استفاده دانشمندان از میتوکندری متحرک برای ترمیم سلول های آسیب دیده عصبی
در پی انتشار یک خبر جدید در حوزهی پژوهشهای مرتبط با عصبشناسی، امیدهای تازهای برای یافتن درمانهای جدید در بیماریهای عصبی ایجاد شده است. در واقع دانشمندان توانستهاند به وجود یک ارتباط بین تحرک میتوکندری در داخل سلولهای عصبی با رشد مجدد متعاقب آن سلولها پی ببرند. این تیم پژوهشی باور دارند که ایجاد تحرک در میتوکندری میتواند کلیدی برای بهبود آسیبهای وارده به سیستم عصبی باشد.
میتوکندری به عنوان منبع توان برای سلولها عمل میکند و باعث بروز برخی از واکنشهای شیمیایی میشود که این واکنشها انرژی مورد نیاز نورونها را برای گسترش سلولهای عصبی در بدن انسان فراهم میکند. با این حال، برخی از جنبههای رفتار میتوکندری را در طول زمان میتوانیم تغییر دهیم.
در سلولهای بالغ، میتوکندری در یک محل توسط پروتئینی به نام سینتافیلین (syntaphilin) نگه داشته میشود؛ یعنی اینکه آنها نمیتوانند به آن اندازهای که در سلولهای جوان پویایی دارند، در سلوهای بالغ، تحرک و پویایی داشته باشند. محققان موسسهی ملی اختلالات عصبی و سکته مغزی در ایالات متحده، پس از طی گامهای اولیه برای بازگرداندن این تحرک به میتوکندری در گروه موشها، مشاهده کردند که سلولهای عصبی آسیبدیده، مجددا بازسازی میشوند.
این تیم برای انجام این کار، پروتئین سینتافیلین را به طور ژنتیکی از سلولهای عصبی آسیبدیدهی حاوی میتوکندری که عملکرد مناسبی نداشتند، حذف کردند. انجام این کار منجر به رشد مجدد میتوکندری سالم شده و همچنین توانایی نورونها را هم برای ذخیرهسازی خودشان بازگرداند.
در مورد موشهای مورد استفاده در این آزمایش هم باید گفت که این حیوانات توانستند سلولهای عصبی بزرگ به نام اعصاب سیاتیک را که در پی صدمات وارده آسیب دیده بودند را نیز بازسازی کنند.
بنابراین میتوانیم چنین برداشت کنیم که ایجاد تحرک دوباره در این منابع توان، برای شروع دوبارهی زنجیرهای از واکنشهای منتهی به بازسازی و رشد مجدد سلولهای عصبی کافی بوده است. دانشمندانی که در انجام این مطالعه نقش داشتهاند، باور دارند که پی بردن به این موضوع می تواند به ما در کشف روشهایی برای بازگرداندن سلولهای عصبی بدن انسان هم کمک کند. البته این امر در صورتی رخ خواهد داد که یافتهها در درمانهای بالینی هم بتواند کارایی لازم را داشته باشد. محقق سرپرست این گروه زو هانگ شنگ (Zu-Hang Sheng) در این باره چنین توضیح میدهد:
مطالعات داخل بدن و درونکشتگاهی به ما نشان میدهد که فعالسازی یک برنامهی رشد ذاتی، نیازمند به سامانبخشی حمل و نقل میتوکندری و بهبود کاستیهای انرژی است. روشهای ترکیبی اینچنینی، ممکن است یک استراتژی درمانی معتبر را به منظور تسهیل بازسازی در سیستم عصبی مرکزی و محیطی پس از رخ دادن آسیب یا بیماری در بدن فراهم کنند.
بر خلاف سلولهای دیگر بدن، سلولهای عصبی نمیتوانند خود را ترمیم و بازسازی کنند. به همین دلیل است که بیماریهایی مانند آلزایمر میتوانند از حیث میزان تاثیرشان بر بدن فرد، بسیار ویرانگر و شوکآور تلقی شوند. ولی به هر حال پیشرفتهایی در این زمینه در حال بروز است. هم اکنون محققان به دنبال راههایی برای بازگرداندن سلولهای عصبی آسیب دیده هستند. از جمله این روشها میتوانیم به تزریق سلولهای عصبی سالم در مغز اشاره کنیم.
احتمال دارد که این روش بازسازی تحرک میتوکندری، به عنوان تنها راه موجود برای بهرهبرداری از این منبع توان سلولی به منظور کمک به دانشمندان در مقابله با بیماریها نباشد. برخی از محققان باور دارند که حتی شاید کلید معکوس کردن روند پیری هم در میتوکندری نهفته باشد. زیرا، دی ان ایهای میتوکندری در طول زمان و با پیرتر شدن افراد دچار نزول میشوند. هنوز در روزهای اولیهی این پژوهشها هستیم، اما مسلما در این زمینهی پژوهشی، روزنههای امید فراوان و همچنین موارد یافتنشدهی بسیاری وجود دارد.
گفتنی است که یافتههای جدید در ژورنال زیستشناسی سلولی Cell Biology منتشر شده است.
نظرات