اسپیس ایکس پیروز مناقصه ناسا؛ فضاپیمای استارشیپ فضانوردان را به ماه بازخواهد گرداند

شرکت فضایی خصوصی ایلان ماسک در حال ساخت موشک غول‌پیکری به‌ نام استارشیپ است که یک ‌روز انسان‌ها را به مریخ خواهد برد؛ اما این فضاپیما پیش از رسیدن به سیاره‌ی سرخ، ابتدا فضانوردان ناسا را روی ماه پیاده خواهد کرد. به‌گزارش نیویورک تایمز، جمعه‌شب ناسا اعلام کرد قراردادی به‌ارزش ۲/۹ میلیارد دلار را به اسپیس ایکس واگذار کرده است تا برای حمل فضانوردان از مدار ماه به سطح ماه از استارشیپ استفاده کند.

قرارداد مذکور روند اتکای ناسا به شرکت‌های خصوصی برای حمل انسان و محموله و کاوشگران رباتیک به فضا را تداوم می‌دهد. افزون‌براین، این قرارداد بیانگر موفقیتی بزرگ برای ایلان ماسک در عرصه‌ی نبرد میلیاردهای فضایی است. یکی از رقیبان اسپیس ایکس در مناقصه‌ی ناسا برای انتخاب سطح‌نشین قمری، بلو ارجین، شرکت هوافضای متعلق به جف بزوس، مدیرعامل آمازون بود.

با این موفقیت، اسپیس ایکس به برجسته‌ترین همکار ناسا در برنامه‌ی پرواز فضایی انسانی این سازمان تبدیل می‌شود و در عرصه‌ی رقابت از بلو ارجین و دیگر شرکت‌های موشک‌ساز پیشی می‌گیرد. وقتی ناسا به‌عنوان بخشی از برنامه‌ی آرتمیس به هدف فرود فضانوردان بعدی روی ماه دست یابد، فاتحان ماه را که یک زن و یک رنگین‌پوست در میان آن‌ها خواهند بود، احتمالا سوار بر فضاپیمای اسپیس ایکس به سطح قمری خواهد رساند.

لیزا واتسون مورگان، مدیربرنامه‌ی ناسا در واحد نظارت بر سطح‌نشین‌ها، در کنفرانسی خبری گفت: «به همکاری ناسا با اسپیس ایکس برای کمک به تحقق مأموریت آرتمیس اطمینان داریم و چشم‌انتظار تداوم تلاشمان برای فرود فضانوردان روی ماه با هدف آماده‌سازی برای گام بزرگ بعدی به سمت مریخ هستیم.»

سال گذشته، ناسا به‌منظور طراحی اولیه‌ی سطح‌نشین‌هایی که بتوانند انسان را به سطح ماه برسانند، قراردادهایی را به سه شرکت واگذار کرد. علاوه‌بر اسپیس ایکس، ناسا طرح‌های پیشنهادی از پیمان‌کاری دفاعی در هانتسویل آلاباما به ‌نام داینتیکس و بلو ارجین جف بزوس را انتخاب کرد. بلو ارجین به‌منظور ساخت سطح‌نشینش مشارکتی با عنوان تیم ملی به‌همراهی شرکت‌های هوافضای سنتی نظیر لاکهید مارتین و نورثروپ گرومن و دریپر تشکیل داده است.

قرارداد ناسا صرفا برای نخستین فرود سرنشین‌دار است و اسپیس ایکس پیش از حمل فضانوردان، اول باید فرودی بدون سرنشین روی ماه انجام دهد. به‌گفته‌ی واتسون مورگان، ناسا پیش از انجام مأموریت رسمی به پروازی آزمایشی نیاز دارد تا تمام سامانه‌ها را با فرود روی سطح قمری به‌طور کامل بررسی کند. مقام‌های ناسا می‌گویند بلو ارجین، داینتیکس و دیگر شرکت‌ها می‌توانند در مناقصه‌های آتی برای مأموریت‌های فرود روی ماه شرکت کنند.

طرح مفهومی فضاپیمای بلو ارجین و فضانوردان روی ماه

پرزیدنت بایدن به‌دنبال حفظ برنامه‌هایی است که در زمان ریاست پرزیدنت ترامپ برای فرستادن فضانوردان به ماه راه‌اندازی شد. دولت ترامپ به بازگرداندن انسان به ماه تا سال ۲۰۲۴ متعهد شد؛ اما پس از آنکه کنگره‌ی‌ آمریکا با بودجه‌ی درخواست‌شده موافقت نکرد، زمان‌بندی برنامه غیرواقع‌گرایانه در نظر گرفته شد و اکنون، ناسا در حال ارزیابی دوباره‌ی جدول زمانی است. انتظار می‌رود برنامه‌ی ‌آرتمیس ناسا تا انتهای سال جاری یا اوایل سال آینده، نخستین مأموریت بدون سرنشین را با استفاده از موشک قدرتمند اسپیس لانچ سیستم پرتاب کند. ماه گذشته، هسته‌ی اصلی موشک آزمایش زمینی مهمی را با موفقیت پشت سر گذاشت.

• دولت بایدن از برنامه بازگشت به ماه حمایت می‌کند؛ اما ضرب‌الاجل ۲۰۲۴ دیگر دست‌یافتنی نیست
• ناسا مسافران احتمالی به ماه را برگزید

همان‌گونه که ناسا برای حمل انسان و محموله به ایستگاه فضایی بین‌المللی چندین شرکت را استخدام کرده است، انتظار می‌رفت این‌بار نیز به‌منظور پیشبرد برنامه‌ی ‌آرتمیس و ساخت فضاپیمایی که فضانوردان را روی ماه فرود آورد، دو یا سه شرکت را انتخاب کند. وجود دو گزینه رقابت و کمک به کاهش هزینه‌ها و داشتن پشتیبان درصورت مواجهه‌ی یکی از سامانه‌ها با مشکل را به‌دنبال دارد. مقام‌های ناسا می‌گویند محدودیت‌های بودجه موجب شکل‌گیری این تصمیم شد. کنگره در سال مالی جاری فقط نزدیک به یک‌چهارم از بودجه‌ی درخواست‌شده برای ساخت سطح‌نشین را به ناسا اختصاص داده است.

در برنامه‌های فعلی آرتمیس، قرار است فضانوردان برفراز موشک اسپیس لانچ سیستم به مدار پرتاب شوند. مرحله‌ی فوقانی موشک سپس کپسول اوراین را به پیش می‌راند و فضانوردان سوار داخل آن را به‌سمت ماه می‌برد. برخلاف مأموریت‌های قمری آپولو ناسا در دهه‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰، فضاپیمای سطح‌نشین جداگانه به مدار ماه فرستاده خواهد شد. اوراین پس از رسیدن به مدار ماه، به سطح‌نشینی متصل خواهند شد که درنهایت فضانوردان را به سطح ماه خواهد رساند. بااین‌حال، استارشیپ از اوراین بسیار بزرگ‌تر است و استفاده از آن به‌عنوان سطح‌نشین همانند سفر در امتداد اقیانوس آرام با قایق و سپس به‌کارگیری کشتی تفریحی برای پیمودن مسافت اندک باقی‌مانده تا ساحل است.

استارشیپ می‌تواند بدون هیچ‌گونه اتصال اضافی به فضاپیماهای دیگر، فضانوردان را از سطح زمین تا سطح ماه حمل کند و صرفا به دریافت دوباره‌ی سوخت متان و اکسیژن مایع در مدار نیاز دارد. در ماه‌های گذشته، اسپیس ایکس مشغول انجام مجموعه‌ای از آزمایش‌های پروازی با نمونه‌های اولیه‌ی استارشیپ بوده است. در این‌ آزمون‌ها، استارشیپ به‌منظور کاهش سرعت نزولش عملکردی موفق در انجام مانور بلی‌فلاپ از خود به‌جای گذاشته؛ اما همچنان در فرود نرم روی زمین با دشواری مواجه است. بااین‌حال، اگر به وعده‌ی ایلان ماسک اعتماد کنیم، استارشیپ تا سال ۲۰۲۳ آماده‌ی حمل انسان به فضا خواهد بود.