کشف فسیل نخستین ردپاهای موجودات باستانی در چین

طبق شواهد فسیلی جدید، حیوانات آبزی کرم‌مانندی که می‌توانستند روی گِل بخزند، حداقل ۵۵۰ میلیون سال پیش ظاهر شدند. این کشف به یافتن پاسخ این پرسش دیرینه کمک می‌کند که «چه زمانی نخستین جانور بندبند متحرک روی سیاره ظاهر شد؟»

در این زمینه، گروهی از دانشمندان ویرجینیا تک و آکادمی علوم چین توانستند گونه‌ی باستانی و ردپایی را شناسایی کنند که از آن باقی مانده بود، شناسایی کنند. قبل از این مطالعه، همین گروه از دانشمندان ردپاهای جانوری را در سنگ‌هایی با قدمت ۵۵۱ تا ۵۳۹ میلیون سال شناسایی کرده بودند. مشکلی که وجود دارد، این است که معمولا نمی‌توان این ردپاها را به ارگانیسم خاصی ارتباط داد؛ زیرا خیلی کم پیش می‌آید که فسیل جانور مرتبط درکنار ردپایش پیدا شود.

فسیل Yilingia spiciformis، ردپا (راست) و بازسازی جانور و ردپای آن (مرکز)

نتایج پژوهش جدیدی که به‌تازگی در مجله‌ی Nature منتشر شده، نمونه‌ای از این حالت کمیاب است. پژوهشگران بقایای فسیل‌شده‌ی موجودی به‌نام Yilingia spiciformis را در سنگ‌هایی پیدا کردند که از سازند دنگینگ در دره‌ی رود یانگ‌تسه جدا شده بود. قدمت این سنگ‌ها به دوره‌ی ادیاکاران، یعنی بسیار قبل‌تر از ظهور دایناسورها و ابرقاره‌ی پانجه‌آ بازمی‌گردد. ردپاهای یافت‌شده روی این سنگ‌ها از قدیمی‌ترین نمونه‌های یافت‌شده روی زمین است و سرانجام فهمیدیم چه کسی آن‌ها را ایجاد کرده است. شوهای شیائو، دیرینه‌شناس ویرجینیا تک و نویسنده‌ی مقاله‌ی جدید می‌گوید:

این کشف نشان می‌دهد جانوران بندبند و متحرک ۵۵۰ میلیون سال پیش تکامل پیدا کرده‌اند. داشتن توانایی حرکت موجب شده است این جانوران ردپایی آشکار روی زمین ایجاد کنند. این نوعی از ویژگی‌هایی است که شما در گروهی از حیواناتی پیدا می‌کنید که حیوانات دارای تقارن نامیده می‌شوند. این گروه ما انسان‌ها و بیشتر حیوانات را شامل می‌شود. توانایی این موجودات، به‌ویژه انسان، در تغییر چهره‌ی زمین با توانایی حرکت آن‌ها پیوند خورده است.

فسیل Yilingia spiciformis و ردپای آن

Yilingia spiciformis بخش پشتی و معده، سر و دم داشته است. این جانور همچون هزارپا بوده و بدنی باریک و بلند متشکل از حدود ۵۰ قطعه‌ی بدنی داشته است. عرض Yilingia spiciformis حدود ۲۶ میلی‌متر و طول آن حدود ۲۷ سانتی‌متر بوده است. این موجود بدن خود را روی گِل‌های کف اقیانوس می‌کشیده و ردپایی ۵۸ سانتی‌متری از او بر جای مانده است. درمجموع، دانشمندان ۳۵ نمونه فسیل این گونه را به‌همراه ۱۳ فسیل ردپا پیدا کردند.

پژوهش جدید علاوه‌بر ارائه‌ی تاریخی برای پیدایش تقارن دوطرفه در حیوانات، منشأ تحرک جهت‌دار را نیز مشخص می‌کند. پیش‌از‌این، دانشمندان براساس شواهد دیگر ۶۳۵ تا ۵۳۹ میلیون سال را پیشنهاد کرده بودند و کشف اخیر این زمانی تقریبی را محدودتر می‌کند.

انیمیشن ردپای Y. spiciformis

گراهام شیلدز، استاد زمین‌شناسی دانشگاه کالج لندن گفت:

فکر می‌کنم این قطعه‌ای کامل از کاری است که درنتیجه‌ی سال‌ها مطالعه‌ی دقیق فسیل‌های شیبانتن (یکی از مناطق دارای فسیل چین) حاصل شده است. حیوانات متقارن در دوره‌ی ادیاکاران نادر هستند و این نمونه‌ها بدون شک نمونه‌های شگفت‌انگیزی هستند که هم ردپا و هم عامل آن حفظ شده است.

شیلدز می‌گوید این فسیل‌ها نتایجی در ارتباط با سیستم‌های زمینی گسترده‌تر نیز دارند. در همین زمان بوده است که سیستم‌های متابولیسم پرانرژی مانند این جانوران ظهور پیدا کرده‌اند و اولین‌بار موجوداتی بزرگ توانستند فعالانه از مواد معدنی کف دریا استفاده و مواد مغذی را مجددا توزیع کنند. پیش از ظهور این نوع جانوران، حیوانات یا ریشه در بستر دریا داشتند یا به‌صورت غیرفعال در آب دریا شناور بودند. این کشف برای شیلدز چندان عجیب نبود. به‌اعتقاد او، این گونه‌ی تازه کشف‌شده مطابق با گروه‌های حیوانی مدرنی مانند حلقوی‌تباران و بندپایان هستند؛ گروه‌هایی که در دوره‌ی کامبرین تنوع و گسترش پیدا کردند. این کشف همچنین با کار خود شیلدز نیز مطابقت دارد. پژوهشی که او اخیرا منتشر کرده است، نشان می‌دهد ایزوتوپ غیرعادی کربن که قدمت آن به همان دوره بر‌می‌گردد، با اکسیژن‌رسانی به اقیانوس‌های جهان ارتباط داشته است؛ اتفاقی که پیدایش موجودات پیچیده‌ی جدید را ممکن ساخته است.