میکروپلاستیک‌ها همراه باد به همه‌جا سفر می‌کنند

درمیان قله‌های ناهموار منطقه‌ی ویکدسوس در رشته کوه پیرِنه در فرانسه، تنها علایم حضور انسان‌ها چندین روستای پراکنده یا گاهی معدود افرادی است که برای تفریح و کوهنوردی به آنجا می‌آیند. این منطقه به‌طور کلی یک منطقه‌ی طبیعی و دست‌نخورده محسوب می‌شود. اما حتی در اینجا هم دانشمندان ذرات ریز پلاستیکی را دیده‌اند که همچون گرد‌و‌غباری مصنوعی در هوا پخش شده‌اند. نتایج مطالعه‌ای که در نوع خود اولین است، نشان می‌دهد که این ذرات از ۱۰۰ کیلومتر دورتر و شاید هم از فاصله‌ی دورتری به این منطقه آمده‌اند.

این امر نشانه‌ی آشکاری است که انتقال جوی هم راهی برای انتقال آلودگی‌های پلاستیکی است و این آلودگی‌ها را به سرتاسر سیاره‌ی زمین و حتی مناطق دورافتاده منتقل می‌کند. دئونی آلن یکی از نویسندگان این مقاله می‌گوید:

... و این نشان می‌دهد که این مشکل نسبت‌به آنچه فکر می‌کنیم، بسیار بزرگ‌تر است.

این مطالعه که به‌تازگی در مجله‌ی Nature Geoscience منتشر شد، یکی از معدود مطالعاتی است که در حال تلاش برای این درک موضوع است که چه مقدار پلاستیک در هوا وجود دارد. این پژوهش احتمالا مقدمه‌ی مطالعاتی است که در سال‌های آینده روی این موضوع انجام خواهند شد و تلاشی است برای توضیح اینکه چگونه میکروپلاستیک‌ها در محیط حرکت می‌کنند و چگونه انسان‌ها در معرض آن‌ها قرار می‌گیرند.

مکانی در کوهستان پیرنه که پژوهشگران در آن از میکروپلاستیک‌های موجود در هوا نمونه‌برداری کردند

میکروپلاستیک‌ها ذرات ریزی هستند که حاصل تخریب مواد پلاستیکی بزرگ‌تری همچون بطری‌ها یا کیسه‌های پلاستیکی و نیز الیاف حاصل از پارچه‌های سنتزی هستند. آن‌ها اندازه‌های مختلفی دارند، از اندازه‌ای به قدر یک دانه برنج گرفته تا حتی به کوچکی یک ویروس. این ذرات از انواع پیچیده‌ای از پلیمرها و مواد شیمیایی افزودنی ساخته شده‌اند. بیشتر پژوهش‌های انجام‌شده در زمینه‌ی تشخیص میکروپلاستیک‌ها در محیط، در محیط‌های اقیانوسی انجام شده است یعنی جایی که برای اولین‌بار توجه دانشمندان را به خود جلب کرد ولی آن‌ها کم‌کم متوجه شدند که این ذرات در سیستم‌های آب شیرین، خاک و هوا نیز وجود دارند. اولین مطالعه از این نوع، درمورد اندازه‌گیری باران پلاستیک اتمسفری در پاریس انجام شد و در سال ۲۰۱۵ منتشر شد.

پژوهشگران می‌دانستند که میکروپلاستیک‌ها در رودخانه‌ها و رسوبات کوهستان پیرینه وجود دارند اما کسی منشا آن‌ها را مشخص نکرده بود. این میزان از میکروپلاستیک نمی‌توانسته از منابع محلی آمده باشد زیرا در این مناطق جمعیت بسیار کمی زندگی می‌کنند و فعالیت‌های صعنتی نیز محدود است. آلن با یک سؤال کلیدی رو‌به‌رو شد: چرا ما دنبال (منشا) آن نگشته‌ایم؟

او و همکارانش به نمونه‌برداری از این منطقه مشغول شدند. آن‌ها قطعاتی از انواع مختلف پلاستیک را پیدا کردند که تقریبا همه به یک اندازه بودند. بیشتر پلیمرهایی که در این نمونه‌ها به چشم می‌خوردند عبارت بودند از پلی‌استایرن، پلی‌اتیلن و پلی‌پروپیلن که همه از اجزای معمول محصولات پلاستیکی یک‌بار مصرفی مانند کیسه‌ها و فوم‌های ظروف غذا هستند.

تصویر نزدیکی از الیاف پلاستیکی که پژوهشگران در این نمونه‌ها پیدا کردند

از آنجایی که مطالعه‌ی جدید نسبت‌به مطالعات پیشین، شامل قطعات ریزتری می‌شد، پژوهشگران درمجموع ذرات پلاستیکی بیشتری پیدا کردند؛ چنین روندی در تمام مطالعات مرتبط با پلاستیک به چشم می‌خورد: هرچه اندازه‌ی ذرات کوچک‌تر باشد، تعداد بیشتری از آن‌ها وجود خواهند داشت. آلن و همکارانش وقتی محدوده‌ی اندازه‌ی ذرات مطالعه سال ۲۰۱۵ را درنظر گرفتند، در هر دو منطقه، مقدار مشابهی از میکروپلاستیک‌ها دیده می‌شد که باتوجه‌به تفاوت محیط‌های مورد مطالعه غیرمنتظره بود.

ملانی برگمن از مؤسسه‌ی پژوهشی آلفرد ونگر، دانشمندی که میکروپلاستیک‌ها را مورد مطالعه قرار می‌دهد ولی در این مطالعه مشارکتی نداشته است، می‌گوید:

مطالعه‌ی جدید به ما کمک می‌کند بتوانیم سطح پایه‌ی غلظت میکروپلاستیک‌ها در هرجای جهان را به‌دست آوریم.

اما به‌دلیل اینکه نمونه‌ها طی یک ماه میانگین‌گیری شدند، می‌توان گفت که سطح پایه‌ی میکروپلاستیک‌ها در پیرنه پایین‌تر است اما تحت‌تاثیر افزایش دوره‌ای میکروپلاستیک‌هایی قرار می‌گیرد که از مناطق پرجمعیت‌تر به این نقطه می‌آیند. در این مطالعه دقیقا مشخص نمی‌شود که میکروپلاستیک‌ها از کجا منشا گرفته‌اند اما از مدل‌های کامپیوتری جریان‌های هوا برای ردیابی هوایی که آن‌ها را به منطقه آورده‌است، استفاده شده است. آشکار است که بعید است شهرها و روستاهای نسبتا کوچک اطراف منشا تمام میکروپلاستیک‌های شناسایی شده باشند. به‌نظر می‌رسد منبع اصلی در فاصله‌ی دورتری قرار دارد.

تصویری نزدیک از تکه‌ای پلاستیک سفید که در نمونه‌ها پیدا شد

استفانی رایت از کالج سلطنتی لندن که در این پژوهش مشارکتی نداشته است، می‌گوید:

درحالی‌که این ردیابی گامی مهم است، شما لازم است برای درک این مسیر منبع را بشناسید. پلاستیک‌های مختلف ممکن است از منابع مختلفی منشا بگیرند، یک جریان هوا فقط می‌تواند ذرات ریز را با خود همراه کند.

نویسندگان می‌گویند که کار آن‌ها یک نگاه مقدماتی به تصویر میکروپلاستیک‌های موجود در هوا است و برای اینکه بتوانیم رفتارِ اشکال، انواع و اندازه‌های مختلف ذرات پلاستیکی موجود در هوا را درک کنیم، باید آزمایش‌های آزمایشگاهی انجام دهیم. علاوه‌بر‌این برای اینکه مشخص شود انسان‌ها درحال استنشاق چه مقدار میکروپلاستیک هستند، نیاز است که نمونه‌برداری‌های بسیار بیشتری انجام شود.

هم رایت و هم برگمن قصد دارند برای اندازه‌گیری باران میکروپلاستیک، مطالعاتی در لندن و قطب شمال  انجام دهند و این پژوهش‌ها اطلاعات بیشتری فراهم خواهند کرد. آلن نیز به اتفاق همکاران خود در حال گسترش پژوهش خود است.