آسیب DNA در افراد دیابتی موجب افزایش خطر بروز سرطان می‌شود
سال گذشته، پژوهشگران نشان دادند که احتمال بروز سرطان در افراد مبتلا به دیابت نسبت‌به جمعیت عمومی به‌میزان قابل‌توجهی بالاتر است. علت این امر هنوز یک معما است. در این راستا، پژوهش جدید درک عمیق‌تر و تئوری محکم‌تری را درمورد اینکه چه چیزی در بدن دیابتی اتفاق می‌افتد که موجب افزایش احتمال رشد سرطان می‌شود، فراهم می‌کند. جان ترمینی نویسنده‌ی مقاله‌ی جدید که به‌تازگی در نشست انجمن شیمی آمریکا ارائه شد، می‌گوید:
مدت‌ها است می‌دانیم خطر ابتلا به سرطان‌های خاص در افراد دیابتی تا ۲/۵ برابر افزایش پیدا می‌کند.
ترمینی و گروهش می‌گویند که آن‌ها متوجه شده‌اند DNA در افراد مبتلا به دیابت و وقتی سطح قند خون بالا است، نسبت‌به افراد دارای سطح خون نرمال دچار آسیب بیشتری می‌شود، ولی ترمیم آن به خوبی انجام نمی‌شود.
تئوری‌های قدیمی‌تر شامل موارد زیر هستند:
۱. سطوح اضافی انسولین موجب تحریک رشد سلول‌های سرطانی می‌شود.
۲. چربی اضافی بدن با تولید سطوح بالاتری از آدیپوکین‌ها موجب تحریک رشد سرطان می‌شود.
۳. تولید بیش از حد هورمون موجب بروز التهاب مزمنی می‌شود که با سرطان ارتباط دارد.
ترمینی توضیح می‌دهد درحالی‌که این تئوری‌ها ممکن است نقش داشته باشند، ولی پژوهش نتواسته شواهد محکمی در حمایت از آن‌ها فراهم کند. این امر باعث شده است که او با تمرکز روی آسیب DNA و سطوح قند خون، تئوری دیگری را دنبال کند. گروه پژوهشی او به‌طور خاص روی نوعی از آسیب DNA که به اَداکت معروف است و در موش‌های مبتلا به دیابت در مقایسه‌با موش‌های بدون دیابت، با فراوانی بیشتری رخ می‌دهد، تمرکز کردند. در ژنتیک مولکولی، یک اداکت DNA قطعه‌ای از DNA است که با یک ماده‌ی شیمیایی سرطان‌زا پیوند برقرار می‌کند. این فرایند می‌تواند آغازگر تشکیل یک سلول سرطانی باشد. درحالی‌که به‌طور کلی یک موش (یا فرد) بدون دیابت در ترمیم این نوع از آسیب DNA موفق عمل می‌کند، پژوهشگران دریافتند که سطوح بالای قند خون به‌طور مستقیم در فرایند ترمیم مداخله می‌کند. علاوه‌بر‌این، نشان داده شده است که دو پروتئین خاص که نقش مهمی در ترمیم DNA دارند (mTORC1 و HIF1α)، در افراد دیابتی از فعالیت کمتری برخوردار هستند. ترمینی می‌گوید:
ما دریافتیم که اگر HIF1α را در محیط دارای گلوکز بالا پایدار کنیم، ترمیم DNA را افزایش و آسیب DNA را کاهش می‌دهیم.
در این میان، یک متخصص سرطان تأکید می‌کند این پژوهش هنوز یک تئوری است. دکتر نوح دی کاف رئیس ژنتیک سرطان مؤسسه‌ی بهزیستی سرطان نورث‌ول در نیویورک می‌گوید:
این پژوهش نشان می‌دهد که مواجهه‌ی مزمن با سطوح بالای گلوکز به‌طور قابل‌توجهی تشکیل اداکت‌های DNA را افزایش می‌دهد و سپس فرض می‌کند که این امر احتمالا موجب افزایش خطا در DNA شود. ازنظر مکانیسم دقیق، تمام سرطان‌ها درنهایت نتیجه‌ی وارد آمدن آسیب به DNA هستند زیرا اساسا ویژگی مشترک همه‌ی سرطان‌ها این است که آن‌ها ازنظر سیگنال‌های حیاتی DNA دچار آسیب می‌شوند. در این وضعیت، در دستورالعمل حیاتی درون DNA که به‌طور عادی به سلول‌های آسیب دیده می‌گوید، چه زمانی رشد را متوقف کنند، خطایی به وجود می‌آید.
کاف بر این نکته اشاره می‌کند که آسیب DNA در بدن همه‌ی افراد اتفاق می‌افتد. او توضیح می‌دهد:
هر زمان که سلول‌های ما تقسیم می‌شوند، باید DNA ما را کپی کنند. هر سلول دارای یک کپی کامل از DNA ما است که دارای ۳ میلیارد حرف شیمیایی است و به‌طور اجتناب‌ناپذیر خطاها و آسیب‌هایی رخ می‌دهد. این پژوهش نشان می‌دهد برای فرد مبتلا به دیابت دو مورد دیگر وجود دارد که به تشکیل سرطان کمک می‌کند. اولین مورد احتمال بروز خطا در سلول‌های تازه تقسیم شده و دوم، ناکامی در ترمیم مناسب آن خطاها است. اما مادر طبیعت چیز خوبی برای ما است و مکانیسم‌های زیادی را برای رفع خطاها ارائه می‌کند. داشتن خطاهای بیشتر لزوما به نقایص ژنتیکی منجر نخواهد شد. این پژوهشگران فرض می‌کنند که افزایش مزمن سطح گلوکز که دلیل پشت‌صحنه‌ی این دو مورد است، منجر به افزایش رشد سرطان می‌شود.
کاهش خطر ابتلا به سرطان
ترمینی و گروه پژوهشی او همچنین دریافتند که متفورمین، یکی از رایج‌ترین داروهای تجویزی در درمان دیابت نوع ۲، درواقع موجب تحریک فرایند ترمیم DNA آسیب‌دیده می‌شود. او توضیح می‌دهد:
ما در مدل‌های حیوانی مبتلا به دیابت، درحال آزمایش متفورمین در ترکیب با داروهایی که به‌طور خاص موجب تثبیت HIF1α یا تقویت سیگنال‌دهی mTORC1 می‌شوند، هستیم.
کاف در این رابطه می‌گوید که هنوز داده‌های کافی برای حمایت از ایده‌ی استفاده از متفورمین برای پیشگیری از سرطان وجود ندارد. او توضیح می‌دهد:
این دلیل دیگری برای مصرف متفورمین است اما در حال حاضر این دارو یقینا نباید مستقیما به‌عنوان روشی برای پیشگیری از سرطان مصرف شود. درعوض، متفورمین ممکن است نقشی در کاهش سطح قند خون داشته باشد و از این طریق موجب کاهش خطر ابتلا به سرطان شود.
مهم‌ترین اقداماتی که هر فرد مبتلا به دیابت نوع 2 برای کاهش خطر ابتلا به سرطان می‌تواند انجام دهد، بهبود وضعیت سطح قند خون و کاهش وزن ازطریق ورزش بیشتر، بهبود رژیم غذایی، ترک سیگار و کاهش مصرف الکل است. ترمینی می‌گوید:
اگرچه راه‌حل آسانی به‌نظر می‌رسد اما کنترل قند خون در بیشتر افراد بی‌نهایت دشوار است. با افزایش شیوع دیابت نوع ۲، نرخ سرطان نیز احتمالا افزایش پیدا خواهد کرد.
نظرات