اثر ورزش‌های گوناگون در تقویت حافظه و سلامت مغز

محققان دانشگاه مک‌مستر که تأثیر ورزش روی مغز را بررسی می‌کنند، متوجه شده‌اند ورزش‌های شدید می‌تواند حافظه‌ی ورزش‌کاران مسن را تقویت کند. این مطالعه که در ژورنال فیزیولوژی کاربردی، تغذیه و متابولیسم منتشر شده است، پیامدهای گسترده‌ای برای معالجه‌ی زوال عقل یا دمانس دارد؛ بیماری فاجعه‌آمیزی که تقریبا نیم‌میلیون کانادایی را مبتلا کرده است و انتظار می‌رود تعداد مبتلایان به زوال عقل، در یک دهه‌ی آینده به‌طرز چشمگیری افزایش یابد.

محققان بر این باورند «شدت ورزش» بسیاری ضروری است و در مطالعه‌ی خود دریافته‌اند حافظه‌ی آن‌ دسته از افراد مسن که در جلسات کوتاه ورزش‌های شدید و انفجاری انجام می‌دادند، حدود ۳۰ درصد تقویت شد؛ اما محققان تقویتی را در حافظه‌ی دسته‌ی دیگری از افراد مسن مشاهده نکردند که ورزش‌هایی با شدت کم انجام دادند.

جنیفر هایز، استادیار گروه حرکت‌شناسی در دانشگاه مک‌مستر و نویسنده‌ی اصلی این تحقیق می‌گوید:

باید هرچه‌سریع‌تر برای جلوگیری از ابتلای افراد سال‌خورده به زوال عقل تمهیداتی اندیشیده شود. به‌تازگی نقش سبک زندگی و فعالیت فیزیکی را مدنظر قرار داده‌ایم که مهم‌ترین عامل برای کاهش خطر ابتلا به این بیماری است.

او درادامه می‌گوید:

این مطالعه به مردم کمک می‌کند آگاه شوند کدام ورزش‌ها برای جلوگیری از ابتلا به زوال عقل مفید است تا بتوانند به‌کمک این ورزش‌ها حافظه‌ی خود را تقویت کنند و خطر ابتلا به بیماری زوال عقل را کاهش دهند.

دانشمندان برای تحقیق درباره‌ی تأثیر انواع ورزش برای جلوگیری از زوال عقل و تقویت حافظه، ده‌ها فرد سال‌خورده را بررسی کردند که از سلامتی برخوردار بودند و در سبک زندگی آن‌ها فعالیت فیزیکی و تحرک جایی نداشت. در این مطالعه، افراد سال‌خورده ۶۶ تا ۸۸ ساله باید ۱۲ هفته و هر هفته سه جلسه ورزش می‌کردند و در همین زمان، دانشمندان این افراد را ارزیابی می‌کردند. بعضی از این افراد تمرینات اینتروال شدید یا HIIT و برخی دیگر ورزش‌هایی با شدت متوسط را مدت‌زمان طولانی‌تر و دسته‌ی شاهد هم فقط حرکات کششی انجام می‌دادند.

در مطالعه‌ی تأثیر ورزش‌های مختلف روی حافظه‌ی افراد سال‌خورده، تمرینات اینتروال شدید شامل چهار ست ورزش شدید روی تردمیل بود که چهار دقیقه به‌طول می‌انجامد و سپس با استراحتی کوتاه همراه می‌شود. دسته‌ی دیگری که ورزش‌هایی با شدت متعادل و طولانی‌مدت مشغول انجام می‌دادند، باید ۵۰ دقیقه مشغول انجام ورزش‌های ایروبیک یا هوازی با شدت کم می‌شدند.

محققان برای بررسی میزان تأثیر ورزش‌های مختلف روی حافظه از روش خاصی استفاده کردند. در این روش، محققان عملکرد نورون‌هایی را بررسی کردند که به‌تازگی و دراثر ورزش متولد شده‌اند. این سلول‌های عصبی جدید از نورون‌های بالغ فعال‌تر و برای شکل‌گیری خاطرات جدید ایده‌آل هستند.

دانشمندان در مطالعه‌ی خود درباره‌ی تأثیر ورزش‌های مختلف روی حافظه دریافتند تقویت چشمگیری در حافظه‌ی گروهی از سالمندان ایجاد شده که ورزش‌های HIIT انجام داده‌اند. این تقویت به‌واسطه‌ی بهبود حافظه برای رفع نوعی تداخل در حافظه است که امکان می‌دهد مثلا خودرویی را از خودرو دیگر با مدل مشابه متمایز کنیم. بااین‌حال، تقویت چندانی در حافظه‌ی گروه‌های دیگر، یعنی گروهی از سالمندان که ورزش‌هایی با شدت متعادل و طولانی‌مدت انجام می‌دادند و نیز گروه گواه در مقایسه با گروهی که تمرینات اینتروال شدید انجام داده بودند، مشاهده نشد.

محققان همچنین دریافتند پیشرفت در وضعیت تناسب‌اندام به‌طور مستقیم با بهبود عملکرد حافظه ارتباط دارد.

هایز می‌گوید:

هیچ‌وقت برای بهره‌بردن از مزایای فعالیت فیزیکی و ورزش برای سلامتی مغز دیر نیست؛ اما مطالعه‌ی ما نشان می‌دهد اگر می‌خواهید زودتر به‌نتیجه برسید، باید ورزش‌هایی با شدت بیشتر انجام دهید.

هایز همچنین هشدار می‌دهد باید میزان شدت ورزش با شرایط فیزیکی و بدنی فرد متناسب باشد و برای افزودن به‌شدت ورزش، کافی است کمی به‌ سرعت پیاده‌روی خود بیفزایید.

هایز درپایان افزود:

ورزش‌کردن امری امیدوارکننده برای تأخیر بروز بیماری زوال عقل است؛ با‌این‌حال، روشی برای پیشگیری مؤثر در برابر این بیماری وجود ندارد. امیدواریم مطالعاتمان زمینه‌ساز کشف روش‌هایی برای پیشگیری از زوال عقل باشد.