیک اولین نمونه با پردازنده همراه بود که کمی بعد با پردازنده مجتمع و با نام Mach32 عرضه گردید. سال 1992 سال  اولین کارت گرافیک با شتاب دهنده دو بعدی از جانب ATI بود.

ATI کارت گرافیک Mach64 که اولین کارت گرافیک این شرکت با پردازنده 64 بیتی بود را در سال 1994 عرضه کرد. Mach64 شتاب دهنده دو بعدی قدرتمندی داشت و در زمان خود محبوب و معروف شد. کمی بعد در سال 1995 این کارت گرافیک به پردازنده سه بعدی مجهز شد و با نام Rage I روانه بازار گردید.

پس از عرضه Rage 3D لوگوی کمپانی ATI به این شکل تغییر یافت.

Rage II به لطف معماری Mach64 قدیمی، بازده خوبی در حالت دو بعدی داشت  ولی بازده آن در حالت سه بعدی ضعیف بود. این کارت گرافیک بصورت خیلی وسیع در بازار توضیع شد. Rage II مشکلات درایوری داشت که برخی اوقات موجب نارضایتی استفاده کنندگان می شد.

ATI با کارت گرافیک Rage Pro توانست در رقابت بازار کارت های گرافیک پیروز شود. Rage Pro II به اندازه Nvidia Riva 128 سریع بود ولی قیمت آن پایین تر بود که در نتیجه منجر به محبوبیت این کارت گرافیک شد.

XL خاصیت و امکانات جدیدی نداشت و تنها نسخه OEM همان Rage Pro بود.

کمبود و عدم پشتیبانی از Texture Compression باعث شد این کارت محبوب نشود. علاوه بر آن مشکلات درایوری این کارت گرافیک باعث خشم کاربران گردید. این کارت گرافیک در واقع باعث شد ATI به  پایان سری Rage بیاندیشد.

Rage Fury Maxx اولین کارت گرافیک ساخت ATI با دو GPU بود متاسفانه برد کارت گرافیک به خوبی طراحی نشده بود و قادر به استفاده صحیح از هر دو GPU نبود.

اولی کارت گرافیک ATI با نام Radeon  در سال 2000 وارد بازار شد. کارت های گرافیک Rage خیلی موفق نبودند. تغییر نام ممکن بود باعث شانس و محبوبیت شود در ادامه این موضوع روشن خواهد شد.

قدرت و بازده این کارت گرافیک خیلی تکان دهنده نبود ولی نظر بسیاری را جلب خود کرد.

بازده این کارت گرافیک و قیمت آن بسیار مناسب بود کمی بعد نسخه LE آن با بازده پایین تر و قیمت مناسب تر و نسخهXT  با قیمت بالاتر و بازده بهتر نیز عرضه شد.

ATI یک کارت گرافیک سه بعدی را با یک تیونر تلویزیون و رادیو ترکیب کرد و آن را All-In-Wonder نام گذاری کرد. این یکی از حرکت های موفق ATI بود که Nvidia هرکز نتوانست در آن موفق باشد.

اولین کارت گرافیک از سری 9000 بود که در بازه کارت های گرافیک ارزان قیمت عرضه شد.

چند هفته پس از عرضه  Radeon 9600 Pro به محبوب ترین کارت گرافیک متوسط بازار زمان خود تبدیل شد. 9600 Pro یک کارت گرافیک خوب و قدرتمند بود که تعداد فریم قابل ملاحظه  ای در ثانیه نمایش می داد ولی از Shader Model 3.0 پشتیبانی نمی کرد.

نام مستعار این کارت Cornet بود و بسیار سریع و قدرتمند بود این کارت گرافیک اگر چه بی سر و صدا بود ولی بسیار گرم می شد و گرمای زیاد آن منجر به سوختن کارت گرافیک می شد.

ATI با عرضه مدل X700 وارد بازار کارت های گرافیک گران قیمت شد اگر چه قیمت این کارت گرافیک مناسب بود ولی طراحی محدود آن به Shader Model 2.0b باعث شد نتواند به خوبی با  سری 6   GeForce نویدیا رقابت کند. کارت گرافیک Nvidia افکت های سه بعدی متنوع تری داشت و از Shader Model 3.0 پشتیبانی می کرد این موارد باعث می شد تصاویر جذاب تر نمایش داده شوند. کارت های GeForce 6600 و GeForce 6800 دو نمونه از کارت های Nvidia سری 6 بودند.

ATI با عرضه X850 XT به Nvidia FX 5800 پاسخ داد این کارت گرافیک بسیار سریع بود و دربسیاری از شرایط بازده بالاتری نسبت به GeForce 6800 GT داشت اما هنوز از Shader Model 2.0b پشتیبانی می کرد. برخی از بازی های آن زمان از سخت افزار ATI پشتیبانی نمی کردند مثلا نمی توانستید با X850 XT بازی Bioshock رابازی کنید مگر اینکه از هک های مختلف استفاده می کردید.

چهره غمگین E.T برروی این کارت گرافیک Sapphire شبیه بسیاری از مشتریانی بود که X1300 Pro را خریداری کرده و سعی کرده بودند با آن بازی های روز را اجرا کنند. این کارت گرافیک از DirectX 9  و Shader Model 3.0 پشتیبانی می کرد اما بازده ضعیفی داشت.

ATI با عرضه X1650 Pro سعی کرد با سری 7 Geforce رقابت کند که از نظر قیمت در بازار میانه قرار داشت.

X1950 XTX دیر وارد بازار شد ولی این کارت گرافیک که دو برابر کارت های معمولی جا اشغال می کرد از تمام کارت های سری 7 انویدیا GeForce قوی تر بود. X1950 XTX محبوب و سریع بود ولی قیمت و دمای آن بالا بود.

روی هم رفته، اگر به گذشته برگردیم و به اولین باری که ATI توانست  بر رقیب خود Nvidia برتری یابد، به Radeon X1950 XTX خواهیم رسید.

Advanced Micro Devices در 24 جولای 2006 رسما تایید کرد که شرکت ATI را با پرداخت 5.4 میلیارد دلار و خرید سهام های این شرکت از آن خود کرده است. ترکیب AMD و ATI باعث شد، NVIDIA رقیب قدرتمندتری پیدا کند.

کارت های سری 88xx Geforce بهتر از Radeon HD 2600 بودند حتی Geforce 8600 GTS نیز ترسی از 2600 Pro نداشت. اما این کارت گرافیک AMD اولین VGA ای بود که امکان خروجی صدا از طریق پورت DVI را امکان پذیر کرده بود.

این کارت گرافیک بازده بسیار بالای داشت اما با مشکلاتی وارد بازار شدکه تا عرضه درایور جدید حل نشد. بدلیل سرو صدای زیاد و دمای بالا، HD 2900 XT خیلی موفق نبود.

HD 3850 به اندازه کافی قدرتمند نبود که بتواند رقیب GeForce خود را شکست دهد اما بدلیل قیمت مناسب آن در بازه کارت های میانی، استقبال خوبی از HD 3850 شد.

در این کارت گرافیک از یک تراشه که نقش پل را ایفا می کرد استفاده شده بود تا این کارت گرافیک مدرن PCIe برروی اسلات AGP نیز استفاده شود. ایده بکارگرفته شده در HD 3850 بسیار خوب بود ولی این کارت گرافیک هیچ وقت نتوانست از امکانات آخرین نسخه درایور Catalyst بهره ببرد.

این کارت گرافیک قدرتمند از بسیاری از کارت های GeForce بهتر بود و توانست ATI را بار دیگر بر تاج و تخت قدرت بنشاند. مصرف این کارت گرافیک نیز در مقایسه با کارت های GeForce کمتر بود.

بدون نیاز به کانکتور برق اضافی و با مصرف پایین، Radeon 4670 یکی از کارت های گرافیک جذاب بازار شد.با این کارت گرافیک حتی Assassin’s Creed نیز در وضوح تصویر 1680x1050 به خوبی اجرا می شود.

ATI با تولید Radeon HD 4870 بار دیگر قدرت را در دست گرفت و در برخی شرایط بر رقیب خود Nvidia چیره شد. قیمت مناسب HD 4870 باعث شد برخی از مشکلات آن مانند مصرف نسبتا بالا و دما زیاد آن به چشم نیاید.

4890 در ادامه موفقیت 4870 عرضه شد. HD 4890 براساس همان معماری 4870 طراحی و تولید شده بود و در زمان خود جزء کارت های محبوب به شمار می رفت.

با مصرف پایین و مدیریت مصرف در زمان پردازش های سنگین و هزینه های پایین تولید که در آن زمان استراتژی AMD  بود. این کارت گرافیک  را جزء محبوب ترین کارت های گرافیک با قیمت متوسط کرد.

5870 یکی از کارت های خوش قیمت در بازه کارت های قدرتمند و گران قیمت بود و Nvidia تنها با GTX 295 که دو GPU داشت توانست با آن رقابت کند.

AMD یک کارت دیگر را نیز وارد بازی کرد تا برتری خود را ادامه دهد این کارت گرافیک جز ده کارت برتر دنیا شد.

این کارت گرافیک برای بازه قیمتی متوسط بازار عرضه شد هرچند بازده این کارت خیلی خوب نیست ولی بدلیل قیمت مناسب آن فروش خوبی داشت.

بعد از 25 سال، نهایتا ATI به AMD تبدیل شد. هرچند AMD در اواخر سال 2006 کل سهام ATI را خرید و این شرکت را از آن خود کرد ولی تا سال 2010 کارت های گرافیک تولیدی خود را با همان نام ATI عرضه می کرد ولی نهایتا پس از عرضه سری Radeon 6000 تصمیم گرفت تا نام ATI را حذف کند و کارت گرافیک خود را با نام AMD عرضه کند. حال تنها اثر باقی مانده از ATI سری Radeon است. AMD در سال اخیر موفقیت های خوبی را بدست آورد. و برای مدت طولانی عنوان قدرتمندترین GPU دنیا را در دست داشت.

بدرود ATI، درود AMD

اگر فکر می کنید کارت های جدید AMD یعنی Radeon 6850 و Radeon 6870 جزء بازه کارت های گران قیمت هستند، سخت در اشتباه است. AMD این دو کارت گرافیک را در بازه میانی قیمتی عرضه کرده است. البته سری Radeon HD 5700 هنوز در بازه کارت های ارزان و میانه قیمتی عرضه می شود.

Radeon HD 6870 با بازده بسیار بالا، قیمت مناسب و قابلیت های دوست داشتنی مانند 4 خروجی نمایشگر نظر همه را به خود جلب کرد.

AMD در سری Radeon HD 6900 از معماری کارامدتری استفاده کرده است. به زودی نسخه های Radeon HD 6990 با دو GPU از خانواده Cayman  عرضه خواهد شد.

تمام کارت های گرافیک AMD / ATI را یکجا ببنید:

اگر شما هم تا بحال از کارت های ATI برروی کامپیوترهای خود استفاده کردید در بخش نظرات اعلام کنید.

مشخصات فنی کامل، بهترین قیمت کارت گرافیک در فروشگاه‌های اینترنتی و مقایسه‌ی کامل انواع کارت گرافیک را در بخش محصولات مشاهده کنید؛ انواع کارت گرافیک انویدیا Geforce و Quadro و کارت گرافیک‌ AMD رادئون برای مقایسه و خرید در دسترس کاربران است. 

منابع: Wikipedia | Toms Hardware